Danıştay 6. Daire 2018/3528 Esas 2022/2833 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/3528
Karar No : 2022/2833

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Kartal İlçesi, … Mahallesi, … ada, … sayılı parsel, … ada, … ve … sayılı parseller, … ada, … ve … sayılı parseller, … ada, … ve … sayılı parseller ve … ada, … parsel sayılı taşınmaz ile bir kısım kadastral boşluğa yönelik 5216 sayılı Kanunun 7. maddesinin (c) ve (n) bendleri uyarınca İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin ve bu plan değişikliğine yapılan itirazın reddine ilişkin … tarihli, … sayılı İstanbul Büyükşehir Meclisi kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava dosyasındaki bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ve değişiklik öncesi durum incelendiğinde, fonksiyon değişikliğine gidilmediği, değişikliğin fonksiyonların yer değiştirmesine ilişkin olduğu, plan değişikliğiyle fonksiyonlarında değişiklik olmadığından yoğunluk ve ulaşım açısından yük getirilmediği, çevresel etkiler açısından olumsuzluk içermediği, yapılaşma, sosyal donatı gibi unsurlar açısından farklılık arz etmediği, 29.11.2010 tarihinde davacı Kartal Belediye Başkanlığı ile İstanbul Emniyet Müdürlüğü arasında imzalanan protokole istinaden … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerindeki binanın Kartal Belediye Başkanlığınca modernize edilerek, İstanbul Emniyet Müdürlüğüne teslim edilen kısmının plan değişikliğine konu edilmemesi ve takas edilen alanların kamuya hizmet edecek fonksiyonlar çerçevesinde kalması nedeniyle 29.11.2010 tarihli protokolün amacına aykırılık teşkil etmediği, dini tesis alanına ilişkin hem davacı hem de davalı tarafın iddialarında bahsi geçen “normal günlerde 500 kişinin üzerinde, Cuma ve Bayram Günleri 4000 - 5000 kişilik cemaatin bulunması” hususu ve yeşil alan fonksiyonunun da bu gibi günlerde kullanılabileceği dikkate alındığında, dava konusu imar planı değişikliklerinin bu amaca daha uygun olduğu görüldüğünden, davaya konu imar planı değişikliklerinin şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu imar planı değişiklikleri ile iki ana caddeyi birbirine bağlayan bağlantı yolunun kaldırılmasıyla trafiğin yoğunlaşacağı, yapı adasının boyunun uzamasıyla acil durumlarda kurtarma ekiplerinin yetişmesinde gecikmeye sebep olacağı belirtilerek temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İstanbul İli, Kartal İlçesi, … Mahallesi, …ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde yer alan karakol binası ve … ada, … parsel sayılı taşınmazda yer alan Soğanlık Yenimahalle Merkez Caminin eski olması, depreme dayanıksız ve vatandaşların ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde olmaması sebebiyle Kartal İlçe Emniyet Müdürlüğü ve Kartal İlçe Müftülüğünden iletilen talepler doğrultusunda söz konusu ihtiyaçların karşılanabilmesi, Caminin ve Karakolun daha güvenli ve sağlıklı hizmet verebilmesi amacıyla mülkiyeti Hazineye ait … ada, … parsel sayılı taşınmaz ile mülkiyeti Kartal Belediye Başkanlığına ait … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin Kartal Belediye Başkanlığı ile İstanbul Emniyet Müdürlüğü arasında 29.11.2010 tarihinde protokol imzalanmıştır.
Bu protokol sonrasında Kartal Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla …ada, … parsel sayılı taşınmazın bedelsiz olarak Hazineye devrine karar verilmiş protokolde kararlaştırıldığı üzere de …ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerindeki binanın Kartal Belediye Başkanlığınca modernize edilerek, 15.01.2015 tarihinde İstanbul İl Emniyet Müdürlüğüne tutanak ile teslim edilmiştir. Sonrasında da İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, …sayılı kararıyla onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı tadilatı ve Kartal Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla kabul edilerek İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı tadilatıyla … ada, … sayılı parsel ile … ada, … parsel sayılı taşınmazın arasındaki yol kaldırılarak her iki taşınmaz dini tesis alanı, … ada, … parsel sayılı taşınmaz ise karakol alanı olarak değiştirilmiştir.
İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla onaylanan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı tadilatlarıyla, … ada, … sayılı parsel ve … ada, … parsel sayılı taşınmaz dini tesis alanından park alanına … ada, … ve … parsel sayılı taşınmazlar ise park alanından dini tesis alanına çevrilmiş ve … sayılı ada ile … sayılı adayı birbirinden ayıran …Caddesi ile …Caddesini birbirine bağlayan bağlantı yolu da kaldırılmıştır.
Söz konusu belediye meclisi kararıyla "Uygulama aşamasında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Daire Başkanlığının uygun görüşünü almak kaydı ile, plan onama sınırı içinde kalan yollar zemin altına alınabilir, ulaşım sistemi zemin altında yeniden düzenlenebilir ve zemin üstü meydan olarak kullanılabilir." şeklinde plan notu da getirilmiştir.
Mezkur 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı tadilatlarının 23.11.2015 - 22.12.2015 tarihleri arasında askıya çıkarılmış, Kartal Belediye Başkanlığınca askı süresi içerisinde 22.12.2015 tarihinde plan değişikliklerine yapılan itiraz İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararıyla reddedilerek ret kararı 23.02.2016 tarihinde davacıya tebliğ edilmesi üzerine, davacı belediye tarafından, imar planı değişiklikleri ile iki ana caddeyi birbirine bağlayan bağlantı yolunun kaldırılmasıyla trafiğin yoğunlaşacağı, yapı adasının boyunun uzamasıyla acil durumlarda kurtarma ekiplerinin yetişmesinde gecikmeye sebep olacağı, 29.11.2010 tarihli protokole ve bu protokole dayalı olarak 2011 yılında yapılmış imar planı değişikliklerine aykırı olduğu iddialarıyla 11.03.2016 tarihinde imar planı değişikliklerinin ve bu değişikliklere yapılan itirazın reddine ilişkin belediye meclisi kararının iptali istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinde, nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
14.06.2014 tarihli, 29030 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin "İmar planı değişiklikleri" başlıklı 26.maddesinin 6.fıkrasında, "İmar planında gösterilen yolların genişletme, daraltma ve güzergahına ait imar planı değişikliklerinde:
a) Devamlılığı olan bir yolun belli bir kesimde şerit sayısı azaltılamaz ve daraltılamaz.
b) Yolların kaydırılmasında, mülkiyet ve yapılaşma durumu dikkate alınır.
c) İmar planlarındaki gelişme alanlarında geçiş amaçlı 3,00 metreden dar yaya yolu, 10,00 metreden dar trafik yolu açılamaz; yerleşik alanlarda mülkiyet ve yapılaşma durumlarının elverdiği ölçüde yukarıdakistandartlara uyulur. Ancak parseller 7,00 metreden dar yollardan mahreç alamaz.
ç) İmar planı değişikliği ile taşıt geri dönüş kurbu olmayan çıkmaz yol ihdas edilemez.
d) İmar planlarında Karayolları Genel Müdürlüğünün sorumluluğunda olan karayollarında yapılacak her türlü değişiklikte bu Kuruluştan alınacak görüşe uyulur.
e) Plan alanındaki trafik hacimleri ile yeni getirilen kullanımların trafik üretme ve trafik çekme hacimleri dikkate alınarak yol ve kaldırım genişlikleri belirlenir.
" düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kamu yararını gerçekleştirmek amacıyla üretilmiş birer belge niteliğinde olan imar planları mevzuatta ve yargı içtihatlarında yöre halkının sağlığını ve çevreyi korumak, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını, iyi yaşama düzenini, çalışma koşullarını ve güvenliğini sağlamak amacıyla, ülke, bölge ve şehir verilerine göre oturma, çalışma, dinlenme ve ulaşım gibi kentsel fonksiyonlar arasında mevcut ve sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak için varsa kadastro durumu da işlenmiş, onaylı haritaların kopyaları üzerine nazım plan ve uygulama planı olarak düzenlenip onaylanmış metinler olarak tanımlanmaktadır.
İmar planlarında çok büyük bir zorunluluk olmadıkça değişiklik yapılmaması imar planı yapımı aşamasında gözetilecek önemli kriterlerden biridir. Ancak bazı durumların varlığı halinde plan değişikliği yapılması zorunlu ve gerekli olabilir. Bu değişiklikler de genel olarak imar planı uygulamasında ortaya çıkacak sorunları çözücü nitelikte olmalıdır. Arazi kullanış kararlarıyla birlikte oluşturulan ulaşım sisteminde ve bu sistemdeki karayollarının fiziki ve fonksiyonel kademelenmesinde, yol güzergahlarının genişliklerinde ve bunların üzerindeki kavşakların yeri ve geometrik düzenin de ihtiyaç ve sorunlara göre değişiklikler olabilir.
İmar planlarında öngörülen ulaşım sisteminin bir parçası olan imar yollarının güzergahının belirlenmesi sırasında yolun devamlılığının ve diğer yollarla bağlantısının gözönünde bulundurulması zorunludur.
Temyizen incelenen davada, davacı tarafından uyuşmazlığa konu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin …Caddesi ile … Caddesini birbirine bağlayan bağlantı yolunun kaldırılmasıyla trafiğin yoğunlaşacağı, yapı adasının boyunun uzamasıyla acil durumlarda kurtarma ekiplerinin yetişmesinde gecikmeye sebep olacağı iddialarıyla iptalinin istenildiği anlaşılmaktadır.
İdare Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise, yolun mevcut durumu ve dava konusu imar planı değişiklikleri uyarınca söz konusu yolun kaldırılması durumunda davaya konu taşınmazlar ile çevredeki diğer taşınmazların etkilenme şekli, yolun trafik güvenliği ve ulaşım sistemine etkileri ile plan notunda belirtilen yolların zemin altına alınmasının planlama alanının fiili durumu da gözetilerek teknik olarak mümkün olup olmadığı, kaldı ki bu plan notunun da bağlayıcı hükümler getirmediği yolların zemin altına alınmasının idarenin takdir yetkisine bırakıldığı gözetildiğinde, plan değişikliğinin olağan ve acil durumlarda trafik sıkışıklığına sebep olup olmayacağı hususunda inceleme ve değerlendirme bulunmadığı, bu kapsamda bilirkişi raporunun karar vermeye elverişli nitelikte yeterli tespitleri içermediği görülmektedir.
Bu durumda, davacının iddiaları ile davalı idarenin savunması kapsamında davaya konu imar planı değişikliklerinin ulaşım-trafik ilişkisi kapsamında incelenerek aralarında ulaşım konusunda uzman bilirkişinin de bulunduğu yeni bir bilirkişi heyetine mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle uyuşmazlık hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, eksik incelemeye dayalı olarak davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 09/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.