Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/12301 Esas 2022/399 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk Derece
Mahkemesi : ... 1. İş Mahkemesi

Dava; davalı Kurum işleminin iptali ile davacının yaşlılık aylığına hak kazandığının tespiti ve ödenmeyen aylıklarının kesildiği tarihten itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi istemine ilişkindir
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı taraf vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince “davalı vekilinin istinaf başvurusunun reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile; ... 1. İş Mahkemesi kararının Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.2 maddesi uyarınca kaldırılmasına, davanın kabulüne” şeklinde yeni bir karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin/isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı asil tarafından sunulan dava dilekçesi ile fazlaya dair her türden talep ve dava hakkarı saklı tutulmak kaydıyla davalı Kurumun emeklilik durumunu değiştiren dava konusu 26.10.2015 tarih ve 15.131.647 no'lu işleminin iptaline, tarafına yeniden yaşlılık aylığı bağlanmasına, bu nedenle ödenmeyen yaşlılık aylığının yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi talep ve dava edilmiştir.
II-CEVAP:
Davalı Kurum vekili tarafından sunulan cevap dilekçesi ile gerçekleştirilen işlemlerin usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek haksız ve dayanaksız açılan davanın reddine karar verilmesi talep edilmiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, “davanın kabulü” ile; “ davacının Adli Tıp Kurumu 3.İhtisas Kurulu’nun 16/11/2018 tarih ve 21102 sayılı raporuna göre, Özürlülük Ölçütü ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranının % 47 olduğunun tespit edilmiş olması nedeniyle, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 31.nci maddesi uyarınca üçüncü derece engelliler için engelllilik indiriminin uygulanması gerektiği gözetilerek; davacının 506 sayılı Yasanın Geçici 87/B maddesi uyarınca yaşlılık aylığına hak kazandığının tespiti ile 26/10/2015 tarihli Kurum işleminin iptaline,” ve davalı Kurumun dosyada mevcut hastane raporları ve Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 14 Ekim 2015 tarihli yazısına göre işlem yapmış olması nedeniyle, davaya sebebiyet vermediği anlaşılmakla aleyhine vekalet ücreti takdirine ve yargılama giderleri ile sorumlu tutulmasına yer olmadığına” şeklinde karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Davalı Kurum vekilinin İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle istinaf yoluna başvurması, davacı vekilinin ise verilen kararda kesilen aylıklarının faiziyle birlikte ödenmesine yönelik talebinin karşılanmadığı itirazıyla istinaf yoluna başvurması üzerine; Bölge Adliye Mahkemesince yapılan inceleme neticesi “davalı vekilinin istinaf başvurusunun reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile, ... 1. İş Mahkemesi'nin 22.10.2019 tarih, 2016/59 Esas ve 2019/336 Karar sayılı kararının Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.2 maddesi uyarınca kaldırılmasına, davanın kabulü ile ; davacının Adli Tıp Kurumu 3.İhtisas Kurulu’nun 16/11/2018 tarih ve 21102 sayılı raporuna göre, Özürlülük Ölçütü ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranının % 47 olduğunun tespit edilmiş olması nedeniyle, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 31. maddesi uyarınca üçüncü derece engelliler için engelllilik indiriminin uygulanması gerektiği gözetilerek; davacının 506 sayılı Yasa'nın Geçici 87/B maddesi uyarınca yaşlılık aylığına hak kazandığının tespiti ile 26.10.2015 tarihli Kurum işleminin iptaline, ödenmeyen yaşlılık aylıklarının ödenmesi gereken tarihlerden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine,” şeklinde hüküm kurulmuştur.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili tarafından sunulan dilekçe ile Kurum işleminin yerinde olduğu belirtilmek suretiyle usul ve yasaya aykırı olarak kurulan Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi talep olunmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
506 sayılı Kanunun malullük ve engellilik hükümlerine ilişkin geçiş hükümlerini düzenleyen 5510 sayılı Kanunun Geçici 10. maddesinde; “4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında olup bu Kanunun yürürlük tarihinden önce ilk defa sigortalı olanlardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 53 üncü maddesine göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya engeli bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az onbeş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar.
(Değişik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/71 md.) Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olup bu Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar hakkında, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 60 ıncı maddesinin (c) bendinin (b) alt bendi ve geçici 87 nci maddesine göre işlem yapılır.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlananlardan yaşlılık aylığı bağlananların aylıklarının kesilmesi ve tekrar bağlanmasında bu Kanunun yürürlük tarihinden önceki hükümler geçerlidir.” hükmü öngörülmüştür.
506 sayılı Kanunun Geçici 87 inci maddesi ile “506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 60 ıncı maddesinin (C) bendinin (b) alt bendinde yapılan değişikliğin uygulanmasında; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte;
a) 12 yıl ve daha fazla sigortalılık süresi bulunanlar hakkında sakatlık derecesi ne olursa olsun bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yürürlükte bulunan hükümler uygulanır.
b) 9 yıldan fazla 12 yıldan az sigortalılık süresi bulunup II. derece sakatlığı olanlar 15 yıl 8 ay sigortalılık süresi ve 3680 gün, 9 yıldan fazla 12 yıldan az sigortalılık süresi bulunup III. derece sakatlığı olanlar 16 yıl sigortalılık süresi ve 3760 gün,
c) 6 yıldan fazla 9 yıldan az sigortalılık süresi bulunup II. derece sakatlığı olanlar 16 yıl 4 ay sigortalılık süresi ve 3760 gün, 6 yıldan fazla 9 yıldan az sigortalılık süresi bulunup III. derece sakatlığı olanlar 17 yıl sigortalılık süresi ve 3920 gün,
d) 3 yıldan fazla 6 yıldan az sigortalılık süresi bulunup II. derece sakatlığı olanlar 17 yıl sigortalılık süresi ve 3840 gün, 3 yıldan fazla 6 yıldan az sigortalılık süresi bulunup III. derece sakatlığı olanlar 18 yıl sigortalılık süresi ve 4080 gün,
e) 3 yıldan az sigortalılık süresi bulunup II. derece sakatlığı olanlar 17 yıl 8 ay sigortalılık süresi ve 3920 gün, 3 yıldan az sigortalılık süresi bulunup III. derece sakatlığı olanlar 19 yıl sigortalılık süresi ve 4240 gün, Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar.” hükmü öngörülmüştür.
506 sayılı Yasanın 60/C-b maddesi ise “sakatlığı nedeniyle gelir vergisi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olan sigortalıların yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanacaklarını” öngörmekte olup, bu koşulların başında ise öncelikle ve özellikle “sakatlığı nedeniyle gelir vergisi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olmak” hususunun saptanması önem arz etmektedir.
“Engellilik indirimi” müessesi ise 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 31 inci maddesinde düzenlenmiştir. Anılan madde ile ; “Çalışma gücünün asgarî % 80'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli, asgarî % 60'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli, asgarî % 40'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılır ve aşağıda engelli dereceleri itibariyle belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilir. Engellilik indirimi; - Birinci derece engelliler için 440.000.000 lira (1.500 TL), - İkinci derece engelliler için 220.000.000 lira (860 TL), - Üçüncü derece engelliler için 110.000.000 lira (380 TL) dır. Engellilik derecelerinin tespit şekli ile uygulamaya ilişkin esas ve usuller Maliye, Sağlık ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlıklarınca bu konuda müştereken hazırlanacak bir yönetmelik ile belirlenir.” hükmü düzenlemesine yer verilmiştir.
Buna göre engellilik derecelerinin tespit şekli ile uygulamaya ilişkin esas ve usuller, 18.03.1981 tarih ve 8/2620 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla belirlenen “Sakatlık İndiriminden Yararlanacak Hizmet Erbabının Sakatlık Derecesinin Tespit Şekli İle Uygulaması Hakkındaki Yönetmelik” ile belirlenmiştir. Söz konusu Yönetmeliğin 5. maddesine göre engellilik indiriminden yararlanmak üzere başvuruda bulunan hizmet erbabının yine Yönetmeliğin 6. maddesinde belirtilen hastanelere sevk edilecekleri belirtilmektedir. Sevk edilen hastaneler tarafından düzenlenen raporlar üzerine, Maliye Bakanlığının Başhekimi başkanlığında Sağlık Bakanlığınca görevlendirilecek iki uzman hekim ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca görevlendirilecek bir uzman hekimden ve Gelir İdaresi Başkanlığının bir temsilcisinden teşekkül eden Merkez Sağlık Kurulunca raporda yer alan engellilik bulguları ve teşhisinin incelenmesi neticesi, ilgili hizmet erbabının engelliliği nedeniyle çalışma gücünün yüzde kaçını kaybettiği hususunda re’sen ve nihai olarak karar verilmektedir. Merkez Sağlık Kurulunca kesin karara bağlanan raporlar üzerine işlemler tesis edilmekte, bu şekilde ilgilinin vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanıp kazanmayacağına, ilgiliye yaşlılık aylığı bağlanıp bağlanmayacağına idarece karar verilmektedir.
Eldeki dosya kapsamında, ... Vergi Dairesi Başkanlığının yazısı ile “ davacının çalışma gücünün %51'ni kaybettiğine karar verildiğinden, 18.02.2014 tarihli rapor tarihinden başlamak üzere hakkında 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 31.maddesi uyarınca üçüncü derece engelliler için uygulanan engellilik indiriminin uygulanması ve Sağlık Genel Kurulu’nun 27.03.2014 karar tarihinden bir yıl sonra 27.03.2015 de kontrol muayenesine tabi tutulması gerektiği” şeklinde davacıya bildirimde bulunularak sakatlık indirim belgesinin düzenlendiği, davacının 14.10.2014 tarihli tahsis talebi ile sakatlık nedeniyle yaşlılık aylığı talebinde bulunduğu, davalı Kurum tarafından 25.03.2015 tarihli kontrol şartlı olmak üzere davacıya 15.10.2014 tarihinden itibaren 506 sayılı Yasa Geçici 87/B maddesi hükmü gereği ihtilafsız 5127 günlük primi ödenmiş gün sayısı esas alınarak yaşlılık aylığı bağlandığı, davacının kontrol muayenesi sonrası ... Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin 16.03.2015 tarihli raporu ile engelli oranının %11 olarak tespit edildiği, davacının bu rapora itirazı üzerine ... Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin 09.09.2015 tarihli raporu ile davacının vücut fonksiyon kaybının %26 olarak tespit edildiği, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Kuruma göndermiş olduğu 14.10.2015 tarihli yazı cevabı ile davacının çalışma gücü kayıp oranının %26 olduğuna karar verildiğinden engellilik indiriminden yararlanmasının mümkün olmadığının belirtildiği, bunun üzerine Kurum tarafından 26.10.2015 tarihli yazı ile davacıya vergi indiriminden emekli olamayacağının davacıya bildirildiği, davacının Nisan 2015 döneminden itibaren yaşlılık aylığının durdurulduğu, yargılama esnasında Adli Tıp Kurumu 3. İhtisas Kurulundan raporlar alındığı, ATK 3. İhtisas Kurulunca en son 15/02/2019 tarih 2019/2508 sayılı rapor ile “ilgili hakkında düzenlenmiş olan sağlık kurulu raporlarında sol ayakta sinir hasarı tanısının 1997 yılından, travma sonrası stres bozukluğu tanısının 2013 yılından, lomber diskopati rahatsızlığının da 2014 yılından beri mevcut olduğu, bu rahatsızlıkların Kurul muayenesinde de tespit edildiği, bu rahatsızlıkları nedeniyle %47 oran belirlendiği; sorulduğu üzere kişinin %47 özür oranının Medikalpark ... Hastanesi'nin 19/11/2014 tarihli raporundan itibaren mevcut olduğunun kabülünün gerektiğine” karar verildiği anlaşılmaktadır .
Somut olayda, ... Üniversitesi ... Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin 09.09.2015 tarihli sağlık kurulu raporu ile Adli Tıp 3. İhtisas Kurulundan alınan raporlar arasındaki çelişki giderilmeden, eksik araştırma ile hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Mahkemece yapılması gereken iş, ... ... Üniversitesi ... Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin 09.09.2015 tarihli sağlık kurulu raporu ile Adli Tıp 3. İhtisas Kurulu raporları arasındaki çelişkinin giderilmesi amacıyla Adli Tıp Kurumu Adli Tıp İkinci Üst Kurulu’ndan davacının engellilik oranının yüzde kaç olduğu, davacının kesilen yaşlılık aylığının hangi tarihten itibaren bağlanması gerektiğinin belirlenmesi bakımından da tespit edilen bu engellik oranının başlangıç tarihinin ne olduğu hususunda rapor alınmalı ve sonucuna göre bir karar verilmelidir.
O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesinin “davalı vekilinin istinaf başvurusunun reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile; ... 1. İş Mahkemesi kararının Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.2 maddesi uyarınca kaldırılmasına, davanın kabulüne” ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/2 maddesi gereği açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren ... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesi’ne gönderilmesine, 13/01/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.