Danıştay 8. Daire 2018/2566 Esas 2022/1322 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/2566
Karar No : 2022/1322


DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
19.01.2005 tarih ve 25705 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde yer alan "Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile" ve "hapis cezasına mahkum olmamak" ibarelerinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Organ üyeliğinin düşürülmesine sebebiyet veren ceza mahkemesi kararında öngörülen 1 yıl 6 ay denetim süresinin sonlanmasıyla birlikte hak mahrumiyetinin kalmamasına karşın dava konusu Yönetmelik maddesinde yer alan düzenleme sebebiyle davacının süresiz hak mahrumiyetinin söz konusu olduğu, bu durumun başta Anayasa'nın seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma haklarını düzenleyen 67. maddesine, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile eki protokollere aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Dava konusu düzenleyici işlemin 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nun "Oda, borsa ve Birlik organları seçimlerine katılma nitelikleri" başlıklı 83. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi dayanak alınmak suretiyle düzenlendiği, yürürlükte bulunan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nda cezanın infazıyla birlikte tüm yasaklanmış hakların da geri kazanılacağının belirtildiği, fakat Türk Ceza Kanunu dışındaki bazı özel kanunlarda hükümlünün mahkumiyeti nedeniyle bazı hakları kullanmasını engelleyen hükümlerin düzenlendiği, hükümlünün bu yasaklılık halinden kurtulmak için mahkemeye başvurarak memnu hakların iadesi kararı alması gerektiği, bu nedenle davacının Yönetmelik gereği ömür boyu hak mahrumiyeti sebebine dayanarak iptal kararı istemesinin hukuka uygun olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.


DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, 19.01.2005 gün ve 25705 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmeliğin; 6. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde yer alan "Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinden belirtilen süreler geçmiş olsa bile" ve "hapis cezasına mahkum olmamak" ibarelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasanın 124. maddesinde, Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilecekleri hükme bağlanmıştır.
5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. maddesinde; "Bu Kanunun amacı; ticaret ve sanayi odaları, ticaret odaları, sanayi odaları, deniz ticaret odaları, ticaret borsaları ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin kuruluş ve işleyişine ilişkin esasları düzenlemektir."; aynı Kanun'un "Oda, borsa ve Birlik organları seçimlerine katılma nitelikleri" başlıklı 83. maddesinde; "Oda, borsa ve Birlik organlarına seçilebilmek için;
a) Yeni kurulan oda ve borsalar hariç en az iki yıldır oda ve borsaya kayıtlı olmak,
b) Seçim tarihinde yirmibeş yaşını doldurmuş olmak,
c) İflas etmemiş ya da iflas etmiş olsa bile itibarını yeniden kazanmış olmak,
d) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hapis cezasına mahkûm olmamak,
f) Ticarî ve sınaî kazanç dolayısıyla gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak, g) Okur-yazar olmak, şartlarını haiz olanlar aday olabilir.
Yerli ve yabancı tüzel kişilerin tescilli ana sözleşmelerinde temsil ve bağlayıcı işlemler yapma yetkisi verilen ve yukarıdaki özellikleri taşıyan gerçek kişi temsilcileri, bu Kanun hükümlerine göre oda, borsa ve Birlik organlarına seçilebilirler.
...
Seçilme yeterliliği bulunmadığı sonradan anlaşılanlar ile seçilme yeterliliğini kaybedenlerin oda, borsa ve Birlik organlarındaki görevleri sona erer.
Organların seçimlerine katılma niteliklerine ilişkin diğer hususlar Birlikçe hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
...
Üye şirketin münfesih olması, şirketin veya işletmenin işyerini veya merkez kaydını başka bir oda ya da borsanın çalışma alanına taşıması halinde, üyelik ile birlikte seçilmiş olduğu oda, borsa ve Birlik organlarındaki görevi kendiliğinden sona erer." hükmüne yer verilmiştir.

Diğer taraftan 5174 sayılı Kanun'un 83. maddesinin 5. fıkrasındaki "Organların seçimlerine katılma niteliklerine ilişkin diğer hususlar Birlikçe hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir" hükmü ile 84. maddesindeki "Oda ve borsa şubelerinin seçim usul ve esasları bu maddede belirtilen hükümlere uygun olarak, Birlikçe hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir." hükümleriyle oda organlarının seçimlerine katılma niteliklerine ilişkin hususlar ile seçimin usul ve esasları noktasında Kanun hükümlerine koşut Yönetmelik çıkarma yetkisi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ne verilmiştir.
5174 sayılı Kanun'un 83 ve 84. maddeleri dayanak alınarak çıkarılan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İle Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmeliğin dava konusu 6. maddesinde,
Oda ve borsa organlarına seçilebilmek için;
a) Seçim tarihi itibarıyla, tacir ve sanayiciler için ticaret siciline, borsa üyelerinden esnaf niteliğinde olanlar için ise esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı bulunmak şartıyla, yeni kurulan oda ve borsalar hariç en az iki yıldan beri oda veya borsaya kayıtlı olmak,
b) Gerçek kişiler ile tüzel kişilerin gerçek kişi temsilcileri için seçim günü itibarıyla 25 yaşını doldurmuş ve okur-yazar olmak,
c) İflas etmemiş ya da iflas etmiş olsa bile itibarını hükmen yeniden kazanmış olmak,
d) (Değişik:RG-9/4/2011-27900) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hapis cezasına mahkûm olmamak, hükmüne yer verilmiştir.
Bu haliyle Yönetmeliğin 6. maddesi 1. fıkrasının (d) bendinin dava konusu edilen ibarelerinde 5174 sayılı Kanunun 83. maddesinin (d) fıkrasına aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
MADDİ OLAY
Davacının, 07.04.2018 tarihinde yapılan Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) organ seçimlerinde kendi grubundan 44. Grup Meclis asil üyeliğine seçildiği, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesi uyarınca adli sicil belgesini süresi içinde Oda Genel Sekreterliğine ibraz ettiği, ATSO Genel Sekreter Vekili imzasıyla davacıya gönderilen bila tarihli yazıda; 07.04.2018 tarihinde yapılan organ seçimlerinin 10.04.2018 tarihli Kepez İlçe Seçim Kurulu kararı ile kesinleştiği, kesinleşen listeye göre meclis asil üyeliğine seçildiği ancak davacının ibraz ettiği adli sicil belgesinde “vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok etme veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyma veya hiç yaprak koymama veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleme veya bu belgeleri kullanma” suçundan hüküm giymiş olduğunun tespit edildiği, mezkur Yönetmeliğin 6/d maddesi uyarınca bu suçtan alınan cezanın seçilme şartlarına engel teşkil ettiği gerekçesiyle oda organ üyeliğinin devamının mümkün olmadığı hususunun bildirilmesi üzerine dava konusu Yönetmeliğin 6. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde yer alan "Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile" ve "hapis cezasına mahkum olmamak" ibarelerinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı, öte yandan davacının, … Asliye Ceza Mahkemesinin … tarih ve E:... K:... sayılı kararı ile sahte fatura kullanmak suretiyle vergi kaçakçılığı suçunu işlediği gerekçesiyle VUK 359/b-1 maddesi gereği neticeten 15 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına, TCK 51/1 gereği hapis cezasının ertelenmesine, TCK 51/3. maddesi gereği 1 yıl 6 aylık deneme süresi verilmesine, denetim süresini yükümlülüklere uygun ve iyi halli geçirmesi halinde “cezanın infaz edilmiş sayılmasına”, TCK 53/1-a,b,c,d maddesindeki haklarından 53/2. madde uyarınca cezanın infazı tamamlanıncaya kadar yoksun bırakılmasına, karar verildiği bu kararın da temyiz yoluna başvurulmaksızın 13.01.2015 tarihinde kesinleştiği anlaşılmıştır.

HUKUKİ SÜREÇ:
Dava konusu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmelik, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 83 üncü maddesinin beşinci fıkrası ile 84 üncü maddesinin üçüncü fıkrasına dayanılarak hazırlanmış ve 19.01.2005 tarih ve 25705 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu'nun "Oda, borsa ve Birlik organları seçimlerine katılma nitelikleri" başlıklı 83. maddesinde, "Seçim tarihi itibarıyla en az iki yıldır oda veya borsaya kayıtlı, onsekiz yaşını bitirmiş gerçek kişilerle, tüzel kişilerin tescilli ana sözleşmelerinde temsil ve bağlayıcı işlemler yapma yetkisi verilen gerçek kişi temsilcileri, bu Kanun hükümlerine göre oda, borsa ve Birlik organlarının seçimlerinde oy kullanabilirler.
Oda, borsa ve Birlik organlarına seçilebilmek için;
a) Yeni kurulan oda ve borsalar hariç en az iki yıldır oda ve borsaya kayıtlı olmak,
b) Seçim tarihinde yirmibeş yaşını doldurmuş olmak,
c) İflas etmemiş ya da iflas etmiş olsa bile itibarını yeniden kazanmış olmak,
d) (Değişik bend: 23.01.2008 - 5728 S.K/madde 541) Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hapis cezasına mahkum olmamak,
e) (Mülga bend: 23.01.2008 - 5728 S.K/Madde 578)
f) Ticari ve sınai kazanç dolayısıyla gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak,
g) Okur-yazar olmak,
şartlarını haiz olanlar aday olabilir.
Yerli ve yabancı tüzel kişilerin tescilli ana sözleşmelerinde temsil ve bağlayıcı işlemler yapma yetkisi verilen ve yukarıdaki özellikleri taşıyan gerçek kişi temsilcileri, bu Kanun hükümlerine göre oda, borsa ve Birlik organlarına seçilebilirler.
(Değişik 4. fıkra: 28.03.2013 - 6455 S.K/Madde 48) Seçilme yeterliliği bulunmadığı sonradan anlaşılanlar ile seçilme yeterliliğini kaybedenlerin oda, borsa ve Birlik organlarındaki görevleri sona erer.
Organların seçimlerine katılma niteliklerine ilişkin diğer hususlar Birlikçe hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
(Değişik 6. fıkra: 28.03.2013 - 6455 S.K/madde 48) Oda ve borsalarda seçilme hakkının kullanılabilmesi için; ticaret şirketlerinde gerçek kişi temsilcinin şirketin ortağı ve/veya yöneticisi, gerçek kişiler ve ticaret şirketleri dışındaki tüzel kişilere ait ticari işletmelerde ise işletmenin sahibi veya temsilcisi olması ve şirketi ya da işletmeyi temsil ile bağlayıcı işlem yapmaya yetkili bulunması, bu durumun seçimden en az altı ay öncesini kapsaması şarttır. Bu fıkra kapsamında belirtilen şartlar şubeleri temsile yetkili kılınanlar için de aranır.
(Değişik 7. fıkra: 28.03.2013 - 6455 S.K/madde 48) Üye şirketin münfesih olması, şirketin veya işletmenin işyerini veya merkez kaydını başka bir oda ya da borsanın çalışma alanına taşıması halinde, üyelik ile birlikte seçilmiş olduğu oda, borsa ve Birlik organlarındaki görevi kendiliğinden sona erer." hükmü yer almıştır.
Dava Konusu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Organ Seçimleri Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde yer alan "Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile" ve "hapis cezasına mahkum olmamak" ibareleri yönünden yapılan inceleme:
Anayasa'nın 124. maddesinde, kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren Kanunların ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, Yönetmelikler çıkarabileceği düzenlenmiştir. Bu düzenleme, idarenin özerk ve türev düzenleme yetkisinin anayasal dayanağını oluşturmaktadır.
Normlar hiyerarşisi gereğince, normlar arasında altlık ve üstlük ilişkisi söz konusu olduğu ve her normun geçerliliğini bir üst hukuk normundan aldığı, buna göre düzenleyici bir işlemin kendinden önce gelen Kanun ve diğer üst normlarda yer alan hükümlere aykırı düzenlemeler getiremeyeceği kabul edilmektedir.
5174 sayılı Kanunun 83. maddesinin ikinci fıkrasında, oda, borsa ve Birlik organlarına seçilebilmek için birtakım şartların sayıldığı, bunlar arasında "Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından hapis cezasına mahkum olmamak" şartının da yer aldığı, dava konusu Yönetmeliğin 6/1-d bendinde de dayanağı Kanun maddesine uygun bir düzenleme yapıldığı anlaşıldığından dava konusu Yönetmelik maddesinde üst hukuk normuna ve hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan davacının, 5352 sayılı Adli Sicil Kanununa 19.12.2006 tarih ve 26381 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5560 sayılı Kanunun 38. maddesiyle eklenen 13/A maddesindeki şartların sağlanması koşuluyla yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı almasının mümkün olduğu açıktır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ... TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ... TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
02/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.