Danıştay 10. Daire 2021/6382 Esas 2022/1230 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2021/6382
Karar No : 2022/1230


YARGILAMANIN YENİLENMESİNİ
İSTEYEN (DAVACI) : ... Havayolları Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

DAVALILAR : 1- ... Bakanlığı / ANKARA
VEKİLİ: Av. ...
2- ... Müdürlüğü / ANKARA
VEKİLLERİ: Av. ..., Av. ...
Av. ...


İSTEMİN_ÖZETİ : Danıştay Onuncu Dairesinin 26/03/2013 tarih ve E:2008/3469, K:2013/2735 sayılı kararının "davacı şirketin işletme ruhsatının iptaline ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlem yönünden davanın reddine yönelik" kesinleşen kısmının yargılamanın yenilenmesi yolu ile kaldırılması ve davacı şirketin işletme ruhsatının iptaline ilişkin işlemin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Yapılan yargılama sonucunda davacının işletme ruhsatının iptal edilmesinin dayanağı olan Yönetmelik hükmünün iptaline karar verilmesine rağmen işletme ruhsatının iptal edilmesine ilişkin işlem yönünden davanın reddine karar verildiği, çelişkili bir durum oluştuğu, birbirleri ile çelişen ve kesinleşerek hukuk düzeninde varlığını koruyan iki ayrı kararın ortaya çıktığı, birbirine aykırı iki hükmün ortaya çıkması nedeniyle 2577 sayılı Kanun'un 53. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendi uyarınca yargılamanın yenilenmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

SAVUNMALARIN ÖZETİ :
Davalı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından, davacı tarafça ileri sürülen hususların yargılamanın yenilenmesi nedenlerinden hiçbirisine uymadığı, işletme ruhsatının iptaline ilişkin sürecin 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu'na ve yürürlükteki diğer mevzuata uygun şekilde gerçekleştiği, ruhsat iptali işleminin dayanağının yalnızca söz konusu Yönetmelik'in 43. maddesinin 1. fıkrasının (j) bendi olmadığı, işlemin Kanun maddelerinde belirtilen prosedür işletilmek suretiyle tesis edildiği, istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

Davalı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından, işletme ruhsatının 2920 sayılı Kanun'un 30. maddesi, 5431 sayılı Kanun'un 4. ve 8. maddesi, SHY-M Yönetmeliği'nin 7. maddesine istinaden iptal edildiği, işlemin dayanağının yalnızca dava konusu Yönetmelik hükmü olmadığı, davacı tarafından yapılan yargılamanın yenilenmesi isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Davacı tarafından ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanun'un 53. maddesinde sayılan nedenler arasında bulunmadığından, yargılamanın yenilenmesi isteminin reddi gerekeceği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ:
Yargılamanın yenilenmesine konu dava, ticari hava taşımacılığı faaliyetinde bulunan davacı şirkete iç ve dış hatlarda tarifesiz seferlerle yolcu ve yük taşımacılığı yapmak üzere verilen işletme ruhsatının iptaline ilişkin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün ... olur tarihli ve ... sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı olan, 01/06/2007 tarih ve 26539 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği'nin (SHY-6A) 43. maddesinin 1. fıkrasının (j) bendinin iptali istemiyle açılmıştır.
Danıştay Onuncu Dairesinin 26/03/2013 tarih ve E:2008/3469, K:2013/2735 sayılı kararı ile dava konusu Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği'nin (SHY-6A) 43. maddesinin 1. fıkrasının (j) bendi yönünden; Yönetmelik'in dayanaklarından olan 2920 sayılı Kanun'un 27. maddesinde, sivil havacılık işletmelerine yönelik denetimler sonucu tespit edilen eksiklik veya bulguların can ve mal emniyeti ile uçuş emniyetini doğrudan ilgilendirmesi hâlinde, Genel Müdürlüğün, herhangi bir süre vermeksizin ya da uyarı yapmaksızın, ilgili işletmenin faaliyetini doğrudan durdurmaya, dolayısıyla işletme ruhsatını askıya almaya yetkili olduğunun hükme bağlandığı; aynı Kanun'un 30. maddesinde de ruhsat sahibi işletmede tespit edilen aykırılıkların uçuş emniyeti bakımından arz ettiği önem ve tehlikeye göre, ikili bir uygulamaya gidildiği; aykırılığın uçuş emniyetini etkileyecek ağırlıkta olmaması hâlinde, öncelikle gerekçeli tebligat yapılarak süre verilmesi, verilen sürede aykırılık giderilmediği takdirde ise işletilen hatların bazılarına veya tümüne ilişkin iznin geçici olarak geri alınması yaptırım olarak düzenlenmiş iken; aykırılığın uçuş emniyetini etkilemesi hâlinde, ruhsatın derhal iptal edilmesi esasının getirildiği, böylelikle konunun can ve mal güvenliğiyle ilgisi gözetilerek, aykırılığın niteliğine ve ağırlığına göre, yaptırımı belirleme noktasında idareye takdir yetkisi tanındığı; Yönetmelik'in dava konusu 43. maddesinin 1. fıkrasının (j) bendinde de ticari sivil havacılık işletmesindeki aykırılıkların uçuş emniyeti açısından sakıncalı olması hâlinde, herhangi bir bildirimde bulunmaksızın işletmenin uçuşlarının durdurulacağı veya işletme ruhsatının askıya alınacağı ya da iptal edileceği; uçuş emniyetine etki etmeyen ancak Yönetmelik ya da uluslararası kurallarda aranan koşulların kaybedilmesi hâlinde ise eksikliklerin tamamlanması için süre verileceği, verilen süre içerisinde eksiklikler tamamlanmadığı takdirde uçuşların durdurularak işletme ruhsatının askıya alınacağı veya iptal edileceğinin düzenlendiği; bu itibarla, dava konusu düzenlemenin, yukarıda aktarılan Kanun hükümlerine paralel olduğu; davalı Bakanlığın düzenleme yetkisi kapsamında getirdiği dava konusu kuralda mevzuata ve hizmet gereklerine aykırılık görülmediği; davacı şirkete ait işletme ruhsatının iptaline ilişkin işlem yönünden; ticari hava taşımacılığı faaliyetinde bulunmak isteyen davacı şirkete, 16/06/2006 tarihinde "iç ve dış Hatlarda tarifesiz seferlerle yolcu ve yük taşımacılığı" yapmak ve 15/06/2007 tarihine kadar geçerli olmak üzere işletme ruhsatı verildiği; ancak 12-13/04/2007 ve 06/07/2007 tarihlerinde yapılan ruhsat yenileme denetimlerinde, yenilemeye engel birtakım bulguların tespit edilmesi üzerine, ruhsatın önce 15/09/2007, ardından 15/12/2007 tarihine kadar olmak üzere üçer aylık sürelerle uzatıldığı; ruhsat süresinin 15/12/2007 tarihinde dolacak olması nedeniyle davalı idare denetim elemanlarınca, farklı alanlardaki yeterlilikleri ölçen üç ayrı denetim yapıldığı, bu kapsamda 30-31/10/2007 tarihinde yapılan SHY-6A (operasyonel) denetiminde 166, 21-22/11/2007 tarihinde yapılan SHY-145 (Bakım Kuruluşu) denetiminde 54, 22-23/11/2007 tarihinde yapılan SHY-M (Bakım Sistemi) denetiminde 35 olmak üzere, sivil havacılık mevzuatına aykırı toplam 255 bulgu (pilot eğitimlerinde eksiklikler bulunması, hasarlı motorla uçuş yapılması, sağlık ve yaş kısıtları nedeniyle birlikte çalışmaması gereken pilotlara 183 kez aynı uçuşta görev verilmesi, aylık ve günlük azami uçuş sürelerinin ihlâl edilmesi gibi) tespit edildiği, bunun üzerine davacı işletmeye ait SHY-145 bakım kuruluşu yetki belgesinin 07/12/2007 tarihli işlemle askıya alındığı, ayrıca bulguların büyük kısmının uçuş emniyeti bakımından tehlike yarattığından bahisle, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi ile dava konusu Yönetmelik kuralına dayanılarak, davacı şirkete ait işletme ruhsatının 3 ay süreyle askıya alındığı ve belirtilen sürede eksikliklerin giderilmemesi hâlinde ruhsatın iptal edileceğinin bildirildiği; bu işlemin iptali istemiyle ... İdare Mahkemesinde açılan davada, Mahkemece, Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksekokulu öğretim üyelerine yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda, her 3 denetleme sonucunda tespit edilen birinci derece bulguların tamamına yakınının, havacılık emniyetini tehlikeye atacak nitelikte olduğu kanaatine varılması üzerine, adı geçen Mahkemenin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla davanın reddine karar verildiği; anılan kararın Danıştay Onuncu Dairesinin 26/03/2013 tarih ve E:2010/6375, K:2013/2734 sayılı kararıyla onandığı; askıya alma işleminin ardından, mevcut eksikliklerin giderilip giderilmediğinin tespiti amacıyla Genel Müdürlük denetçileri tarafından, 25/01/2008 tarihinde SHY-M denetimi ve 28/01/2008 tarihinde SHY-6A denetimi yapıldığı, bu denetimlerde, davacı işletmeye verilen SHY-145 bakım kuruluşu yetki belgesinin askıya alınmış olması nedeniyle yetki belgesini haiz başka bir kuruluşla yaptığı bakım sözleşmesinde noksanlar bulunduğunun ve bakım programını hazırlayacak personel ile pilotlara yönelik eğitimlerdeki yetersizliklerin devam ettiğinin tespiti üzerine, 26/02/2008 tarihli Genel Müdürlük yazısıyla, işletmedeki istifalarla Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Bakım Sistemi Yönetmeliği'nin (SHY-M) 9. maddesinde aranan zorunlu personel istihdam koşulunun yitirildiği, ayrıca Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği'nin (SHY-6A) 19. maddesinde belirtilen organizasyon yapısının da sağlanamadığı belirtilerek askı süresinin sonu olan 12/03/2008 tarihine kadar koşulların sağlanması gerektiğinin ihtaren bildirildiği; davacı şirketin, istenilen hususların düzeltildiğini bildirmesinin ardından, son olarak 11/03/2008 tarihinde SHY-6A ve SHY-M denetimi yapıldığı; bu denetimlerde de mevcut bakım sözleşmesinin akit kuruluş tarafından feshedilmesi nedeniyle 12/03/2008 tarihi itibarıyla herhangi bir bakım destek anlaşmasının bulunmadığı, uçaklara ait ömürlü parçaların takibinin yapılamadığı, SHY-M Yönetmeliği'nin 9. maddesinde aranan zorunlu personel istihdam koşulunun sağlanamadığı, bakım programını hazırlayacak personelin, kaza önleme ve uçuş emniyetinden sorumlu yöneticinin ve uçuş işletmeden sorumlu yöneticinin bazı eğitimlerinin noksan olduğu, ayrıca uçuş işletmeden sorumlu yöneticinin işletme faaliyetine uygun pilot lisansına sahip olmadığı, pilotlardan bir kısmının lisans sürelerinin dolduğu ve yenileme eğitiminin planlanmadığı, mali yapının ise Yönetmelik'in 41. maddesindeki koşulları taşımadığı hususlarının tespiti üzerine; dava konusu işlemle, Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği'nin (SHY-6A) 19. maddesi ile Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Bakım Sistemi Yönetmeliği'nin (SHY-M) 9. maddesinde belirtilen personel ve organizasyon yapısına sahip olunmadığı, pilot eğitimlerinde ciddi eksiklikler bulunduğu, mali yapının yetersiz olduğu, hasarlı motorla uçuşlar yapıldığı, sağlık ve yaş kısıtları nedeniyle birlikte çalışmaması gereken pilotlara 183 kez aynı uçuşta görev verildiği, bu hususların ise uçuş emniyetini doğrudan etkilediği ileri sürülerek işletme ruhsatının iptal edildiği, davacı şirkete ait işletme ruhsatının askıya alınmasından sonra 25/01/2008, 28/01/2008 ve 11/03/2008 tarihlerinde yapılan denetimlerde tespit edilen giderilmemiş eksikliklerin uçuş emniyeti bakımından tehlike arz ettiği kanaatine varıldığından, işletme ruhsatının iptaline ilişkin işlemde hukuka aykırılık görülmediği; nitekim, ruhsatın askıya alınmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, ... İdare Mahkemesince yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda, 25/01/2008 ve 28/01/2008 tarihli denetimlere yönelik olarak da inceleme yapıldığı ve bu denetimlerde tespit edilen bulguların uçuş emniyetini tehlikeye atacak nitelikte olduğu tespitine yer verildiği gerekçeleriyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bu kararın davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 25/05/2015 tarih ve E:2013/4302, K:2015/1991 sayılı kararı ile Daire kararının davacı şirkete ait işletme ruhsatının iptaline ilişkin 18/03/2008 tarih ve 8990 sayılı işlem yönünden davanın reddine ilişkin kısmının onanmasına, dava konusu Yönetmelik'in 43. maddesinin 1. fıkrasının (j) bendi yönünden davanın reddine ilişkin kısmının bozulmasına karar verilmiştir.
Kararın bozmaya ilişkin kısmı incelendiğinde; dava konusu Yönetmelik'in 43. maddesinin (j) bendinde, bu Yönetmelik'in 40. maddesinde belirtilen denetim sonucunda uçuş emniyeti açısından sakınca görülmesi veya işletmecinin emniyetli uçuşlar sürdürebileceği konusunda Genel Müdürlükçe bir şüphe doğması hâlinde işletmeciye herhangi bir bildirimde bulunmaksızın işletmenin uçuşlarının durdurulacağı veya işletme ruhsatının askıya alınacağı veya iptal edileceğinin düzenlendiği, bu hâliyle dava konusu madde ile uçuş emniyeti açısından sakınca görülmesi veya işletmecinin emniyetli uçuşlar sürdürebileceği konusunda bir şüphe doğması durumunda ruhsat sahibi işletmeye süre verilmeksizin doğrudan ruhsatın iptali konusunda davalı idareye yetki verildiği, bu durumda, dava konusu Yönetmelik'in dayanağı olan 2920 sayılı Kanun'un 30. maddesi uyarınca ruhsat iptal edilmeden önce gerekçeli tebligat yapılarak süre verilmesi gerekirken, süre verilmeksizin ruhsatın iptaline imkan veren dava konusu düzenlemede hukuka ve dayanağı Kanun'a uyarlık görülmediği gerekçesine yer verilmiştir.
Kurul kararının karar düzeltme aşamasından geçmesinin ardından, bozmaya ilişkin kısma uyularak Danıştay Onuncu Dairesinin 16/05/2019 tarih ve E:2018/3269, K:2019/4070 sayılı kararı ile yukarıda belirtilen gerekçeyle Yönetmelik'in 43. maddesinin 1. fıkrasının (j) bendinin iptaline karar verilmiştir.
Bu kararın da temyiz edilmesi üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 13/07/2020 tarih ve E:2020/259, K:2020/1462 sayılı kararı ile onanmasına karar verilmiştir.
Kararın bu kısmının da kesinleşmesinin ardından, davacı tarafından yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunulması üzerine dosya yeniden incelenmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Hakkında Kanun'un "Yargılamanın yenilenmesi" başlıklı 53. maddesinde; "1. Danıştay ile bölge idare, idare ve vergi mahkemelerinden verilen kararlar hakkında, aşağıda yazılı sebepler dolayısıyla yargılamanın yenilenmesi istenebilir... h) Tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bir dava hakkında verilen karara aykırı yeni bir kararın verilmesine neden olabilecek kanuni bir dayanak yokken, aynı mahkeme yahut başka bir mahkeme tarafından önceki ilamın hükmüne aykırı bir karar verilmiş bulunması... 2. Yargılamanın yenilenmesi istekleri esas kararı vermiş olan mahkemece karara bağlanır. 3. Yargılamanın yenilenmesi süresi, (1) numaralı fıkranın (h) bendinde yazılı sebep için on yıl, (1) numaralı fıkranın (ı) bendinde yazılı sebep için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl ve diğer sebepler için altmış gündür. Bu süreler, dayanılan sebebin istemde bulunan yönünden gerçekleştiği tarihi izleyen günden başlatılarak hesaplanır." hükümlerine yer verilmiştir.

Davacı tarafından Kanun'un 53. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendine dayanılarak yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulduğu, aynı davada yapılan yargılama sonucunda verilen iptal ve ret hükümlerinin birbirleri ile çeliştiği iddiasında bulunulduğu anlaşılmaktadır.
Bakılan davada, davacının işletme ruhsatının iptal edilmesine ilişkin işlemin iptali istemi yönünden davanın reddedildiği, bu işlemin dayanaklarından biri olan Yönetmelik hükmünün iptali istemi yönünden ise söz konusu hükmün iptal edildiği; ancak yukarıda özetlenen ve işletme ruhsatının iptal edilmesine giden süreçte sivil havacılığa ilişkin birden çok mevzuat hükmünün uygulandığı, bu nedenle, iptal ve ret kararları arasında davacının iddia ettiği şekilde bir çelişkinin olmadığı göz önüne alındığında, 2577 sayılı Kanun'un 53. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendi uyarınca yapılan başvurunun yerinde olmadığı sonucuna varılmaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının YARGILAMANIN YENİLENMESİ İSTEMİNİN REDDİNE,
2. Yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ... TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 09/03/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.