Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/11480 Esas 2022/397 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, davacının davalıya ait işyerinde geçen 15.05.2008-30.04.2010 tarihleri arasındaki hizmetinin tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne ilişkin verilen direnme kararı, Hukuk Genel Kurulu’nun 11.04.2019 tarihli ve 2015/21-3904 E., 2019/447 sayılı ilamı ile bozulmuş, yeniden yapılan yargılama sonunda davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesi olup anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Hizmet tespiti davalarının amacı, hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Eldeki dava dosyasında, dosyaya getirtilen ve bozma ilamı öncesi duruşmalarda dinlenen tanıklara ait hizmet döküm belgelerinden ihtilaf konusu dönemde (01.01.2009-29.04.2010 tarihleri arası) bir kısım tanıkların davalı işyerinin bordrolu çalışanları oldukları, bu tanıkların davacının çalışma iddiasının bir kısmını doğrular nitelikte beyanda bulundukları anlaşılmaktadır.
Somut olayda, Mahkemece gerek Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin (kapatılan ) gerek ise de Hukuk Genel Kurulu’nun kararında da belirtildiği üzere ihtilaf konusu döneme ait bordrolar getirtilmeden, ilgili tüm birimlerden komşu işyeri araştırması yapılmadan, bozma öncesi dinlenilen tanıklara ait hizmet cetvelleri getirtilerek davacının çalışmaları hakkında tam olarak bilgi ve görgü sahibi olmayan iki bordrolu tanığın dinlenilmesiyle yetinilerek yazıldığı şekilde karar verilmesi hatalı bulunmuştur. Yargıtayın bozma kararına uyan Mahkeme artık bozma kararı gereğince işlem yapmak ve hüküm vermek zorundadır. Çünkü, Mahkemenin bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli müktesep hak doğmuştur. (09/05/1960 gün ve 21/9 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı)
Mahkemece yapılması gereken iş, Kurumda 9897.68 sicil no ile işlem gören davalı işyerine ait ihtilaf konusu ( 01.01.2009-29.04.2010 tarihleri arasındaki ) dönem bordroları getirtilmeli, dönem bordrolarında kayıtlı ve tarafsız başka tanıklar saptanarak bunların bilgilerine başvurulmalı, böylece davalı işyerindeki hizmet yılı başlangıcının 2009 yılı mı 2010 yılı mı olduğu yönünde tanık beyanları arasında oluşan çelişki giderilmeli, bordrolarda adı geçen kişilerin adreslerinin tespit edilememesi veya beyanları ile yetinilmediği takdirde, Sosyal Güvenlik Kurumu, Belediye, Emniyet Müdürlüğü, Vergi Dairesi, Meslek Odası aracılığı ve Muhtarlık marifetiyle işyerine o tarihte komşu olan diğer işyerlerinde uyuşmazlık konusu dönemde çalıştığı tespit edilen kayıtlı komşu işyeri çalışanları; yoksa işyeri sahipleri araştırılıp tespit edilerek çalışmanın niteliği ile gerçek bir çalışma olup olmadığı yönünde yöntemince beyanları alınmalı, gerçek çalışma olgusu somut ve inandırıcı bilgilere dayalı şekilde ortaya koyulduktan sonra sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular nazara alınmaksızın eksik inceleme ve araştırma sonucunda yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacıya iadesine, 13.01.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.