Danıştay 6. Daire 2018/6620 Esas 2022/2684 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/6620
Karar No : 2022/2684

TEMYİZ EDENLER : I- (DAVACILAR) 1- … (Kendi Adına Asaleten)
2- …, -…, -…
VEKİLİ : Av. …

II- (DAVALI) … Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …
III- (DAVALI YANINDA MÜDAHİL) … Yapı ve İşletmeciliği San. ve Tic. A.Ş
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF : I- (DAVALI) … Belediye Başkanlığı
II- (DAVALI YANINDA MÜDAHİL) … Yapı ve İşletmeciliği San. ve Tic. A.Ş
II- (DAVACILAR) -…, - …
-…, -…

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Zonguldak ili, … İlçesi, … ada, … parsel (eski … ada, … parsel) sayılı taşınmazın bulunduğu alanda 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında revizyon yapılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı belediye meclisi kararı ile bu karara yapılan itirazların reddine dair … tarih ve …, … sayılı meclis kararlarının ve bu kararlara dayalı olarak … ada, … parsel için verilen yapı ruhsatının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen raporun ve dosyanın birlikte değerlendirilmesinden; … ada, … sayılı parsele ilişkin imar planlarına yönelik olarak; imar planlarında yan yana bulunan ve aynı yoldan cephe alan imar adalarında hiçbir açıklama ve dayanak gösterilmeden farklı arazi kullanım kararı getirilmesinin planlama esasları ve planlama ilkeleri açısından uygun olmayacağı, parselin kuzeyindeki yapı adalarında öngörülen Bitişik Nizam TİCK-Ticaret ve Konut Alanı 6 kat yapılaşma kararları ile uyum içerisinde olduğu, planın eşitlik ve nesnellik ilkesi açısından bu planlama kararının planlama esaslarına, tekniğine ve kamu yararına uygun olduğu, dava dilekçesine yansıtılan davacıların mülkiyetindeki taşınmazların kazanılmış hakları dikkate alınmadan B-6'ya indirilerek, kat irtifakı ve kat mülkiyeti kurulmuş binada kazanılmış hakların ve mülkiyet hakkının ihlal edilmek suretiyle yoğunluğun azaltılmış gibi gösterilmeye çalışıldığı iddiasının hukuki dayanağının bulunmadığı, dolayısıyla söz konusu taşınmaz yönünden dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle anılan taşınmaz yönünden davanın reddine, … ada, … sayılı parsele ilişkin imar planlarına yönelik olarak; dava konusu taşınmazın fonksiyonunun sosyal tesis alanı olarak planlanmasında sakınca bulunmadığı, ancak bu alanın temel zemininin yapay dolgu malzemesinden oluşması sebebiyle alanın ticaret+konut kullanımı ile 8 katlı yapılaşmaya açılmasının şehircilik esasları ve planlama ilkeleri açısından uygun bir yaklaşım olmadığı, kaldı ki aralarında davacıların da bulunduğu şahıslar tarafından uyuşmazlık konusu plan kararıyla benzer nitelikte kullanım kararları getiren … tarih ve … sayılı belediye meclisi kararıyla kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı revziyonlarının iptali istemiyle açılan davada, taşınmazın park alanı kullanımının değiştirilerek 8 katlı yapılaşmaya açılması yönündeki plan karında kamu yararı bulunmadığı gerekçesiyle … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla iptaline karar verildiği, taşınmazın yer aldığı yapı adalarının tamamında yapı yüksekliği bitişik nizam 6 kat olarak öngörülmüş iken, davaya konu parselde yapı yüksekliğinin 8 kat olarak belirlenmesinin nedeninin gerek planlarda gerekse plan raporunda açıklığa kavuşturulmadığı, bu durumun imar planlarında yan yana bulunan ve aynı yoldan cephe alan imar adalarında hiçbir açıklama ve dayanak gösterilmeden farklı arazi kullanım kararı getirilmesinin planlama esasları ve planlama ilkeleri açısından uygun görülmediği sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle anılan taşınmaz yönünden dava konusu nazım ve uygulama imar planlarının iptaline … ada, … sayılı parsele ilişkin olarak düzenlenen yapı ruhsatına yönelik olarak ise; Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği kurallarına göre, uygulama imar planında herhangi bir TAKS ve KAKS değeri belirtilmediğinden bu değerlerin anılan Yönetmeliğe göre belirlenmesi gerektiği, buna göre yapılaşma yüksekliği en çok 8 kat olarak verilen imar adasında yapı taban alanının en fazla %40 olması gerektiği halde uyuşmazlık konusu yapı ruhsatının, bu kurala aykırı olacak biçimde, dava konusu parselin tamamında yapılaşmaya olanak sağlayacak şekilde düzenlendiği görüldüğünden davaya konu yapı ruhsatında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI :
Davacılar tarafından: İdare mahkemesince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen raporda ve bu rapor esas alınarak verilen idare mahkemesi kararında planların genel gerekçelerle hukuka aykırı olduğu tespitlerine yer verildiğinden davaya konu imar planlarının tümünün iptaline karar verilmesi gerektiği, zira taşınmaz bazında yapılan inceleme neticesinde verilen iptal kararının davacılardan bu parselde malik olmayan … açısından bir etkisi olmayacağı ileri sürülmektedir.
Davalı tarafından: Bilirkişi raporunun yetersiz olduğu, dava konusu … ada, … parsel sayılı taşınmazın sosyal tesis alanı kullanımında olması nedeniyle nüfus yoğunluğunu arttırıcı nitelikte olmadığı, yapı ruhsatının ve imar planlarının hukuka uygun olduğu, davanın reddi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :
Davacılar tarafından: Davalı idarenin temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
Davalı tarafından: Savunma verilmemiştir.
Davalı yanında müdahil … Yapı ve İşletmeciliği San. ve Tic. A.Ş tarafından: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Dava, Zonguldak ili, … İlçesi, … ada, … sayılı parselin bulunduğu alanda 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında revizyon yapılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı belediye meclisi kararı ile bu karara yapılan itirazların reddine dair … tarih ve …, … sayılı meclis kararlarının ve bu kararlara dayalı olarak … ada … sayılı parsel için verilen yapı ruhsatının iptali istemiyle açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar, iptal davası olarak tanımlanmaktadır.
2577 sayılı Kanunun 3. maddesinde; dilekçelerde gösterilmesi gerekli hususlar belirlenmiş, 14'üncü maddesinin 3'üncü fıkrasında; dilekçelerin sırayla a) görev ve yetki, b) idari merci tecavüzü, c) ehliyet, d) idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, e) süre aşımı, f) husumet, g) 3. ve 5. maddelere uygun olup olmadıkları yönlerinden inceleneceği belirtilmiş, 15. maddenin 1. fıkrasının (b) bendinde ise, dilekçelerde 14. maddenin 3/c bendine aykırılık görülmesi halinde davanın reddine karar verileceği, hükme bağlanmıştır.

3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dilekçesinde, davacı tarafından, 1. derece deprem kuşağında yer alan Zonguldak ilinde taşkömürü havzası içinde bulunan dava konusu taşınmazın yer aldığı alanın, madencilik faaliyetleri nedeniyle yıkılma riski altında olduğu, bu nedenle … ada, … parsel sayılı taşınmazda kat sayısında artış yapılarak 8 kat yapılaşma kararı getirilmesinin ve ticaret alanı kullanım kararının hukuka uygun olmadığı, … tarih ve … sayılı Zonguldak Belediye Meclisi kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının iptali istemiyle açılan davada, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının uygulanmadığı, benzer kullanım kararlarının ve kat yüksekliklerinin dava konusu imar planlarında da öngörüldüğü ve uyuşmazlık konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı notlarının 15. ve 16. maddelerinin hukuka aykırı olduğuna yönelik iddialar ileri sürülerek görülmekte olan dava açılmıştır.
Davacı tarafından sunulan temyiz dilekçesinde de İdare Mahkemesince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen raporda ve bu rapor esas alınarak verilen idare mahkemesi kararında uyuşmazlık konusu imar planlarının genel gerekçelerle hukuka aykırı olduğu tespitlerine yer verildiğinden davaya konu imar planlarının tümünün iptaline karar verilmesi gerektiği, zira … ada, … ve … parsel sayılı taşınmaz bazında verilen iptal kararının davacılardan bu parsellerde malik olmayan … açısından bir etkisi olmayacağı ileri sürülmektedir.
Yargısal denetim amacıyla her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunması koşuluna ihtiyaç vardır. Her olay ve davada, dava açan kişinin menfaatinin, iptali istenen işlemle ne ölçüde ihlal edildiğinin takdiri yargı mercilerince yapılmaktadır. İptal davası açılabilmesi için gerekli olan menfaat ilişkisi; kişisel, meşru ve güncel olması halinde gerçekleşecektir. Başka bir anlatımla, iptal davasına konu olan işlemin davacının menfaatini ihlal ettiğinden söz edilebilmesi için, davacıyı etkilemesi, davacının menfaatlerini ihlal etmesi, işlem ile davacı arasında ciddi ve makul bir ilişkinin bulunması gerekmektedir. Bu ilişki, uyuşmazlığın niteliğine göre bazen mülkiyet hakkından, bazen de komşuluk hukukundan doğabilmektedir. Sonuç olarak; idari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetimini amaçlayan iptal davasının görüşülebilmesi için ön koşullardan olan "dava açma ehliyeti" iptal davasına konu idari işlemin niteliğine ve dava açanın hukuken korunması gereken menfaatlerine göre idari yargı yerince değerlendirilmektedir.
Çevre, tarihi ve kültürel değerlerin korunması amacıyla kamu yararını yakından ilgilendiren konularda Danıştay içtihatları ile belde sakini olmak dava açmak için yeterli görülmüş ise de, bu kapsamda bulunmayan bir alanda imar planının iptali istemiyle dava açabilmek için davacının dava açmakta menfaati olduğunu somut olarak ortaya koyması gerekmektedir.
Bu durumda, uyuşmazlıkta öncelikle dava konusu parsellerin hangileri olduğu netleştirilmek, 1/1000 ölçekli uygulama ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarının tümünün iptaline karar verilmesi isteminin bulunup bulunmadığı hususu açıklığa kavuşturulmak, davacılardan …'ın dava konusu imar planlarının sınırları içerisinde taşınmaz maliki olmadığı hususu dikkate alınmak ve iptali istenen parseller veya imar planları yönünden davacıların dava açmakta kişisel, meşru ve güncel bir menfaati olup olmadığı konusunda bir araştırma yapılmak suretiyle davacıların dava açma ehliyetlerinin değerlendirilmesi gerekmektedir.
Dava konusu edilen parseller veya imar planları netleştirildikten sonra davacıların dava konusu işlem ile menfaat bağlarının bulunduğu neticesine varılması halinde; davacılardan …, … ve …'in de aralarında bulunduğu şahıslar tarafından … tarih ve … sayılı Zonguldak Belediye Meclisi kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının dava konusu parsellerin de içinde bulunduğu parseller yönünden iptali istemiyle açılan davada, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına ilişkin Dairemizin 26/09/2019 tarih ve E:2018/8361, K:2019/8188 sayılı kararı üzerine verilecek karar dikkate alınmak, uyuşmazlık konusu imar planlarının tümünün iptali istemiyle açılmış bir dava bulunup bulunmadığı veya anılan imar planlarının davalı idarece iptal edilip edilmediği araştırılmak, yapı ruhsatının dava konusu imar planlarına uygunluğu incelenmek ve dava konusu edildiği ortaya koyulan tüm parseller yönünden ek rapor alınmak veya gerekirse yerinde yeniden yaptırılacak keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenecek rapor göz önünde bulundurulmak suretiyle uyuşmazlığın çözümlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine yönelik temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen iptaline, kısmen reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 07/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.