Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/3311 Esas 2022/805 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/3311
Karar No : 2022/805

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU :Danıştay Altıncı Dairesinin 28/04/2021 tarih ve E:2019/21453, K:2021/6242 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacının, iptal edilen koleksiyon izin belgesinin geri verilmesi için yaptığı başvurunun reddine ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi ile işlemin dayanağı olan Korunması Gerekli Taşınır Kültür Varlıkları Koleksiyonculuğu ve Denetimi Hakkında Yönetmeliğin 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti:Danıştay Altıncı Dairesinin 28/04/2021 tarih ve E:2019/21453, K:2021/6242 sayılı kararıyla;
Davalı idarenin süre itirazının yerinde görülmediği,
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 63. maddesine, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun "Devlet malı niteliği" başlıklı 5 ve "Yönetim ve gözetim" başlıklı 24. maddelerine, aynı Kanun'un "Müze, özel müze ve koleksiyonculuk" başlıklı 26. maddesinin 6, 7 ve 8. fıkralarına ve "Haber verme zorunluluğu" başlıklı 30. maddesine, 23/03/2010 tarih ve 27530 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıkları Koleksiyonculuğu ve Denetimi Hakkındaki Yönetmeliğin 1, 3, 8 ve 15. maddelerine yer verildikten sonra,
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun 26. maddesinde; gerçek ve tüzel kişilerin ilgili Bakanlıktan alacakları koleksiyon izin belgesine bağlı olarak ayrıntıları Yönetmelikle düzenlenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi koşuluyla bu varlıkları ellerinde bulundurabilecekleri, bunların satış ve devirlerini yapabileceklerine ilişkin hükümler getirildiği, anılan Kanun'a dayanılarak çıkartılan ve 23/03/2010 tarih ve 27530 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıkları Koleksiyonculuğu ve Denetimi Hakkındaki Yönetmeliğin 15. maddesinin 1. fıkrasında; koleksiyon izin belgesinin iptaline neden olacak hallerin sayıldığı, anılan fıkranın dava konusu (c) bendinde ise; "Koleksiyonda yer alan kültür ve tabiat varlıklarına kasıtlı olarak zarar verilmesi, bunların tahribine veya kaybına neden olunması halinde koleksiyon izin belgesinin iptal edileceği" hükmüne yer verildiği,
Toplumun ve tüm insanlığın ortak mirası olan taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarını gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişileri ellerinde bulundursalar dahi, söz konusu varlıkların belirtilen özellikleri nedeniyle sahiplerinin bu eserler üzerindeki hakları, bu varlıkların tanımı, tanıtılması, onarımı, saklanması, değerlendirilmesi ve korunması amacıyla diğer şeyler üzerindeki mülkiyet hakkına göre yasa koyucu tarafından sınırlandırıldığı,
Buna göre korunması gerekli taşınır kültür varlıklarının sahiplerinin bu eserlerin korunması noktasında kamusal yükümlülüklerini yerine getirdiği takdirde kendilerine tanınan hakları yine belirli kurallar çerçevesinde kullanabileceklerinin açık olduğu,
Uyuşmazlıkta, davacının koleksiyon izin belgesinin, adres değişikliği talep ettiği ve idarece uygun görülen adres dışında, kardeşine ait başka bir adrese nakletmesi sonrasında eserlerin kaybolduğunun bildirilmesi üzerine, mevzuata uygun bir şekilde 2863 sayılı Kanun ve Yönetmelikte belirtilen yükümlülüklere aykırı davranılması nedeniyle iptali söz konusu olduğundan, idarece koleksiyon izin belgesinin iptaline neden olan koşulların değişmediği değerlendirilmesi yapılarak başvurunun reddedildiğinin anlaşıldığı,
Bu itibarla, uyuşmazlık konusu Yönetmeliğin iptali talep edilen 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde yer alan "Koleksiyonda yer alan kültür ve tabiat varlıklarına kasıtlı olarak zarar verilmesi, bunların tahribine veya kaybına neden olunması" halinde koleksiyon izin belgesinin iptal edileceğine ilişkin hükümde hukuka aykırılık bulunmadığı gibi, koleksiyon izin belgesi iptal edilen davacının yeniden bu belgenin verilmesi yolunda yapmış olduğu başvurunun reddine ilişkin dava konusu bireysel işlemde de hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, 23/03/2010 tarih ve 27530 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıkları Koleksiyonculuğu ve Denetimi Hakkındaki Yönetmeliğe dayanılarak Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tesis edilen kayıp eserler için bedel ödenmesi işlemi, yine davalı Bakanlığın koleksiyon izin belgesinin iptaline yapılan itirazın reddi işlemi ve sonucunda eserlerin idareye teslimi, dava konusu işlemin dayanağı olan Yönetmeliğin 15. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ile Danıştay Altıncı Dairesinin davanın reddi kararının öncelikle mülkiyet hakkının yalnızca kanun ile sınırlandırılacağına ilişkin Anayasal mecburiyete, ayrıca hukuk devleti, yasamanın devredilmezliği ve idarenin yasallığı ilkelerine aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'İN DÜŞÜNCESİ : 2577 sayılı Kanunun 10. maddesi kapsamında bireysel işlem yönünden davanın süresinde açıldığı anlaşıldığından anılan işlem ile bu işlemin dayanağı olan Yönetmelik kuralı yönünden işin esasının incelenmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı, Aydın ili, Afrodisyas Müzesi Müdürlüğü denetiminde ... tarih ve ... sayılı koleksiyon izin belgesine dayanılarak korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlığı koleksiyoncusu iken, koleksiyonunda yer alan 2 adet eski eser ve 36 adet sikkenin yerinde olmadığını tespit etmesiyle 21/10/2016 tarihinde durumu ilgili Müze Müdürlüğüne bildirmiştir. Bunun üzerine davacının koleksiyon izin belgesi Bakanlık Makamının ... tarih ve ... sayılı onayı ile iptal edilmiştir.
Daha sonra davacı, eserlerin bulunması nedeniyle 01/08/2018 tarihinde, eserleri kaybetmesi dolayısıyla hükmolunan ve tarafınca ödenen tazminatın iadesi ile koleksiyon izin belgesinin kendisine geri verilmesine ilişkin başvuruda bulunmuştur.
Bakanlığın, Aydın Valiliğine hitaplı ... tarih ve ... sayılı yazısı ile, Korunması Gerekli Taşınır Kültür Varlıkları Koleksiyonculuğu ve Denetimi Hakkında Yönetmeliğinin 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendindeki hüküm doğrultusunda, koleksiyonda yer alan kültür ve tabiat varlıklarının... kaybına neden olunması" eyleminin ifa edilmiş olmasının ortadan kalkmadığı gerekçesiyle davacının koleksiyon izin belgesine ilişkin talebinin reddedilmesi üzerine, davacı tarafça "itirazın reddi işleminin geri alınması" için 13/08/2019 tarihinde Kamu Denetçiliği Kurumuna başvurulmuş, Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından verilen incelenemezlik kararı sonrasında, ... tarih ve ... sayılı idari işlem ile dayanağı Korunması Gerekli Taşınır Kültür Varlıkları Koleksiyonculuğu ve Denetimi Hakkında Yönetmeliğinin 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinin hukuka aykırı olduğu iddialarıyla görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun, "Dava açma süresi" başlıklı 7. maddesinde;
"1. Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür. ...
4. İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz." hükmüne,
"Üst makamlara başvurma" başlıklı 11. maddesinin davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan halinde ise,
"1. İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur.
2. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır.
3. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır." hükmüne, kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyiz istemine konu karara ilişkin dosyanın incelenmesinden; Bakanlık Makamının ... tarih ve ... sayılı onayı ile davacının koleksiyon izin belgesinin iptal edildiği, bu işlemin Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı yazısı ile davacıya bildirilmesi sonrasında, kayıp eserlerin bulunmasıyla, davacı tarafından 01/08/2018 tarihinde "koleksiyon izin belgesinin geri verilmesi ve tarafınca ödenen tazminatın kendisine iadesi" için idareye başvuru yapıldığı, bu başvurunun idarenin ... tarih ve ... sayılı işlemi ile reddedildiği anlaşılmaktadır.
Ayrıca bu durum üzerine, davacının "itirazın reddi işleminin geri alınması" için 13/08/2019 tarihinde Kamu Denetçiliği Kurumuna başvurduğu, Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından 20/11/2019 tarihinde incelenemezlik kararı verildiği ve bunun üzerine de "koleksiyon izin belgesinin iptaline yapılan itirazın reddi" işlemi ile bu işlemin dayanağı olduğu öne sürülen ve yukarıda metnine yer verilen Yönetmelik kuralının iptali istemiyle 06/12/2019 tarihinde bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık bu çerçevede değerlendirildiğinde; davacının, Bakanlık Makamının ... tarih ve ... sayılı onayı ile koleksiyon izin belgesinin iptal edilmesine ilişkin işlemin geri alınması amacıyla 2577 sayılı Kanun'un 11. maddesi kapsamında 01/08/2018 tarihinde idareye başvuru yaptığı anlaşılmakla, anılan 11. madde hükmü uyarınca; dava açılmadan önce, idari işlemin geri alınması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebileceğinden, davacının, işlemin tesisinin üzerinden yaklaşık bir yıl geçtikten sonra talepte bulunduğu görülmekle, bireysel işlem yönünden bakılmakta olan davanın süresinde açılmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Öte yandan, uygulama işlemi yönünden dava süresinde açılmamış olduğundan, 23/03/2010 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan düzenleyici işlem yönünden de 2577 sayılı Kanun'un 7. maddesi uyarınca davanın süresinde açılmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu durumda, davada süre aşımı bulunduğundan, davanın reddi yolundaki Daire kararında sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın reddine ilişkin Danıştay Altıncı Dairesinin temyize konu 28/04/2021 tarih ve E:2019/21453, K:2021/6242 sayılı kararının, yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 09/03/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY
X- 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun, "İdari makamların sükutu" başlıklı 10. maddesinin davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan halinde; ilgililerin, haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için idari makamlara başvurabileceği, altmış gün içinde bir cevap verilmezse isteğin reddedilmiş sayılacağı, ilgililerin altmış günün bittiği tarihten itibaren dava açma süresi içinde, konusuna göre Danıştaya, idare ve vergi mahkemelerine dava açabileceği, altmış günlük süre içinde idarece verilen cevap kesin değilse ilgilinin bu cevabı, isteminin reddi sayarak dava açabileceği gibi, kesin cevabı da bekleyebileceği, bu takdirde dava açma süresinin işlemeyeceği, ancak, bekleme süresinin başvuru tarihinden itibaren altı ayı geçemeyeceği, dava açılmaması veya davanın süreden reddi hallerinde, altmış günlük sürenin bitmesinden sonra yetkili idari makamlarca cevap verilirse, cevabın tebliğinden itibaren altmış gün içinde dava açabileceği kuralına yer verilmiştir.
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu'nun "Başvuru ve usulü" başlıklı 17. maddesinin 8. fıkrasında, dava açma süresi içinde yapılan başvurunun işlemeye başlamış olan dava açma süresini durduracağı; "Dava açma süresinin yeniden işlemeye başlaması" başlıklı 21. maddesinin 1. fıkrasında ise, başvurunun Kurum tarafından reddedilmesi halinde, durmuş olan dava açma süresinin gerekçeli ret kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlayacağı hükmü yer almaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; ... tarih ve ... sayılı dava konusu işlemin tesis edilmesinden sonra, kayıp eserlerin bulunmasıyla, davacı tarafından 01/08/2018 tarihinde kendisine tekrar koleksiyon izin belgesi verilmesi için idareye başvuru yapıldığı, bu başvurunun idarenin ... tarih ve ... sayılı işlemi ile reddedildiği anlaşılmaktadır.
Anılan başvuruya ilişkin belgeler incelendiğinde; davacı tarafından idareye yapılan 01/08/2018 tarihli başvurunun, kayıp eserlerin bulunması üzerine, başka bir anlatımla yeni bir hukuki durum doğması üzerine davalı idareye yapılan ve 2577 sayılı Kanun'un 10. maddesi kapsamında kendisine yeniden belge verilmesi istemi olarak değerlendirilmesi gereken bir başvuru olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu durumda, anılan 10. madde hükmü uyarınca, idare tarafından davacının talebinin reddi yolunda tesis edilen ... tarih ve ... sayılı işlemin tebliği üzerine 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu'nun "Başvuru ve usulü" başlıklı 17. maddesinin 8. ve "Dava açma süresinin yeniden işlemeye başlaması" başlıklı 21. maddesinin 1. fıkrası hükümlerine de uygun olarak 06/12/2019 tarihinde açılan davada bireysel işlem yönünden süre aşımı bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Davanın Korunması Gerekli Taşınır Kültür Varlıkları Koleksiyonculuğu ve Denetimi Hakkında Yönetmeliğin 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendine ilişkin kısmına gelince;
Yukarıda izah edilen şekilde davacının idareye yaptığı başvurunun kendisine yeni bir belge verilmesi talebi olduğu dikkate alındığında, idarenin bu talebin reddine yönelik işleminin dayanağının; Korunması Gerekli Taşınır Kültür Varlıkları Koleksiyonculuğu ve Denetimi Hakkında Yönetmeliğin, daha önce belgenin iptal edilmesine sebep olan eylemin yaptırıma bağlandığı 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendi değil, anılan 15. maddenin 5. fıkrasında yer alan; koleksiyon izin belgesi iptal edilenlerin hiçbir şekilde yeni bir kültür ve tabiat varlığı edinemeyecekleri yönündeki kural olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu durumda, dava edilen bireysel işlemin dava konusu edilen Yönetmelik kuralının uygulaması niteliğinde olmadığı, bu sebeple 23/03/2010 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelik kuralına ilişkin davanın bu kısım yönünden süresinde açılmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu Yönetmelik kuralı yönünden Dairece verilen ret kararında sonucu itibariyle isabetsizlik görülmediğinden, temyize konu kararın bu kısım yönünden yukarıda yer verilen gerekçe ile onanması, bireysel işlem yönünden ise; dava süresinde açıldığından işin esasının incelenmesi gerektiği oyuyla karara katılmıyoruz.