Danıştay 10. Daire 2018/3796 Esas 2022/1212 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/3796
Karar No : 2022/1212

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Bakanlığı / ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...Üniversitesi Rektörlüğü / ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı Üniversite tarafından, döner sermaye işletmesinin aylık gayrisafi hasılatından Hazineye aktarılacak payın, 01/01/2007 tarihinden geçerli olmak üzere %15'ten %1'e indirilmesi talebiyle davalı idareye yapılan başvurunun zımnen reddi üzerine açılan davada, ...İdare Mahkemesince "dava konusu işlemin, 09/03/2009 tarihinden itibaren davacı Üniversitenin ödeyeceği Hazine payı oranının %1'e indirilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmı yönünden iptali, 09/03/2009 tarihinden önceki kısmı yönünden ise davanın süre aşımı nedeniyle reddi" yolunda verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararın, Danıştay Onuncu Dairesi'nin 27/11/2013 tarih ve E:2010/10095, K:2013/8485 sayılı kararı ile dava konusu işlemin iptaline ve 01/01/2007 ile 08/01/2009 tarihleri arasındaki döneme ilişkin olarak davanın süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin kısmının onanmasına, 09/03/2009-08/01/2009 tarihleri arasındaki döneme ilişkin olarak davanın süre aşımı nedeniyle reddine yönelik kısmının ise bozulmasına karar verilmesi sonrasında, yargı kararıyla tespit edilen bu oranın uygulanmadığı belirtilerek 2009 yılı Ocak ve Şubat aylarında fazla ödendiği ileri sürülen 428.399,21 TL (miktar artırımı ile 527.112,00 TL)'nin ödeme tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla; bakılan uyuşmazlıkta, davacı üniversitenin Döner Sermaye İşletmesi aylık gayrisafi hasılatından elde edilen tutardan Hazine payı olarak yatırılan oranın %15’den %1’e indirilmesi yolundaki 09/03/2009 tarihli başvurunun cevap verilmemek suretiyle zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, .... İdare Mahkemesinin kararıyla 09/03/2009 tarihinden itibaren davacı üniversitenin ödeyeceği Hazine hissesi oranının %1 olarak değiştirilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısım yönünden işlemin iptaline karar verildiği, anılan kararın temyiz edilmesi üzerine Danıştay Onuncu Dairesince kararın davacı lehine bozularak %1'lik oranın davacının davalı idareye başvuru tarihi olan 09/03/2009 tarihinden geriye doğru altmış günlük süreye isabet eden dönemden (08/01/2009-09/03/2009 tarihleri arasındaki dönemden) itibaren uygulanması gerektiğine karar verildiği, bu durumda davacı Üniversitenin ödeyeceği Hazine hissesi oranının 08/01/2009 tarihinden 09/03/2009 tarihine kadar %1 olarak uygulanmaması nedeniyle davacı Üniversite tarafından fazladan yatırılan tutarın davacı Üniversiteye ödenmesi gerektiği, Mahkemelerinin ara kararına davalı idare tarafından verilen cevaba göre Ocak 2009 ve Şubat 2009 dönemine ilişkin fazla yatırılan tutarın 527.112,00 TL olduğu görülmekle, davalı idareye ödenen döner sermaye işletmelerinin aylık gayrisafi hasılatının %1'inden fazla tahsil edilen Ocak-2009, Şubat-2009 aylarına ait Hazine payı tutarı olan toplam 527.112,00 TL'nin ödeme tarihlerinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kesin olarak reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu istemin 527.112,00 TL olduğu, 2018 yılı temyiz incelemesi için parasal sınırın 117.000,00 TL olmasına rağmen Bölge İdare Mahkemesince istinaf başvurusunun reddine diğer kanun yolları kapalı ve kesin olmak üzere karar verilmesinin hukuka aykırı olduğu, 5234 sayılı Kanun'un Hazine ve Maliye Bakanı'na verdiği yetki çerçevesinde döner sermaye işletmesi gelirlerinden Hazineye irat kaydedilecek oranın tüm üniversiteler için hiçbir ayrım yapılmaksızın %5, Sağlık Bakanlığı'na bağlı sağlık kurumları döner sermaye işletmeleri için ise %1 olarak uygulanmasının uygun görüldüğü, Sağlık Bakanlığı'na bağlı döner sermaye işletmelerine farklı oran uygulanmasının bu işletmelerin %1 Hazine hissesi, %1 SHÇEK payı, %4 merkez hissesi, 5283 sayılı Kanun hükmünce Sağlık Bakanlığı bünyesine alınan SSK hastanelerinin getirdiği ilave maliyetler ve buna ilaveten her yıl sonu alacaklarından 4736 sayılı kanun gereğince terkin edilen tutarın da göz önünde bulundurulmasından kaynaklandığı, üniversite döner sermaye işletmesinden ise Hazine hissesi ve %5 bilimsel araştırma payı dışında belirtilen payların hiçbirinin alınmadığı, üniversiteler döner sermaye işletmelerinin yıl sonu kârlarını ertesi yılın gelirlerine ilave ederken Sağlık Bakanlığı'na bağlı işletmelerin yıl sonu sermaye üstü kârlarını Hazineye yatırmakla mükellef oldukları, Sağlık Bakanlığı'na bağlı hastane döner sermaye işletmelerinin gelirlerinden belirtilen paylar ayrıldıktan sonra kalan gelirlerin %50'sinin işletme ihtiyaçları için ayrıldığı, üniversitelerde bu oranın en az %35 olduğu, bahsi geçen işletmelerin farklı nitelikteki işletmeler olduğu ve bu sebeple Kanun'un verdiği yetkiye dayanarak uygulama yapıldığı, nitekim dayanak davada verilen iptal kararının Danıştay Onuncu Dairesinin 15/06/2017 tarih E:2016/3443, K:2017/3160 sayılı kararı ile bozulduğu iddialarıyla temyize konu kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, her ne kadar Bölge İdare Mahkemesi tarafından istinaf başvurusunun reddine kesin olarak karar verilmişse de, dava konusu tutarın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 46. maddesi uyarınca temyiz parasal sınırının üstünde olduğu görüldüğünden, kararın temyiz edilebileceği sonucuna varılarak gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Maliye Bakanlığı tarafından, 5234 sayılı Kanun'un Geçici 1. maddesinin verdiği yetki uyarınca, Sağlık Bakanlığı'na bağlı döner sermaye işletmeleri ile üniversitelere bağlı döner sermaye işletmelerinin elde ettikleri gayrisafi hasılatları üzerinden genel bütçeye aktarılacak miktarlara esas oran %15 olarak belirlenmiş, Sağlık Bakanlığı tarafından, kendisine bağlı sağlık kurumlarının döner sermaye işletmelerinin Hazine hissesi oranının indirilmesi konusunda davalı idareye başvurulması üzerine, davalı idare tarafından Sağlık Bakanlığı'na bağlı işletmelerden Hazineye aktarılacak pay 01/01/2007 tarihinden geçerli olmak üzere %1'e indirilmiştir.
Davalı idarenin 31/01/2008 tarihli kararıyla, üniversite döner sermaye işletmelerinin nakit sıkıntısının giderilmesi amacıyla, üniversitelere bağlı döner sermaye işletmelerinin elde ettikleri gayrisafi hasılatları üzerinden genel bütçeye aktarılacak %15 oranındaki Hazine payının 01/01/2008 tarihinden geçerli olmak üzere % 5 olarak uygulanmasına karar verilmiş, davacı Üniversite tarafından ise, 09/03/2009 tarihli dilekçe ile Üniversite döner sermaye işletmesinin aylık gayrisafi hasılatından genel bütçeye aktarılacak miktara esas oranın 01/01/2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere %1 olarak uygulanması istemiyle başvuruda bulunulmuş, bu başvurunun zımnen reddi işleminin iptali istemiyle açılan davada, .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla, dava konusu işlemin 09/03/2009 tarihinden itibaren davacı Üniversitenin ödeyeceği Hazine hissesi oranının %1 olarak değiştirilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmı yönünden iptaline, 09/03/2009 tarihinden önceki kısmı yönünden ise, davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmiş, bu kararın taraflarca temyizi üzerine Danıştay Onuncu Dairesinin 27/11/2013 tarih ve E:2010/10095, K:2013/8485 sayılı kararıyla; davalı idarenin temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının iptale ilişkin kısmının onanmasına, davacının temyiz isteminin kısmen kabulü ile dava konusu işlemin başvuru tarihi olan 09/03/2009 tarihinden geriye doğru 60 günlük süreye isabet eden döneme (08/01/2009-09/03/2009 tarihleri arasındaki döneme) ilişkin kısmının bozulmasına, davacının temyiz isteminin kısmen reddi ile 01/01/2007 ile 08/01/2009 tarihi arasındaki döneme ilişkin olarak davanın süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin kısmının da onanmasına karar verilmiştir.
Bakılmakta olan dava ise; dayanak davada Danıştay Onuncu Dairesinin 09/03/2009 tarihinden geriye doğru 60 günlük süreye isabet eden dönem yönünden de davacı Üniversitenin ödeyeceği Hazine payı oranının %1'e indirilmesi gerektiği gerekçesiyle verdiği bozma kararı üzerine davacı Üniversitenin ödeyeceği Hazine hissesi oranının bozulan kısım olan 08/01/2009 tarihinden 09/03/2009 tarihine kadar (2009 yılı Ocak ve Şubat aylarına isabet eden kısım) %1 olarak uygulanmaması nedeniyle davacı Üniversite tarafından bu dönem için fazla ödendiği ileri sürülen 428.399,21 TL (miktar artırımı ile 527.112,00 TL)'nin ödeme tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "İptal ve Tam Yargı Davaları" başlıklı 12. maddesinde, "İlgililer haklarını ihlal eden bir idari işlem dolayısıyla Danıştaya ve idare ve vergi mahkemelerine doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanması üzerine, bu husustaki kararın veya kanun yollarına başvurulması halinde verilecek kararın tebliği veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı icra tarihinden itibaren dava süresi içinde tam yargı davası açabilirler. Bu halde de ilgililerin 11'inci madde uyarınca idareye başvurma hakları saklıdır." hükmü yer almaktadır.
5234 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun, 5615 sayı ile değişik Geçici 1. maddesinde, genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelere bağlı olarak kurulan, 5018 sayılı Yasaya ekli (I) ve (II) sayılı cetvellerde yer alan idarelere bağlı döner sermayeli işletmelerin aylık gayrisafi hasılatından tahsil edilen tutarların % 15'inin (ilaç, kan ve kan bileşenleri ile tıbbî sarf malzemesi hasılatının yüzde 5'i), en geç takip eden ayın 20'sine kadar genel bütçeye irat kaydedilmek üzere ilgili saymanlıklara yatırılacağı; aylık gayrisafî hasılattan irat kaydedilecek oranı, döner sermayeler itibariyle %1'e kadar indirmeye Maliye Bakanının yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta, davacı üniversite tarafından, döner sermaye işletmesinden Hazine'ye aktarılan pay oranının 08/01/2009 tarihinden 09/03/2009 tarihine kadar (2009 yılı Ocak ve Şubat aylarına isabet eden kısım) %1 olarak uygulanmaması nedeniyle fazla ödendiği ileri sürülen 428.399,21 TL (miktar artırımı ile 527.112,00 TL)'nin ödenmesine karar verilmesi talep edildiğinden, uyuşmazlığın esasını ve dayanağını oluşturan iptal davasının anılan dönem yönünden sonucuna göre işbu uyuşmazlığın çözümlenmesi gerekmektedir.
Uyuşmazlığın esasını ve dayanağını oluşturan "döner sermaye işletmesinin aylık gayrisafi hasılatından Hazineye aktarılacak payın 01/01/2007 tarihinden geçerli olmak üzere %15'ten %1'e indirilmesi talebinin zımnen reddine yönelik işlemin" iptalinin istenildiği davada, .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla, dava konusu işlemin 09/03/2009 tarihinden itibaren davacı Üniversitenin ödeyeceği Hazine hissesi oranının %1 olarak değiştirilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmı yönünden iptaline, 09/03/2009 tarihinden önceki kısmı yönünden ise davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmiş, bu kararın taraflarca temyizi üzerine Danıştay Onuncu Dairesinin 27/11/2013 tarih ve E:2010/10095, K:2013/8485 sayılı kararıyla; davalı idarenin temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının iptale ilişkin kısmının onanmasına, davacının temyiz isteminin kısmen kabulü ile dava konusu işlemin başvuru tarihi olan 09/03/2009 tarihinden geriye doğru 60 günlük süreye isabet eden döneme (08/01/2009-09/03/2009 tarihleri arasındaki döneme) ilişkin kısmının bozulmasına, davacının temyiz isteminin kısmen reddi ile 01/01/2007 ile 08/01/2009 tarihi arasındaki döneme ilişkin olarak davanın süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin kısmının da onanmasına karar verilmiş, taraflarca bu karara karşı yapılan kararın düzeltilmesi istemlerinin Danıştay Onuncu Dairesinin 28/12/2015 tarih ve E:2014/3353, K:2015/6253 sayılı kararıyla reddine karar verilmiştir.
Daha sonra .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararı ile bozma kararına uyulmak suretiyle dava konusu işlemin, davacının davalı idareye başvuru tarihi olan 09/03/2009 tarihinden geriye doğru altmış günlük süreye isabet eden döneme (09/03/2009-08/01/2009 tarihleri arasında kalan dönem) ilişkin kısmının da iptaline karar verilmiş, davalı idarenin temyiz talebi sonrası Danıştay Onuncu Dairesinin 15/06/2017 tarih ve E:2016/3443, K:2017/3160 sayılı kararı ile İdare Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiş, davacının karar düzeltme istemi Danıştay Onuncu Dairesinin 20/03/2019 tarih ve E:2018/240, K:2019/2227 sayılı kararı ile reddedilmiştir.
Ardından ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla bozma kararına uyulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karara karşı davacının temyiz talebinde bulunması üzerine Danıştay Onuncu Dairesinin 27/04/2021 tarih ve E:2019/11487, K:2021/2036 sayılı kararı ile davacının temyiz isteminin kısmen kabulü, kısmen reddi ile temyize konu kararın, daha önce kesinleşmiş bulunan "dava konusu işlemin başvuru tarihi olan 09/03/2009 tarihinden itibaren davacı üniversitenin ödeyeceği Hazine hissesi oranının %1 olarak değiştirilmesi talebinin cevap verilmeyerek zımnen reddine dair kısmı yönünden davanın reddine ilişkin kısmı"nın bozulmasına, "dava konusu işlemin başvuru tarihi olan 09/03/2009 tarihinden geriye doğru 60 günlük süreye isabet eden döneme (08/01/2009-09/03/2009 tarihleri arasındaki döneme) ilişkin kısmı yönünden davanın reddine dair kısmı"nın onanmasına karar verilmiş, bu karara karşı taraflarca yapılan karar düzetme istemleri Danıştay Onuncu Dairesinin 08/03/2022 tarih ve E:2021/6593, K:2022/1215 sayılı kararıyla reddedilmiştir.
Yukarıda izah edilen yargılama süreci sonunda uyuşmazlığın esasını ve dayanağını oluşturan davada 09/03/2009-08/01/2009 tarihleri arasında kalan döneme ilişkin olarak verilen davanın reddi yönündeki kararın temyiz ve karar düzeltme kanun yollarından geçerek kesinleştiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, uyuşmazlığın esasını ve dayanağını oluşturan iptal davasında anılan döneme ilişkin olarak davanın reddine ilişkin kararın kanun yollarından geçerek kesinleştiği ve işbu davanın da davacı Üniversite tarafından anılan dönemde döner sermaye işletmesinden Hazineye aktarılacak pay oranının % 1 olarak uygulanmaması nedeniyle fazla ödendiği iddia edilen tutarın kendilerine ödenmesine karar verilmesi istemiyle açıldığı görüldüğünden, oluşan yeni hukuki durum dikkate alınarak davanın reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, davanın kabulü yönündeki ...İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin KABULÜNE,
2. Davanın kabulüne ilişkin ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 08/03/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.