Danıştay 8. Daire 2017/6317 Esas 2022/1335 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2017/6317
Karar No : 2022/1335

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Valiliği
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 6360 sayılı Yasa uyarınca büyükşehir belediyesine dönüşen davacı belediye tarafından yine aynı yasa ile tüzel kişiliği sona erdirilen Ordu il özel idaresinin sorumlu olduğu 133.510 TL genel aydınlatma borcunun kendilerine devrine dair ...tarih, ...sayılı Devir Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararı ile; Genel Aydınlatma Yönetmeliğinin 12. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde tüketim giderinin hangi kurum-kuruluşça karşılanması gerektiği konusundaki tereddütleri gidermekle yükümlü olan Aydınlatma Komisyonunun düzenlendiği, öte yandan 6360 sayılı Yasanın 1. maddesinin 3. fıkrasında büyükşehir olan illerdeki köylerin mahalle olarak ilçe belediyesine bağlandıklarının hükme bağlandığı; bu durumda; İl Özel İdaresinin sorumluluk alanında iken, 6360 sayılı Yasa ile kurulan Ordu Büyükşehir Belediye Başkanlığına bağlı ilçelerin sınırları içerisinde kalan alanların aydınlatma giderlerinin ilçe belediyeleri tarafından ödenmesi gerekmekte iken, başka bir ifadeyle, başta 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu olmak üzere ilgili diğer mevzuatta büyükşehir belediyesi ile ilçe belediyeleri arasında görev, yetki ve sorumluluk alanının belirlenmesine ilişkin hükümler gözetilerek, mülga Ordu İl Özel İdaresinden kalan genel aydınlatma gideri borcunun Büyükşehir Belediyesi ile ilçe belediyeleri arasında hakkaniyete ve yetki dağılımı ilkelerine uygun bir şekilde, (gerekirse bu konuda Ordu Aydınlatma Komisyonundan karar da alınarak) paylaştırılması gerekirken, Ordu Valiliği Devir Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu kararı ile borcun tamamının Ordu Büyükşehir Belediye Başkanlığına devredilmesinde hukuka ve görev-yetki-sorumluluk dağılımı ilkelerine uygunluk görülmediği gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararı ile, dairelerinin 31/03/2017 günlü ara kararı ile davalı idareden, tüzel kişiği kaldırılan Ordu İl Özel İdaresinin her türlü taşınır ve taşınmaz malları, hak, alacak ve borçlarına ilişkin olarak yürütülen devir işlemlerinin nasıl yapıldığının, her hangi bir kriter belirlenip belirlenmediğinin, her türlü taşınır ve taşınmaz malların, hak ve alacakların vs. hangi kurumlara devrinin yapıldığının, devir yapılırken ilçe belediyelerine herhangi bir taşınır ve taşınmaz mal, hak, alacak ve borç vs. devredilip devredilmediğinin sorulmasına cevaben gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden; tüzel kişiği kaldırılan Ordu İl Özel İdaresi'nin her türlü taşınır ve taşınmaz malları, hak ve alacaklarının ağırlıklı olarak davacı Büyükşehir Belediyesine devredilmiş olması, ilçe belediyelerine ise; ilköğretim okulu ve arsası dışında herhangi bir devir işleminin yapılmamış olmasının anlaşılması karşısında; Ordu Valiliği Devir Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu kararı ile daha önce yapılan paylaştırmadaki gelir-gider dengesi gözetilmek suretiyle genel aydınlatma gideri borcu olan 133.510,00 TL'nin davacı belediyeye devredilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka ve mevzuat hükümlerine aykırılık bulunmadığı, diğer taraftan her ne kadar Mahkeme tarafından, genel aydınlatma gideri borcunun Büyükşehir Belediyesi ile İlçe Belediyeleri arasında hakkaniyete ve yetki dağılımı ilkelerine uygun bir şekilde paylaştırılması gerektiği gerekçesine dayanılmış ise de; söz konusu giderin Ordu İl Özel İdaresi'nin tüzel kişiliğinin kaldırılmasından sonra oluşmuş bir gider olmadığı gibi, devir tasfiye ve paylaştırma sırasındaki bir borç olduğu, kaldı ki ilçelerde bulunan bütün gelirlerin ilçelere devredilmediği hususu da göz önüne alındığında ağır bir külfet getireceği açık olan söz konusu giderin ilçe belediyelerine yüklenilmesinin bu haliyle hakkaniyet ile izah edilmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, ...İdare Mahkemesi'nin ...gün ve E:..., K:...sayılı kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İlgili idarelerin belirlenmesi gerekirken borcun tümüyle kendisine devrinin 6360 sayılı Yasa'ya aykırı olduğu; köylere ait genel aydınlatma borcunun ilçe belediyesine ait olup, Aydınlatma Komisyonunda imar sınırındaki aboneliklerin kendilerine yapılması gerektiğine karar verildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından artan tutarın Mahkeme tarafından iadesine,
4. Kesin olarak, 03/03/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY :

(X)- 6360 sayılı Kanunun 1. maddesinde; "(1) Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Ordu, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van illerinde, sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyesi kurulmuş ve bu illerin il belediyeleri büyükşehir belediyesine dönüştürülmüştür. (2) Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Konya, Mersin, Sakarya ve Samsun büyükşehir belediyelerinin sınırları il mülki sınırlarıdır. (3) Birinci ve ikinci fıkrada sayılan illere bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılmış, köyler mahalle olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katılmıştır...." geçici 1. Maddesinin 5. fıkrasında; " Bu Kanun ile tüzel kişilikleri kaldırılan il özel idarelerinin her türlü taşınır ve taşınmaz malları, hak, alacak ve borçları, komisyon kararıyla ilgisine göre bakanlıklara, bakanlıkların bağlı veya ilgili kuruluşları ile bunların taşra teşkilatına, valiliklere, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığına, büyükşehir belediyesine ve bağlı kuruluşuna veya ilçe belediyesine devredilmesine karar verilir." hükmüne, Mülga 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'un Geçici 17. maddesinde; "Dağıtım şirketi, dağıtım bölgesinde ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde otoyollar hariç, kamunun genel kullanımına yönelik cadde ve sokak aydınlatmasından ve bunlara ait gerekli ölçüm sistemlerinin tesis edilmesi ve işletilmesinden sorumludur. Bu tür aydınlatmaya ve trafik sinyalizasyonlarına ait tüketim giderleri, 1/1/2009 ila 31/12/2015 tarihleri arasındaki dönem için Hazine Müsteşarlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır." hükmüne yer verilmiştir.
30.03.2013 tarih ve 28603 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun 3. maddesinde genel aydınlatma; " Otoyollar ve özelleştirilmiş erişme kontrollü karayolları hariç, kamunun genel kullanımına yönelik bulvar, cadde, sokak, alt-üst geçit, köprü, meydan ve yaya geçidi gibi yerler ile halkın ücretsiz kullanımına açık ve kamuya ait park, bahçe, tarihî ve ören yerlerinin aydınlatılması ile trafik sinyalizasyonunu," Bakanlık ise; " Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nı " ifade etmektedir.
Aynı Kanun'un 'Genel Aydınlatma' başlıklı Geçici 6. maddesinde; (1) "31/12/2015 tarihine kadar, genel aydınlatma kapsamında aydınlatılan yerlerde gerçekleşen aydınlatma giderleri Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten ve ilgili belediyeler ile il özel idarelerinin genel bütçe vergi gelirleri payından karşılanır. Bakanlar Kurulu bu süreyi iki yıla kadar uzatmaya yetkilidir. Belediyelerin genel bütçe vergi gelirleri payından yapılacak kesinti, büyükşehir belediyeleri ve mücavir alanlarındaki belediyelerde aydınlatma giderlerinin yüzde onu, diğer belediyelerde yüzde beşi olarak uygulanır. Bu sınırlar dışında ise aydınlatma giderlerinin yüzde onu ilgili il özel idaresi payından kesinti yapılmak suretiyle karşılanır. Bakanlar Kurulu bu fıkra kapsamındaki oranları iki katına kadar artırmaya yetkilidir.
.........(6) Aydınlatmayla ilgili ölçüme ilişkin teknik esaslar ile ödemeye, kesinti yapılmasına, uygulamaya ve denetime ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'na istinaden düzenlenerek 27.07.2013 tarih ve 28720 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Genel Aydınlatma Yönetmeliği'nin Geçici 5. maddesinde; "6446 sayılı Kanunun geçici 6 ncı maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, 4628 sayılı Kanunun mülga geçici 17 nci maddesi kapsamında Hazine Müsteşarlığı bütçesinden yapılan ödemelere ilişkin denetim, takip ve tahsilat işlemleri aynı maddenin dördüncü fıkrası kapsamında yapılır.
4628 sayılı Kanunun mülga geçici 17 nci maddesi kapsamında 1/1/2012 ile 30/6/2013 tarihleri arasında tahakkuk etmiş, ancak ödemesi gerçekleşmemiş fatura bedelleri Bakanlık tarafından ödenir.
Hazine Müsteşarlığına genel aydınlatma ödemeleri kapsamında tahsis edilmiş bulunan ödenekten kalan kısım Bakanlık bütçesine aktarılır." düzenlemesi bulunmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; 6360 sayılı Kanunla tüzel kişiliği kaldırılan Ordu İl Özel İdaresinin genel aydınlatma gideri borcu olan 133.510,00 TL'nin tümünün Ordu Büyükşehir Belediyesine devredilmesine dair Devir Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu kararının iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıdaki mevzuatın değerlendirmesinden; İl Özel İdaresi kapatıldıktan sonra, İl Özel İdarelerinin sorumluluk alanlarında yer alan belediye sınırları dışındaki köy ve beldelerin mahalle olarak ilçe belediyelerine katıldığı, tüzel kişilikleri kaldırılan il özel idarelerinin hak, alacak ve borçlarının tasfiyesine oluşturulacak komisyon tarafından karar verileceği, otoyollar hariç, kamunun genel kullanımına ait alanların genel aydınlatma giderlerinin ilgili kurum ve kuruluşa ait olduğu, öte yandan Genel Aydınlatma Mevzuatı uyarınca olayın ve yukarıda anılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, 01.01.2012 ile 30.06.2013 tarihleri arasında tahakkuk etmiş ancak ödemesi gerçekleşmemiş fatura bedellerinin Bakanlık tarafından ödeneceği, bu dönemden sonraki borçların ise Elektrik Piyasası Kanununun 6. maddesine göre Bakanlık ve ilgili belediyelerce birlikte ödeneceği anlaşılmaktadır.
Olayda, dava konusu genel aydınlatma borcunun; yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre ve ilgili idare belirlemesi yapılarak; Bakanlık, büyükşehir belediyesi ve ilçe belediyesinin sorumlu olduğu miktarların tespiti sonrası dağıtımının yapılması gerekmekte iken ilgili idare belirlemesi yapılmaksızın tümünün davacı idareye devredildiği açıktır.
Öte yandan dosyada bir örneği bulunan Aydınlatma Komisyonunun ...gün ve ...sayılı kararı ile ilgili abonelikler yönünden yapılan değerlendirmede, Ordu İl sınırı içindeki imar planı olan alanda yer alan aboneliklerin muhatabının büyükşehir belediyesi; diğer alanlardakilerin ise ilçe belediyesi olduğunun kararlaştırıldığı görülmektedir.
Bu itibarla; davalı idarece borcunun devri yapılırken hakkaniyet ölçütünden değil, Yasanın belirlediği ölçütlerden hareketle ilgili idarenin tespitinden sonra dağıtım yapılması gerekmesi karşısında; borcun tümüyle davacı büyükşehir belediyesine devrine ilişkin tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmamakta olup; aksi gerekçe ile davanın reddine karar veren Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmediğinden kararın bozulması gerektiği oyu ile çoğunluk kararına katılmıyoruz.