Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/12731 Esas 2022/520 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No : 2019/2570-2020/47

İlk Derece
Mahkemesi : Denizli 4. İş Mahkemesi
No : 2017/106-2019/233

Dava, Kurum işleminin iptaliyle hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davacı ve davalı Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10, Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM :
Davacı vekili dava dilekçesinde,müvekkilinin 01/12/2006-30/11/2009 tarihleri arasında davalı işveren yanında sürekli olarak çalıştığının tespitine, davalı SGK tarafından geçersiz kabul edilen 30/11/2009 tarihli tahsis talebinin kabulü ile emekli aylıklarının yasal faizi ile birlikte ödenmesine, davacı tarafından yapılan fazla ödemelerin davalı kurumdan yasal faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP :
Davalı Kurum; Kurum işlemlerinin yerinde olduğunu beyanla davanın reddini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Davanın kısmen kabulü, kısmen reddi ile,
1-Davacının, davalı işveren ... adına ve 1058111.20.01 sıra numarası ile Sosyal Güvenlik Kurumunda tescilli bulunan işyerinde 01/12/2006-28/10/2009 tarihleri arasında hizmet sözleşmesine dayanılarak kesintisiz olarak çalıştırıldığının tespitine, fazlaya ilişkin talebinin reddine,
2-Davacının Kuruma yaptığı 30/10/2009 tarihli yaşlılık aylığı tahsis talebine istinaden, yersiz ödeme gerekçesi ile aylığının kesildiği 23/04/2011 tarihini takip eden aybaşı olan 01/05/2011 tarihinden itibaren 01/08/2011 tarihinden başlayarak her bir aylığının hak kazandığı tarihten itibaren işletilecek yasal faizi ile davacıya ödenmesine,
3-Davacının yaşlılık aylığının iptali üzerine yersiz ödendiği gerekçesi ile Kurum tarafından davacıdan tahsil edilen, yaşlılık aylıkları asıl alacakları ve işlemiş faizleri toplamının 8.113,28 TL'sinin ve sağlık giderleri asıl alacakları ve işlemiş faizleri toplamı 150,11 TL'nin ayrı ayrı dava tarihi olan 06/03/2014 tarihinden itibaren işletilecek yasal faizleri ile davalı Kurumdan alınarak davacıya ödenmesine, fazlaya ilişkin talebinin reddine, karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
-Davacı ve davalı kurum vekilinin istinaf başvurularının HMK'nın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili; mahkeme kararının temyizen bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Sahte sigortalılığa dayanan davalar hizmet tespiti içerikli olmakla, davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa’nın 79. maddesi ile 5510 sayılı Yasa’nın 86. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalı, çalışmanın geçtiği iddia edilen iş yerine dair düzenlenmiş Kurum müfettiş raporu ve dayanak belgeler varsa dosya içerisine getirtilmeli, yine çalışmanın geçtiği iddia edilen işyerinden bildirimi bulunup iptal edilmeyen bordrolu tanıkların yeteri kadarının beyanlarına başvurulmalı, ilgili işyerinin hangi tarihten itibaren faal olduğu ile çalışma ruhsatı alıp almadığı araştırılmalı, işyeri işvereninin vergi kayıtları irdelenerek çalışan sayısı tespit edilmeye çalışılmalı, komşu işyeri bodro tanıkları ve işverenleri tespit edilerek beyanlarına başvurulmak suretiyle uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Eldeki dosyada; davacıya 1.11.2009 itibarıyla 5139 gün üzerinden yaşlılık aylığı bağlandığı, 13.1.2011 tarihli denetim raporuyla 19.5.2009-27.9.2009 arasında ...'a ait işyerinden bildirilen 83 gün, 11.8.2009-27.9.2009 arasında Erkan Kuran işyerinden 46 gün ve 28.9.2009-28.10.2009 arasında Aygüneş Ltd. Şti. işyerinden 31 günün iptal edildiği, bağlanan aylığın kesilerek borç çıkarıldığı, davacının yurtdışı borçlanması yaparak günü tamamladığı ve yeniden aylık bağlandığı, 29.11.2013 tarihli denetim raporu ile de, bu kez 1.12.2006-31.1.2007 arasında Özen Ltd. Şti. işyerindeki bildirimlerin iptal edildiği ve aylığın tekrar kesildiği, 1.4.2011-19.1.2015 arası için 34.830 borç çıkarıldığı, davacının 3.7.2007-30.9.2007 arasında muhasebeci ... işyerinden iptal edilmeyen çalışması, 7.11.2007-31.12.2007 Ayşe Irmak işyerinden iptal edilmeyen çalışması, bulunduğu anlaşılmaktadır. Buna göre davacının davalı işyerinden 16.1.2008-14.1.2009 ve 1.2.2009-15.5.2009 arasındaki bildirim öncesi çalışmalarının iptal edilip edilmediği araştırılmalı, iptal edilen çalışmasının bulunmaması halinde hakdüşürücü süre irdelenmeli, toplanacak deliller değerlendirilip sonucuna göre karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgulara gözetilmeksizin, eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf isteminin esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak, temyiz edilen İlk Derece Mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 17.1.2022 gününde oybirliği ile karar verildi.