Danıştay 10. Daire 2019/7221 Esas 2022/1073 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/7221
Karar No : 2022/1073

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Bakanlığı / ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

DAVANIN_KONUSU : Davacı tarafından, kamuoyunda İzmir askeri casusluk ve fuhuş davası olarak bilinen davada görevli savcı ve yargılama yapan .... Ağır Ceza Mahkemesi eski başkan ve üyeleri ile savcılık talimatıyla hareket eden İzmir İl Emniyet Müdürlüğü'nde görevli kolluk kuvvetlerinin kin ve düşmanlık saikiyle hareket ettiğinden bahisle uğradığı zarara karşılık şimdilik 5.000,00 TL maddi, 250.000,00 TL manevi tazminatın gözaltına alındığı 04/07/2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla; davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; davacının istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, ısrarla dile getirilen iddiaların gerekçe gösterilmeksizin reddedilmesi ile adil yargılanma ilkesinin ve gerekçeli karar hakkının ihlal edildiği, dava konusu iddianın davalı idarenin yasalarla kendisine tanınmış bulunan denetim ve gözetim yetkisini gereği gibi kullanmaması ve bu kişilerin illegal bir oluşumun üyesi olduklarını bilmesine ve şikayetlere rağmen haklarında etkili hukuk mekanizmaları çalıştırmaması olduğu, böylelikle hizmet kusuru neticesinde zarara uğranıldığı, hakim ve savcılar ile adli kolluk personelinin işlem ve uygulamaları nedeniyle oluşan zararlar için işbu davadan ayrı olarak adli yargıda dava açıldığı iddialarıyla temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin REDDİNE,
2. Davanın görev yönünden reddine ilişkin .... İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın ...İdare Mahkemesine gönderilmesine, 02/03/2022 tarihinde oy çokluğuyla kesin olarak karar verildi.


(X)-KARŞI OY :
Dava, davacı tarafından kamuoyunda İzmir askeri casusluk ve fuhuş davası olarak bilinen davada görevli savcı ve yargılama yapan .... Ağır Ceza Mahkemesi eski başkan ve üyeleri ile savcılık talimatıyla hareket eden ...İl Emniyet Müdürlüğü'nde görevli kolluk kuvvetlerinin kin ve düşmanlık saikiyle hareket ettiğinden bahisle uğradığı zarara karşılık şimdilik 5.000,00 TL maddi, 250.000,00 TL manevi tazminatın gözaltına alındığı 04/07/2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu'nun "Gözetim ve denetim hakkı" başlıklı 5. maddesinde, "...Adalet Bakanı, yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin görevler hariç olmak üzere hakim ve savcılar üzerinde gözetim hakkını haizdir. Hakim ve savcılar idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığına bağlıdırlar." hükmüne yer verilmiştir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun ''Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat'' başlıklı yedinci bölümünde yer alan 141. maddesinin 1. fıkrasında, ''Suç soruşturması veya kovuşturması sırasında; a) Kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilen, b) Kanunî gözaltı süresi içinde hâkim önüne çıkarılmayan, c) Kanunî hakları hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklarından yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklanan, d) Kanuna uygun olarak tutuklandığı hâlde makul sürede yargılama mercii huzuruna çıkarılmayan ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmeyen, e) Kanuna uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen, f) Mahkûm olup da gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan veya işlediği suç için kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılan, g) Yakalama veya tutuklama nedenleri ve haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı hâllerde sözle açıklanmayan, h) Yakalanmaları veya tutuklanmaları yakınlarına bildirilmeyen, i) Hakkındaki arama kararı ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilen, j) Eşyasına veya diğer malvarlığı değerlerine, koşulları oluşmadığı halde elkonulan veya korunması için gerekli tedbirler alınmayan ya da eşyası veya diğer malvarlığı değerleri amaç dışı kullanılan veya zamanında geri verilmeyen, k) Yakalama veya tutuklama işlemine karşı Kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmayan, kişiler, maddî ve manevî her türlü zararlarını, Devletten isteyebilirler.'' hükmü yer almaktadır. Aynı maddenin 3. fıkrasında ise ''Birinci fıkrada yazan haller dışında, suç soruşturması veya kovuşturması sırasında kişisel kusur, haksız fiil veya diğer sorumluluk halleri de dahil olmak üzere hakimler ve Cumhuriyet savcılarının verdikleri kararlar veya yaptıkları işlemler nedeniyle tazminat davaları ancak Devlet aleyhine açılabilir.'' düzenlemesi mevcuttur.

Aynı Kanun'un ''Tazminat İsteminin Koşulları'' başlıklı 142. maddesinin 1. fıkrasında da karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren üç ay ve her hâlde karar veya hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde tazminat isteminde bulunulabileceği; istemin, zarara uğrayanın oturduğu yer ağır ceza mahkemesinde ve eğer o yer ağır ceza mahkemesi tazminat konusu işlemle ilişkili ise ve aynı yerde başka bir ağır ceza dairesi yoksa, en yakın yer ağır ceza mahkemesinde karara bağlanacağı hükümlerine yer verilmiştir.
2577 sayılı Kanun'un 2. maddesinde, idari işlem ve eylemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından idari yargıda tam yargı davası açılabileceği belirtilmiştir.
İdarenin işlem veya eylemleri nedeniyle açılacak tazminat davalarının görüm ve çözümünde yukarıda yer verilen İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesi uyarınca genel görevli yargı yeri idari yargı mercileridir. İdari eylem ve işlemlerden kaynaklanan tazminat istemine ilişkin davaların adli yargı mercilerince görülebilmesi için görev açısından özel kanuni düzenlemelerin mevcut olması gerekmektedir.
Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 141. maddesinin 3. fıkrasında suç soruşturması veya kovuşturması sırasında kişisel kusur, haksız fiil veya diğer sorumluluk halleri de dahil olmak üzere hakimler ve Cumhuriyet savcılarının verdikleri kararlar veya yaptıkları işlemler nedeniyle açılacak tazminat davalarının adli yargının görevi kapsamında olduğu belirtilmiştir; ancak dava konusu tazminat istemi Hakim veya Cumhuriyet Savcısının verdiği karar ya da tesis ettiği işlemden kaynaklanmamakta, davalı idarenin yasalarla kendisine tanınmış bulunan denetim ve gözetim yetkisini gereği gibi kullanmadığı ve bu kişilerin illegal bir oluşumun üyesi olduklarını bilmesine ve şikayetlere rağmen mağduriyete neden olan kişiler hakkında etkili hukuk mekanizmaları çalıştırmadığı iddiasına dayanmaktadır.
Bu durumda kamu hizmetinin gereği gibi yürütülmediği iddiasına dayanan tazminat isteminin idari yargı merciince incelenmesi gerekmektedir.
Bu sebeple davanın görüm ve çözümünün adli yargının görevinde bulunduğu gerekçesiyle davayı görev yönünden reddeden İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği oyuyla Daire kararına katılmıyoruz.