Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/12701 Esas 2022/566 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozmaya uyularak ilamında belirtildiği şekilde davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacı, davalılardan işverene ait halı/çeyiz mağazası işyerinde taşıma-reyon görevlisi olarak 05.07.2008-07.12.2008 ve askerlik hizmeti dönüşü 08.03.2010-30.01.2012 tarihleri arasında çalıştığından Kuruma bildirilmeyen hizmet süresinin tespitini talep etmiştir. Mahkemece, davanın reddine dair verilen ilk kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş, verilen iş bu kararın, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairemizin 16.01.2020 tarihli bozma ilamı ile ilk derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiş, Mahkemece bozmaya uyularak davanın reddine karar verilmiş ise de, yapılan araştırma ve inceleme hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir.
Önceki bozma ilamında da açıklandığı üzere;
Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanun’un 86/9. maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur.Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re'sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Dosya kapsamına göre, davalı adına 07.05.2010 tarihinde yasa kapsamına alınan ... sicil sayılı işyerinden davacı adına 25.05.2011-20.07.2011 ve 13.10.2011-01.12.2011 tarihleri arasında, ... Porselen Diş Lab. Ltd. Şti. adına tescilli dava dışı ... sicil sayılı işyerinden 01.04.2010-30.04.2010 ve ... Güve. Ltd. Şti. adına tescilli dava dışı ... sicil sayılı işyerinden 01.01.2011-14.02.2011 tarihleri arasında hizmet bildirimi olduğu, askerliğini 10.12.2008-10.03.2010 tarihleri arasında yaptığı, davalı işverenin vergi kaydının başlangıç tarihinin 15.07.2003 olduğu, davalı işveren adına işyeri açma ve çalıştırma ruhsatlarının halı ve mobilya satışı işyeri için 18.01.2010, çeyiz mağazası işyeri için 20.04.2015 olduğu, davalı işveren adına ticarethane tarifesi ile 26.06.2006-17.07.2020 tarihleri arasında geçerli elektrik abonelik sözleşmesi olduğu, maddi hasarlı kaza tespit tutanağında, davacının sevk ve idaresindeki araçla, davalı işverenin oğlu ...’ın sevk ve idaresindeki aracın karıştığı kaza tarihinin 22.06.2010 olduğu, bir kısım tanıkların beyanlarında işyerinin şubeleri olduğunu beyan ettikleri anlaşılmaktadır.
Mahkemece, davalı adına tescilli birden fazla işyeri olup olmadığı, varsa kapsama alınış tarihleri, işyerlerinin ve davalı işverenin vergi kayıtları araştırılmalı, dava konusu işyerinin merkez ve şube işyeri olarak kaç tane olduğu, ne zaman faaliyete geçtiği belirlenmeli, bir kısım tanıkların beyanlarında bahsi geçen ... .../... şubesinin ayrıca Kurumda tescilli olup olmadığı araştırılmalı, davacıdan, hangi şubede ne kadar süre ne olarak çalıştığı sorularak iddiası somutlaştırılmalı, bu kapsamda belirlenen işyerlerindeki bordro tanıkları ile komşu işyeri işverenleri ve bunların bordroda kayıtlı çalışanlarından kanaat getirmeye yeter sayıda belirlenip tanık sıfatıyla dinlenmeli, dava konusu dönemde dava dışı işyerlerinden yapılan bildirimlerin gerçek olup olmadığı davacıdan sorularak, davacı tarafça bu bildirimlerin iptalinin istenip istenmediği belirlenip, iptali isteniyorsa dava dışı işverenlerin de hak alanını ilgilendirmesi nedeniyle dava dışı işverenlere de husumet yöneltilmesi sağlanmalı, böylece gerekli tüm soruşturma yapılarak uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek, eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, 18.01.2022 gününde oy birliğiyle karar verildi.