Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/12081 Esas 2022/906 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No : 2021/1470-2021/1358

İlk Derece
Mahkemesi : ... 14. İş Mahkemesi

Dava, sigortalılık başlangıç tarihinin tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, davacının sigortalılık başlangıç tarihinin 18.10.1990 tarihi olduğunun tespitini talep etmiştir.
II- CEVAP:
Davalı vekili davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III- MAHKEME KARARI:
A- İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
“Davanın kabulü ile;
Davacının, 6710.36 sicil numaralı işyerinde 18/10/1990 tarihinde hizmet akdine dayalı olarak asgari ücret ile en az (1) gün çalıştığının, sigortalılık başlangıç tarihinin 18/10/1990 olduğunun tespitine” karar verilmiştir.
B- BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
“... 14. İş Mahkemesi'nin 06.04.2021 tarih, 2019/202 Esas ve 2021/157 Karar sayılı kararına yönelik davalı vekilinin istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine” karar verilmiştir.

TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı vekili, davanın 5 yıllık hak düşürücü süreden sonra açıldığı, tanık beyanlarının çelişkili olup davanın ispatlanamadığı gerekçeleriyle kararın bozulmasını talep etmiştir.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanun’un m. 86/9. maddelerine göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re'sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Tanık beyanları değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren, işçi ve işyeriyle ilişkileri düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça bordrolu, komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar da dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Öte yandan 506 sayılı Kanunun 108. maddesi gereğince sigortalılık başlangıç tarihinin belirlenmesine ilişkin açılan davalar ise, aynı Kanunun 79/10 maddesi kapsamında bir günlük çalışmanın belirlenmesi davasıdır. Bu nedenle hizmet tespiti davalarındaki kanıtlama yöntem ve ilkeleri benimsenip uygulanmalı, başka bir anlatımla, sigortalılıktan söz edilebilmesi için, çalışmanın varlığı, hizmet tespiti davaları yönünden kabul edilen yöntem ve ilkelere uygun biçimde saptanmalıdır.
Somut olayda, davacının 18.10.1990 tarihinde işe başladığına dair işe giriş bildirgesinin 05.11.1990 tarihinde kurum kayıtlarına intikal ettiği, bir davacı tanığının çalışmayı doğruladığı, diğerinin davacıyı hatırlamadığı, 1990/3. dönem bordrosunun bulunmadığı, Arpaçay Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğünden gelen yazı cevabında davacının 1989 – 1996 yılları arasında usta öğretici olarak kısmi süreli görev yaptığı belirtilmesine rağmen davacı adına 1992/1 – 1996/5 dönemleri arasında bildirim yapıldığının anlaşılması karşısında, verilen kabul kararı eksik araştırma ve incelemeye dayalıdır.
Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı olan Halk Eğitimi Merkezi bir kamu kurumu olup, bu gibi işyerlerinde resmi kayıtlara dayanılması ve ücretlerin yazılı belge ile ödenmesi esastır. Mahkemece, Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğündeki, tespiti istenen tarihi kapsayacak şekilde ücret bordrosu, ders programı, varsa puantaj kayıtları getirtilerek, davacıya ilişkin kayıt bulunup bulunmadığı saptanmalı, davacının işyeri özlük dosyasının eksiksiz bir örneği işyerinden getirtilerek, davacının resmi kayıtlara geçmeyen ancak çalıştığını ve ücretini aldığını gösterir belgelerin bulunup bulunmadığı araştırılmalı, yoksa bunun nedenleri araştırılmalı, tespiti istenen tarihte davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tanıklar resen belirlenerek kanaat edinmeye yetecek miktarda tanığın beyanına başvurulmalı, tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
O halde, davalı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen istinaf isteminin esastan reddine dair karar kaldırılarak ilk derece mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf isteminin esastan reddine dair kararın HMK’nın 373/1 maddesi gereği yukarıda açıklanan nedenlerle kaldırılarak, ilk derece mahkemesince verilen kararın BOZULMASINA, dosyanın ilk derece mahkemesine, karardan bir örneğin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 24.01.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.