Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/12924 Esas 2022/578 Karar Sayılı İlamı

367Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk Derece
Mahkemesi : ... 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı, davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince, istinaf başvurularının kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, davacının davalı işyerinde 1.7.1997-31.12.2010 tarihleri arasında belirsiz süreli iş akdi ile kesintisiz ve sürekli olarak çalıştığını ileri sürerek, Kuruma bildirilmeyen hizmet sürelerinin tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Davalı Şirket vekili cevap dilekçesinde özetle, davanın reddini savunmuştur.
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle, iddianın resmi ve yazılı belgelerle ispatlaması gerektiğini belirterek, davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, davanın kabulü ile, davacının davalı ... sicil nolu işyerinde 01/07/1997-20/12/2000 tarihleri arasında belirsiz süreli hizmet akdine dayalı olarak asgari ücretle toplam 1250 gün çalıştığının ve bu çalışmasının 1250 gününün SGK'ya bildirilmediğinin tespitine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
İstinaf kanun yolu başvurusuna konu edilen karar hakkında; HMK 355. maddesindeki düzenleme uyarınca, istinaf dilekçesinde belirtilen nedenler ve kamu düzenine ilişkin aykırılık bulunup bulunmadığı yönü gözetilerek yapılan incelemede; davalıya ait ... sicil sayılı ithalat ihracat işyerinden 20.12.2000-06.04.2004, ... sicil sayılı salamura biber üretimi işyerinden 07.04.2004-31.12.2010 arasında ayda 30 gün üzerinden bildirimleri bulunan davacının, 20.12.2000 tarihli işe giriş bildirgesinin ve 07.04.2004 tarihli işe giriş bildirgesi ve belirsiz süreli iş sözleşmesinin imzalı olduğu, davacının işe giriş bildirgesi altındaki imzanın kendisine ait olmadığı veya söz konusu imzayı hile, baskı veya tehdit altında imzaladığı yönünde beyanının bulunmadığı, resmi belge niteliğindeki işe giriş bildirgesinin aksinin tanık beyanları ile ispat edilemeyeceği gibi, dinlenen tanıklardan sadece ... işe giriş tarihini ay gün olarak belirtmiş ise de beyan ettiği dönem itibariyle bordro tanığı olmadığı, 2005/4., 5. ve 2008/6, 7. aylarında eksik gün bildirilmiş ise de, iş göremezlik belgelerine göre, 03.06.2008-02.07.2008 ve 14.04.2005-18.05.2005 tarihleri arasında raporlu olduğu gözetildiğinde; iddia kanıtlanamadığından davanın reddedilmesi gerekirken kabulüne karar verilmesi hatalı olmuştur. Sonuç itibarıyla, 6100 sayılı Kanun'un 355. maddesinde yer alan, incelemenin istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılacağı, ancak, kamu düzenine aykırılık görüldüğü takdirde bunun kendiliğinden gözetileceği yönündeki düzenleme çerçevesinde yapılan incelemede, istinaf kanun yoluna başvuran davalı ... Enternasyonal Ticaret Turizm İnşaat ve San. Ltd. Şti. vekili ve davalı SGK Başkanlığı vekilinin istinaf başvurularının istinaf dilekçelerinde yer verdikleri itirazların yukarıda sıralanan gerekçeler ışığında yerinde olduğu, ancak bu hatanın giderilmesinin yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediği dikkate alınarak; HMK 353/1-b.2 maddesi uyarınca belirlenen aykırılık düzeltilerek yeniden esas hakkında karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm fıkrası oluşturulmuştur.
HÜKÜM : A-) Davalı ... Enternasyonal Ticaret Turizm İnşaat ve San. Ltd. Şti. vekili ile davalı SGK Başkanlığı vekilinin istinaf başvurularının kabulü ile; ... 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi'nden verilen 02.07.2020 tarih, 2011/806 Esas ve 2020/272 Karar sayılı kararının Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.2 maddesi uyarınca kaldırılmasına,
1- Davanın reddine,
2- Alınması gereken 54,40 TL karar ve ilam harcından peşin alınan 18,40 TL harcın mahsubu ile 36,00 TL noksan harcın davacıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
3- Davacı tarafça yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
4- Davalı ... Enternasyonal Ticaret Turizm İnşaat ve San. Ltd. Şti. tarafından yapılan 85,00 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak davalı ... Enternasyonal Ticaret Turizm İnşaat ve San. Ltd. Şti.'ye verilmesine,
5- Davalı SGK Başkanlığı tarafça yapılan 50,00 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak davalı SGK Başkanlığı'na verilmesine,
6- 3.400,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
B-) 1- Davalı ... Enternasyonal Ticaret Turizm İnşaat ve San. Ltd. Şti. tarafından karşılanan 34,30 TL istinaf kanun yolu yargılama giderinin ve 203,00 TL istinaf harç giderinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
2- 6100 sayılı Kanun'un 333. maddesi gereğince, taraflarca yatırılan gider avanslarından kullanılmayan kısımlarının karar kesinleştiğinde kendilerine geri verilmesine,
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davacı vekili, eksik inceleme ve hatalı değerlendirme ile hüküm kurulduğunu belirterek, kararın temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, davacı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2-Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79. ve 5510 sayılı Kanunun 86. maddesi olup anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Hizmet tespiti davalarının amacı, hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Dosya içerisindeki kayıt ve belgelerden, davacı ve davalı işveren arasında 7.4.2000 tarihli belirsiz iş sözleşmesinin imzalandığı, davacı adına düzenlenen 20.12.2000 tarihli işe giriş bildirgesinin davalı işverenin ... sicil sayılı işyerinden Kuruma verildiği, davacının hizmet döküm cetvelinin incelenmesinde; davalı işverenliğe ait ... sicil sayılı işyerinden 20.12.2000-6.4.2004 tarihleri arasında, yine aynı işverenin ... sicil sayılı işyerinden 7.4.2004-31.12.2010 tarihleri arasındaki hizmetlerinin 2005/4-5. ay ve 2008/6-7. aylar hariç olmak üzere ayda 30 gün üzerinden bildirildiği, 14.4.2005-18.5.2005 ve 3.6.2008-2.7.2008 tarihleri arasındaki iş göremezlik belgelerinin dosya arasına alındığı, ... Enternasyonel Tic. Tur. İnş. ve San. Ltd. unvanlı ... sicil sayılı işyerinin ithalat-ihracat mahiyetinde 1.5.1997 tarihinde kanun kapsamına alındığı ve halen faal olduğu, ... Enternasyonel Tic. Tur. İnş. ve San. Ltd. ... sicil sayılı işyerinin ise salamura biber üretimi mahiyetinde 3.6.2003 tarihinde kanun kapsamına alındığı ve halen faal olduğu, mevcut ticaret sicil kayıtlarına göre 21.10.2014 tarihinde terkin edilen ... Enternasyonel Tic. Tur. İnş. ve San. Ltd. Şti. hakkında ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/123 Es. sayılı dosyasında ihya kararı verildiği ve şirkete tasfiye memuru olarak atanan ...’ün davaya katılımı sağlanarak yargılamaya devam olunduğu, dönem bordrolarının getirtildiği, tanıkların dinlendiği anlaşılmaktadır.
Somut olayda, davacının 20.12.2000 sonrası çalışmaları Kuruma bildirilmiş olup, bu döneme ilişkin taleplerin reddine karar verilmesi yerinde ise de, 1.7.1997-20.12.2000 tarihleri arasındaki dönem yönünden yapılan araştırma eksik incelemeye dayalıdır.
Mahkemece yapılacak iş, 1.7.1997-20.12.2000 tarihleri arasındaki kayıtlı bordro tanıkları resen tespit edilerek beyanlarına başvurulmalı, tanık beyanları karşılaştırılmalı varsa çelişki giderilmeli, davalı işyerine komşu işyeri çalışanları Sosyal Güvenlik Kurumu, zabıta, maliye, meslek odası aracılığı ve muhtarlık marifetiyle araştırılmalı, çalışmanın varlığı, niteliği, süresi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalı ve davanın nitelikçe kamu düzenini ilgilendirdiği nazara alınıp araştırma genişletilerek tüm deliller birlikte değerlendirilip sonucuna göre karar verilmelidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun kabulüne ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının yukarıda açıklanan nedenlerle HMK’nın 373/2 maddesi gereği BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 18/01/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.