Danıştay 8. Daire 2021/3038 Esas 2022/1351 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/3038
Karar No : 2022/1351


Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : … Üniversitesi Rektörlüğü
Vekili : Av. …
Karşı Taraf (Davacı) : …
Vekili : Av. ….
İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, … Üniversitesi Tıp Fakültesi …. Hastalıkları Anabilim Dalında profesör unvanıyla öğretim üyesi olarak görev yapan ve aynı zamanda mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunan davacı tarafından, ödenmeyen üniversite ödeneği, ek ödeme ve döner sermaye ödemelerinin tarafına ödenmesi ve sonraki aylarda yapılacak ödemelerde herhangi bir kesinti yapılmaması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali ile işlem nedeniyle yoksun kalınan tüm ödemelerin yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

İdare Mahkemesince, 2547 sayılı Kanun'un Geçici 70. maddesi kapsamında bulunmayan ve ödenmesinin Anayasa Mahkemesi'nin söz konusu iptal kararıyla herhangi bir ilişkisi olmayan döner sermaye ödemesinden yararlanmanın koşulunun, hizmete fiili katkı sağlamak olduğu ve davacıya hak ettiği dönemlerde ödenmesi gerektiğinden, davacı tarafından yapılan başvurunun, ödenmeyen döner sermaye ödemelerinin tarafına ödenmesi ve sonraki aylarda yapılacak ödemelerde herhangi bir kesinti yapılmamasına ilişkin kısmının reddine dair dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı; davacıya yapılan üniversite ödeneği ve ek ödemenin kesilmesinin yasal dayanağını oluşturan düzenlemenin, Anayasa Mahkemesi'nin 22.06.2016 tarihli ve E:2016/13, K:2016/127 sayılı kararıyla iptal edilmesi karşısında, davacı tarafından yapılan başvurunun, ödenmeyen üniversite ödeneği ve ek ödemelerin tarafına ödenmesi ve sonraki aylarda yapılacak ödemelerde herhangi bir kesinti yapılmamasına ilişkin kısmının reddine dair dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.


İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenip bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinin 1. fıkrasında yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının döner sermayeye ilişkin kısmının dayandığı gerekçe usul ve yasaya uygun olup, bozulmasını gerektiren bir neden bulunmadığından temyize konu Mahkeme kararının döner sermayenin ödenmesi gerektiğine ilişkin kısmının onanması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Mahkeme Kararı'nın üniversite ödeneği ve ek ödemeye ilişkin kısmının incelenmesi;
Anayasa'nın 153. maddesinde; Anayasa Mahkemesi'nce verilen Kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümlerine, yönelik iptal kararların Resmî Gazete'de yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkacağı iptal kararlarının geriye yürümeyeceği düzenlenmiştir.
2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu'nun 12. maddesinde "Üniversite Ödeneği" düzenleme altına alınmış, her kadro için ödeneğin oranı belirtilerek ilgili kadroda bulunanlara her ay üniversite ödeneğinin ödeneceği, bu ödeneğin damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulamayacağı ve kısmi statüde görev yapanlara ödenemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
2547 sayılı Yasa'nın Geçici 70. maddesinde; 'Tabip, diş tabibi ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olan öğretim üyelerinden, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunmakta veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olanlara, bu faaliyetlerini sona erdirinceye kadar üniversite ödeneği ve ek ödeme ödenmez. Bunlardan belirtilen faaliyetlerini sona erdirmek isteyenler, … tarihine kadar bu konudaki iradelerini görevli oldukları kurum yönetimlerine bildirirler ve bunların en geç .… tarihine kadar bu faaliyetleri sona ermiş sayılır ve çalışma uygunluk belgesi veya izni iptal edilir. Bu süre içinde mali hakları ve ek ödemeleri tam olarak ödenmeye devam olunur. Bu madde kapsamında bulunan öğretim üyelerinden belirtilen faaliyetlerinden dolayı görevi kötüye kullandıkları yargı kararı ile tespit edilenlerin, genel hükümlere göre sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla, serbest meslek veya özel sağlık kuruluşlarında çalışma uygunluk belgesi veya izni iptal edilir. Bu madde hükmü Gülhane Askeri Tıp Akademisi öğretim üyeleri hakkında da uygulanır. Ancak bu öğretim üyelerine üniversite ödeneği ile sağlık hizmetleri tazminatı ödenmez.' hükmüne yer verilmiş iken; Anayasa Mahkemesi'nin 21/09/2016 tarih ve 29834 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren 22/06/2016 tarih ve E:2016/13, K:2016/127 sayılı kararı ile ilgili maddenin birinci cümlesi iptal edilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davacının, … Üniversitesi Tıp Fakültesi … Hastalıkları Anabilim Dalında profesör unvanıyla öğretim üyesi olarak görev yaptığı ve aynı zamanda mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunduğu, 2547 sayılı Kanun'un geçici 70. maddesi uyarınca 31.12.2014 tarihine kadar anılan faaliyetini sona
erdireceğine ilişkin bir beyanın çalıştığı kuruma (davalı idareye) verilmemesi nedeniyle davalı idare tarafından davacıya üniversite ödeneği, ek ödeme ve döner sermaye ödemelerinin yapılmadığı, bunun üzerine davacı tarafından ödenmeyen üniversite ödeneği, ek ödeme ve döner sermaye ödemelerinin tarafına ödenmesi ve sonraki aylarda yapılacak ödemelerde herhangi bir kesinti yapılmaması istemiyle davalı idareye başvuruda bulunulduğu, anılan başvurunun reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Mahkeme kararının 15/12/2014 ile 21/09/2016 tarihleri arası dönem yönünden incelenmesi;
Yukarıda belirtilen Anayasa'nın 153. maddesi uyarınca Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararlarının geriye yürümeyeceği hükme bağlanmıştır.
İdare hukukunda genel kural olarak, bir idari işlemin yargı yerince iptal edilmesi halinde, bu iptal kararının o işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla hüküm ve sonuç doğuracağı, diğer bir deyişle, iptal kararının geriye yürüyerek hukuk aleminde etki yaratacağı kabul edilmesine rağmen, Anayasa koyucu tarafından, yukarıda aktarılan açık hüküm ile Anayasa Mahkemesinin iptal kararları için böyle bir sonuç öngörülmediği, aksine herhangi bir istisnaya yer verilmeksizin, uygulamada karışıklıkların önlenmesi, kazanılmış hakların korunması, hukuki güvenlik ve istikrar ilkeleri gözetilerek, bu kararların geriye yürümeyeceğinin kurala bağlandığı görülmektedir.
Anayasa'nın açık düzenlemeleri karşısında, Resmi Gazete'de yayım ile yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararının, kapsamındaki herkes için bu tarih itibarıyla hüküm ve sonuç doğuracağı, iptal edilen hukuki düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar geriye yürüyerek hak kazandırmayacağı, iptal edilen düzenleme nedeniyle menfaatinin ihlal edildiğini veya hakkının muhtel olduğunu ileri süren kişilerin, ancak iptal kararının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ilgili idarelerden talepte bulunabileceği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık konusu olaya bakıldığında; Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak görev yapan davacıya 2914 sayılı Kanun kapsamında üniversite ödeneği ödenmekte iken, 26/11/2014 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan 6569 sayılı Kanun ile 2547 sayılı Kanun'a eklenen Geçici 70. madde ile, mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunanlara veya özel sağlık kuruluşlarında çalışanlara bu faaliyetlerini sona erdirinceye kadar üniversite ödeneği ve ek ödeme yapılamayacağı düzenlenmiş, bu düzenleme üzerine 2014/Aralık ayından itibaren davacıya üniversite ödeneği ödenmemiştir.
Bunun üzerine, davacı tarafından, 15/12/2014 tarihinden itibaren ödenmeyen üniversite ödeneğinin ödenmesi istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
Yukarıda aktarılan açıklamalar doğrultusunda, Geçici 70. madde uyarınca üniversite ödeneği alması engellenen, mesai saatleri dışında serbest meslek faaliyetinde bulunmakta veya özel sağlık kuruluşlarında çalışmakta olan öğretim üyelerinin, Anayasa Mahkemesi'nin Geçici 70. madde hakkındaki iptal kararının yürürlüğe girdiği 21/09/2016 tarihinden itibaren ilgili idarelere

başvurarak kendilerine ödeme yapılması isteminde bulunabilecekleri, bu kararın geriye yürütülerek maddenin yürürlüğe girdiği 26/11/2014 tarihi itibarıyla ödeme yapılmasının, Anayasa'nın 153. maddesinin 5. fıkrasının açık hükmü karşısında mümkün olmadığı ve aksi kabulün, Anayasa'nın üstünlüğü ilkesine aykırılık teşkil edeceği sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, 2547 sayılı Kanun'un Geçici 70. maddesinin yürürlüğe girdiği 15/12/2014 tarihi ile Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararının yürürlüğe girdiği 21/09/2016 tarihleri arasında ödenmeyen üniversite ödeneğinin ödenmemesine ilişkin dava konusu işlemde bu nedenle hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 24/02/2020 tarih ve E:2020/19, K:2020/44 sayılı kararı da bu yöndedir.
Mahkeme kararının 21/09/2016 tarihinden sonrası yönünden incelenmesi;
2914 sayılı Kanun kapsamında üniversite ödeneği ödenmekte iken, 26/11/2014 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan 6569 sayılı Kanun ile 2547 sayılı Kanun'a eklenen Geçici 70. madde, Anayasa Mahkemesi tarafından Anayasa'nın 2. maddesine aykırı bulunarak iptal edilmiş ve bu karar 21/09/2016 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
Bu durumda, 21/09/2016 tarihinden itibaren davacıya üniversite ödeneğinin ödenmesi gerektiği, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 9. maddesindeki "... aylıklarını 2914 sayılı Kanun çerçevesinde alan akademik personellerden, kendisine 2547 sayılı Kanun'un 58. maddesi'nin (c) ve (f) fıkraları kapsamında döner sermaye ödemesi yapılanlara ek ödeme yapılmayacağı" düzenleme uyarınca davacının fiili katkısı oranında döner sermaye veya ek ödemeden birinin ödenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle; …. İdare Mahkemesinin temyize konu kararının döner sermayeye ilişkin kısmının onanmasına, üniversite ödeneği ve ek ödemeye ilişkin kısmının bozulmasına, bozulan kısım yönünden yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 03/03/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.