Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/7513 Esas 2022/1116 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk Derece
Mahkemesi : ... 8. İş Mahkemesi

Dava, Kurum işleminin iptali ile ödenmeyen aylıkların yasal faiziyle tahsili istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekil dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin davalı kurumda sicil numarasının yer aldığını, yasanın ön gördüğü koşulları taşıdığı için emeklilik isteminde bulunduğunu, kendisine 01/05/2000 tarihinden geçerli olmak üzere yaşlılık aylığı bağlandığını, emekliye ayrılan müvekkiline 20/05/2013 tarihine kadar yaşlılık aylıklarının düzenli bir şekilde ödendiğini, hiç bir gerekçe gösterilmeksizin idari bir işlemle aylık bağlama kararının iptal edildiğini, bu tarihten itibaren de aylıklarının kesildiğini belirterek yaşlılık aylığının kesilmesine yönelik işlemin iptaline, bu husustaki sataşmanın önlenmesine, şimdiye kadar ödenmeyen yaşlılık aylıklarına karşılık 5.000,00TL nin hak edildiği tarihten itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 günlük yasal süre içerisinde dava açılmaması nedeni ile davanın reddinin gerektiğini, kurumun Ulucanlar Sosyal Güvenlik Merkezinde ... sicil sayılı dosyada .... San. Tur. Tic. Ltd. Şti adına işlem gören ... Sok. .../... .../... adresinde kurulu büro işyerinde sigortalı davacının söz konusu iş yerinde bildirilen 1995/3, 1996/1, 1996/2, 1996/3, 1997/1 ve 1997/2 dönemlerinde verilmiş işe giriş bildirgelerinin fiili çalışma olgusuna dayanmadığından müfettiş tarafından tanzim olunan 14/06/2011 tarihli soruşturma raporu gereği iptal edildiğinin tespit edildiğini, kurumca ... sicil sayılı dosyada ... San. Mak. Par. Mon. İm. Paz. Ltd. Şti adına işlem gören ... Sok. .../... .../... adresinde kurulu makina bakım ve onarım işi işyerinde sigortalı davacının fiili çalışması olmadığından müfettiş tarafından tanzim olunan 28/04/2011 tarihli soruşturma raporu uyarınca işe giriş bildirgelerinin iptal edildiğini, ... sicil sayılı dosyada ... Petrol Ürün Dağıtım Nak. İnş. Taah. Tic. Şti adına işlem gören iş yerinde davacının fiili çalışması olmadığından müfettişce 06/05/2011 tarihli soruşturma raporu gereğince işe giriş bildirgelerinin iptal edildiğini, kurumdan ... tahsis numarası ile aylık alan davacı hakkında teftiş raporu uyarınca kuruma tabi hizmetleri iptal edildiği ve kalan hizmetleri ile aylığa hak kazanamadığından aylıkları başlangıç tarihinden itibaren iptal edilmiş olup, sigortalının hak etmediği 01/05/2000-20/05/2013 süresi aylığının ilgililerin kasıtlı veya kusurlu davranışlarından dolayı yersiz ödendiğinin tespit edildiğini, davacıya borç çıkartıldığını, kurumca yapılan işlemlerde hatanın bulunmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi, davanın reddine karar vermiştir.
B-BAM KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi, somut olayda, davacı adına bildirim yapılan şirketlerin ortaklarının aynı kişiler olması ve bu kişilerin şirketle ilgili bilgilerinin bulunmaması, işlemlerin davacı ve bir kaç kişi tarafından vekaletname ile yerine getirilmesi, çok sayıdaki şirketin ortaklarının hemen hemen aynı kişilerin olması, yine davacının kendisine ait şirketlerde çalıştığını belirten tanığın SGK görevlilerine adına kurulu şirketleri bilmediğini belirten beyanları, ayrıca çalışmadığını belirten diğer kişilerin beyanları bir bütün halinde değerlendirildiğinde Kurum işleminin yerinde olduğu ve teftiş görevlilerince düzenlenen rapor ve eklerinin aksinin ispat edilemediği, böylece verilen karar yerinde olduğu, dosya kapsamı, mevcut delil durumu ve ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili, istinaf dilekçesinde belirttiği nedenlerle kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Sahte sigortalılığa dayanan davalar hizmet tespiti içerikli olmakla, davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa’nın 79. maddesi ile 5510 sayılı Yasa’nın 86. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.
Yukarıda anlatılanlar nazarında Mahkemece, öncelikle somutlaştırma yükümlülüğü kapsamında iş yerinin kapsam ve faaliyet alanı araştırılmalı, iş yerinin vergi kayıtları getirtilmeli; iş yeri ortakları hakkında açılan ceza dosyaları getirtilmeli ve irdelenmeli, çalışması iptal edilmeyen bodro tanıklarının varlığı araştırılarak, varsa dinlenilmeli, komşu iş yeri tanıkları, Kurum müfettiş raporunda belirtilen yönetici, apartman sakinleri ve diğer kat malikleri dinlenilerek bildirimin yapıldığı yıllar itibariyle çalışmanın gerçekliliği ve eylemli bir çalışma olup olmadığı tespit edilmeli böylelikle uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; dolayısıyla belirlenecek bildirimlerin geçerli olup olmadığı açık ve net bir biçimde belirlenerek ortaya konulduktan sonra, sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın reddine karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 26.01.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.