Danıştay 13. Daire 2016/3596 Esas 2022/854 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2016/3596
Karar No:2022/854


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...Petrol Tarım Turizm Nakliyat Hayvancılık Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Kurumu
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: ...tarih ve ...sayılı bayilik lisansı sahibi davacı şirkete ait akaryakıt istasyonunda 23/01/2013 tarihinde yapılan denetimde, davacının, bağlı dağıtıcısı dışında akaryakıt ikmali yaptığının tespit edildiğinden bahisle hakkında 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 19. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi ile (d) bendi uyarınca 170.000-TL tutarında idari para cezası uygulanmasına ilişkin ...tarih ve ...sayılı işlemde bildirilen ...tarih ve ...sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının ilgili kısmının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davacı şirket hakkında Kurul'un ...tarih ve ...sayılı kararı ile soruşturma açıldığı, soruşturma neticesinde denetim raporunun hazırlandığı, davacıya savunma yapması için gerekli olanağın tanındığı ve davacının da gerekli yazılı savunmasını verdiği anlaşıldığından, yapılan inceleme ve araştırma sonucu davacı şirketin dağıtıcısı haricinde akaryakıt ikmali yaptığının sabit olduğu, bu itibarla 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi ile (d) bendi uyarınca idarî para cezası verilmesine ilişkin Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, davalı idare tarafından verilen idari para cezasının fahiş olduğu, bu şekilde olan regülatif idari para cezalarının meblağları yüksek olduğundan muhatapları üzerinde çok ağır sonuçlar doğurabildiği, Anayasa Mahkemesi'nin emsal kararı dikkate alınarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği, herhangi bir ön araştırma ve soruşturma cihetine gidilmeden doğrudan idari para cezası uygulandığı, bu durumun 5015 sayılı Kanun'un 19. ve 21. maddesine aykırı olduğu, bu şekilde savunma hakkının da engellendiği, herhangi bir gerekçe olmadan üst sınırdan ceza tayin edilmesinin hukuka aykırı olduğu, dolayısıyla davaya konu idari para cezasının bu yönden iptaline karar verilmesi gerektiği, iş yerindeki tank ve pompalardan Kurum görevlilerince alınan numunelerin analize tabi tutulduğu ve tamamının ulusal marker seviyesinin geçerli çıktığı, Kanun ve yönetmelik hükümleri gereğince üzerine düşen bütün yükümlülükleri yerine getirdiği, şirketin iyiniyetli üçüncü şahıs olduğu, işbu davaya konu eylemle hiçbir ilgi ve alakasının bulunmadığı, bizzat kendisinin mağdur olduğu ileri sürülmektedir.


KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği savunulmaktadır.


DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
...tarih ve ...sayılı bayilik lisansı sahibi sahibi davacı şirkete ait "Afyonkarahisar-Kütahya Karayolu 40. Km (Pafta No:..., Ada No:..., Parsel No:...) İhsaniye/Afyonkarahisar" adresinde faaliyet gösteren akaryakıt istasyonunda yapılan 23/01/2013 tarihli denetimde, istasyonda bulunan ...plakalı tankerden akaryakıt ikmali yapıldığının tespit edilmesi üzerine ...tarih ve ...sayılı Kurul kararı ile başlatılan soruşturma sonucunda ...tarih ve ...sayılı Soruşturma Raporu hazırlanmış, davacının yazılı savunması alınmış, 23/01/2013 tarihli denetimde yapılan tespitin, soruşturma raporu ile davacının yazılı savunması çerçevesinde değerlendirilmesi neticesinde, davacının, bağlı dağıtıcısı dışında akaryakıt ikmali yaptığının sabit olduğundan bahisle 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi ile (d) bendi uyarınca hakkında 170.000-TL tutarında idari para cezası uygulanmasına ilişkin ...tarih ...sayılı Kurul kararının 06/10/2015 tarih ve 49286 sayılı işlemle bildirilmesi üzerine söz konusu işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun "Bayiler" başlıklı 8. maddesinin birinci fıkrasında, bayi lisanslarına ilişkin düzenlemelerin (teknik, güvenlik, kapasite, çevre vb.) Kurum tarafından yapılacağı, bayilerin, dağıtıcıları ile yapacakları tek elden satış sözleşmesine göre bayilik faaliyetlerini yürütecekleri; aynı maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde, bayilerin lisanslarının devamı süresince, bayisi olduğu dağıtıcı haricinde diğer dağıtıcı ve onların bayilerinden akaryakıt ikmali yapmama ile yükümlü olduğu; dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan "İdari para cezaları" başlıklı 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendinde, 8. maddenin ihlâli halinde, sorumlulara sekizyüzellibin Türk Lirası idarî para cezası verileceği; aynı fıkranın (d) bendinde de, bayiler için (c) bendinde yer alan cezanın beşte birinin uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Anayasa'nın "Anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi" başlıklı 152. maddesinin birinci fıkrasında, bir davaya bakmakta olan mahkemenin, uygulanacak bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini Anayasa'ya aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa, Anayasa Mahkemesi'nin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakacağı; üçüncü fıkrasında ise "Anayasa Mahkemesi'nin, işin kendisine gelişinden başlamak üzere 5 ay içinde kararını vereceği ve açıklayacağı, bu süre içinde karar verilmezse mahkemenin davayı yürürlükteki kanun hükümlerine göre sonuçlandıracağı, ancak, Anayasa Mahkemesi'nin kararı, esas hakkındaki karar kesinleşinceye kadar gelirse, mahkemenin buna uymak zorunda olduğu; "Anayasa Mahkemesinin kararları" başlıklı 153. maddesinde ise, iptal edilen kanun hükmünün, iptal kararının Resmî Gazete'de yayınlandığı tarihte yürürlükten kalkacağı, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlayacağı ve geriye yürümeyeceği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dairemizin E:2015/2499 sayılı dosyasında verilen 26/10/2015 tarihli ara kararıyla, 5015 sayılı Kanun'un "İdarî para cezaları" başlıklı 6455 sayılı Kanun'un 44. maddesiyle değişik 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinde yer alan "Aşağıdaki hâllerde, sorumlulara sekizyüzellibin Türk Lirası idarî para cezası verilir:" kuralının, (3) numaralı alt bendindeki "8. maddenin ihlâli" yönünden Anayasa'nın 2. maddesine aykırı görülerek itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurulduğu; Anayasa Mahkemesi'nin 07/04/2016 tarih ve E:2015/109, K:2016/28 sayılı kararıyla, 5015 sayılı Kanun’un, 28/03/2013 tarih ve 6455 sayılı Kanun’un 44. maddesiyle değiştirilen 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin, "Aşağıdaki hâllerde, sorumlulara sekizyüzellibin Türk Lirası idarî para cezası verilir:" bölümünün, 5015 sayılı Kanun’un 8. maddenin ikinci fıkrasının (a) bendi yönünden Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline; iptal hükmünün, kararın Resmî Gazete'de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verildiği, anılan iptal kararının 03/05/2016 tarih ve 29701 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak 03/02/2017 tarihinde yürürlüğe girdiği, ancak söz konusu iptal kararının yürürlüğe girdiği tarihe kadar kanun koyucu tarafından yeni bir yasal düzenleme yapılmadığı, 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin 28/02/2019 tarih ve 30700 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 7164 sayılı Kanun'un 32. maddesiyle yeniden düzenlendiği anlaşılmaktadır.
Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararları geriye yürümemekle birlikte somut norm denetiminde iptal kararının, itiraz başvurusuna konu yargılamada karar kesinleşmeden önce verilmesi hâlinde uygulanacağı noktasında tereddüt bulunmamaktadır.
Bu hukuksal durumun doğal sonucu olarak, bir kanun ya da kanun hükmünde kararnamenin uygulanması nedeniyle dava açmak durumunda kalan ve Anayasa'nın 152. maddesi uyarınca itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurulmasını isteme hakkına sahip olan kişilerin de hak ve menfaatlerini ihlâl eden ve adil yargılanma hakkının temel unsurlarından olan mahkemeye erişim hakkını engelleyen yasa kuralının itiraz yoluyla daha önce yapılan başvuru sonucunda Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmiş olması hâlinde, henüz kararı kesinleşmeyen somut norm denetimine konu yargılamadaki tarafların iptal hükmünün hukuki sonuçlarından öncelikle yararlanmaları gerekeceği açıktır.
Öte yandan, Anayasa'nın 153. maddesinde, Anayasa Mahkemesi'nce verilen iptal kararlarının geriye yürümeyeceği kuralı, iptal edilen hükümlere göre kazanılmış olan hakların korunmasına yönelik olup, Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edilmiş olduğu bilindiği hâlde görülmekte olan davaların Anayasa'ya aykırılığı saptanmış hükümler dikkate alınarak çözümlenmeleri Anayasa'nın üstünlüğü ve Hukuk Devleti ilkesine aykırı olduğu gibi, temyiz incelemesinin Anayasa'ya aykırılığı belirlenerek iptal edilen kurallara göre yapılmasına da imkân bulunmamaktadır.
Dava konusu idari para cezasına sebep olan dağıtıcısı dışında akaryakıt ikmali eyleminin 23/01/2013 tarihinde gerçekleştirildiği, dava konusu 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi ile (d) bendi gereğince belirlenen tutarda idari para cezası uygulanmasına dair işlemin 03/09/2015 tarihinde tesis edildiği, söz konusu işleme dayanak 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin Anayasa Mahkemesi'nin 07/04/2016 tarih ve E:2015/109, K:2016/28 sayılı kararıyla iptal edildiği, iptal kararının 03/05/2016 tarih ve 29701 sayılı Resmî Gazete'de yayımlandığı ve iptal hükmünün Resmî Gazete'de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girdiği, Mahkemece Anayasa Mahkemesi'nin dava konusu işleme dayanak alınan hükmünün hukuka aykırılığını ortaya koyan iptal kararından sonra 29/04/2016 tarihinde davanın reddi yönünde karar verildiği görülmektedir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin dayanağı olan yasal düzenlemenin Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilerek kararın yürürlüğe girmiş bulunması karşısında, hukuka aykırılığı Anayasa Mahkemesi kararı ile tespit edilmiş bulunan Kanun maddesi uyarınca verilen dava konusu idarî para cezasına ilişkin Kurul kararında hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 08/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.