Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/10368 Esas 2022/363 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, davacının 1989/Eylül-1998/Haziran tarihleri arasında, davalı ... Büyükelçiliğine bağlı Suudi Arabistan Lisesinde geçen ve Kuruma bildirilmeyen sigortalı çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, uyulan bozma ilamı sonrası davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dosya kapsamı incelendiğinde,davacı tarafından davalılardan işverene ait işyerinde Eylül 1988- Haziran 1998 tarihleri arasında geçen çalışmaların tespitine karar verilmesinin talep edildiği, mahkemece davanın reddine karar verildiği anlaşılmış ise de , mahkeme hükmü eksik araştırmaya dayalıdır.
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Yasa'nın geçici 7. maddesi uyarınca uygulama alanı bulan mülga 506 sayılı Yasa'nın 79. maddesidir. Bu tür sigortalı hizmetlerin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzeniyle ilgili olduğu ve bu nedenle de özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğu açıktır.
Kural olarak sigortalılar, Türkiye’de yaşadıkları ve hizmet akdine göre çalıştıkları takdirde sosyal sigorta haklarından yararlanırlar. Bu kural, kanunların mülkiliği ilkesinin doğal sonucudur. Ayrıca, Türkiye’yle yabancı bir ülke arasında sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmişse istisnaen mülkilik ilkesine değer verilmeyebilir. Ayrıca, 506 sayılı Yasa'nın 2 ve 3’üncü maddelerine göre sigortalı olmayanlar kapsamında olmak üzere, Türkiye’yle sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan bir ülkede hizmet akdiyle çalışan Türk vatandaşları da anılan YAsa'nın 86. maddesi gereği işverenleriyle yapılacak “İş kazalarıyla meslek hastalıkları”, “Hastalık”, “Analık”, “Malullük, yaşlılık ve Ölüm” sigortalarından birine, birkaçına veya hepsine toplu olarak tabi tutulmaları mümkündür.
Eldeki davada, Suudi Arabistan ile Türkiye arasında akdedilmiş sosyal güvenlik sözleşmesi ve dosya kapsamına göre topluluk sigortası da bulunmamaktadır. Ancak davacının Türkiye de bulunan Suudi Arabistan Büyükelçiliği’ne ait ... Suudi Arabistan Lisesi Müdürlüğü’nde İslam Kültür ve Sosyal Bilimi Dersleri Öğretmeni olarak görev yaptığı anlaşılmaktadır. Sigortalılık İşlemleri Hakkındaki Genelgeye göre büyükelçilik, konsolosluk mensuplarının özel hizmetlerinde çalışanlardan gönderen devlette veya üçüncü bir devlette sigortalılıklarını belgeleyemeyenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken buralarda çalıştırılan Türk vatandaşlarından ilgili işverenler tarafından Kurumumuza bildirimleri yapılanlar Ülkemiz mevzuatına tabi tutulmuşlardır. Buna göre Mahkemece esasa girilerek yapılacak değerlendirme sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ve inceleme ile yazılı gerekçelerle karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ:Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, 13.01.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.