Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/1640 Esas 2022/1660 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No : 2019/468-2020/1853

İlk Derece
Mahkemesi : ... 9. İş Mahkemesi


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı taraf vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine,davalı vekili ile feri müdahil Kurum vekilinin taleplerinin kabulü ile kararın kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, müvekkilinin davalı işverene ait işyerinde Ekim 2007 - Ağustos 2015 tarihleri arasında kesintisiz olarak geçen sigortalı çalışmalarının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II- CEVAP
Davalı vekili, davacının çalışmalarının kesintisiz olmadığını, çalıştığı sürelere ilişkin sigorta bildirimlerinin yapıldığını, davacının İş Kanunu kapsamında bir işçi olmayıp, tarım işçisi olduğunu, müvekkili işveren ile davacı arasında hizmet ilişkisinin bulunmadığını, bu nedenle İş Mahkemelerinin görevli olmadığını, zamanaşımı ve hak düşürücü süre itirazında bulunduklarını, tarım sektöründe sürekli ve kesintisiz çalışma olabilmesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğunu beyanla davanın reddini talep etmiştir.
Fer’i müdahil Kurum vekili, hak düşürücü süre itirazında bulunduklarını, davacının hizmet döküm cetvelinde davalı işverene ait 1253110.35 sicil sayılı işyerinden 15.08.2009 – 20.08.2015 tarihleri arasında kesintili olarak çalışmalarının bildirildiğini, başka işverenlere ait işyerlerinde geçen ve çakışan çalışmalarının bulunduğunu, davacının iddiasını yazılı belgeler bağlamında somut ve inandırıcı delillerle kanıtlaması gerektiğini beyanla davanın reddini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A- İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince; “1 - Davanın kısmen kabulüne,
58150130924 T.C.kimlik ve 3501200926803 s.s. numaralı davacı ...’in, davalı işveren Ege Fide Üretim Paz.A.Ş.ne ait 1253110.35 sicil sayılı işyerinde;- 15.01.2008 – 31.05.2008, 15.07.2008 – 30.09.2008, 15.01.2009 – 31.05.2009, 15.07.2009 – 09.09.2009, 15.01.2010 – 28.05.2010, 15.06.2010 – 31.12.2010, 15.01.2011 – 06.02.2011, 01.03.2011 – 23.06.2011, 15.07.2011 – 06.10.2011, 15.01.2012 – 24.06.2012, 15.07.2012 – 10.08.2012, 01.10.2010 – 31.10.2010, 15.01.2013 – 31.05.2013, 21.06.2013 – 23.06.2013, 12.07.2013 – 30.09.2013, 13.01.2014 – 16.06.2014, 01.07.2014 – 13.09.2014, 08.12.2014 – 31.12.2014, 01.01.2015 – 30.05.2015, 25.07.2015 – 20.08.2015 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak toplam 1737 gün çalıştığının, çalışmalarından 923 günlük kısmının Kuruma bildirildiğinin, 814 günlük (2015/Temmuz ve Ağustos ayları hariç) asgari ücretli, çalışmasının Kuruma bildirilmediğinin, 2015/07.ayda 441,81.-TL prime esas kazancının, 2015/08.ayda 42,55.-TL prime esas kazancının Kuruma eksik bildirildiğinin tespitine,
Fazlaya ilişkin istemin reddine, " karar verilmiştir.
İstinaf kanun yoluna başvuran davacı vekili, yargılama sırasında toplanan delillere göre müvekkilinin davalı işverene ait işyerinde Ekim 2007 tarihinde işe başlamasının sabit olduğunu beyanla ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak müvekkili lehine bozulmasını istemiştir.
İstinaf kanun yoluna başvuran davalı vekili, objektif ve tarafsız olmayan kişiler tarafından verilen tanık ifadelerinin dikkate alındığını, davacının ilk işe giriş tarihi olan 15.08.2009 tarihinden önceki tarihlerde aralıkla çalıştığının tespit ve değerlendirmesinin gerçeği yansıtmadığını, ilk işe giriş tarihi öncesinde müvekkiline ait işyerinde hiçbir çalışmasının olmadığını, eksik inceleme sonucu karar verildiğini beyanla ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
İstinaf kanun yoluna başvuran fer'i müdahil Kurum vekili, davacının taleplerinin hak düşürücü süreye uğradığını, sigorta primlerini gösteren belgelerin Kuruma bildirilmesi mecburiyeti işverene ait bir yükümlülük olup, bildirilmeyen ya da yanlış bildirilen kayıtlar için müvekkili Kurumun sorumlu tutulmasının mümkün olmadığını, çalışma olgusunun yeterli ve gerekli araştırma ile hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde belirlenmesi gerektiğini, çalışma olgusunun ispatlanamadığını, hatalı bilirkişi raporunun hükme esas alındığını beyanla ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
B- BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince; “...Davacının 1166456.35 sicil nolu dava dışı işyerinde, 28.06.2010 – 05.08.2010 tarihleri arasında 34 günlük çalışmasının bulunduğu görülmektedir. Dava 02.02.2017 tarihinde açılmıştır. Şu halde dava dışı işyerinden gerçekleşen iş bu bildirimin kesinti meydana getirdiğinin kabulü zorunlu olmakla 2010 öncesi bildirimsiz kalan sürenin 5 yıllık hak düşürücü sürenin geçmiş olması nedeniyle de reddi gerekirken kabulü hatalı olmuştur...” gerekçesiyle, davacının yerinde bulunmayan tüm istinaf itirazlarının 6100 sayılı HMK'nın 353/1-b-1. maddesi gereğince esastan reddine,davalılar istinaf talebi yerinde bulunarak;
1-Davacının ... 9. İş Mahkemesinden verilen 28.01.2019 tarih, 2017/49 Esas ve 2019/22 Karar sayılı kararının kaldırılmasına ilişkin istinaf başvurusunun 6100 sayılı yasanın 353/1-b.1 hükmü gereğince esastan reddine,
2-Davalı ve feri müdahilin istinaf başvurusunun kabulü; ... 9. İş Mahkemesi'nden verilen 28.01.2019 tarih, 2017/49 Esas ve 2019/22 Karar sayılı kararının 6100 sayılı HMK'nın 353/1-b.2 hükmü gereğince kaldırılmasına,
Davacının davasının reddine,karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davacı vekili, Bölge Adliye Mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek kararın temyizen bozulmasını talep etmiştir.
V- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı yasanın 79. maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddesidir. 506 sayılı Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re'sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır. Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği göz önünde bulundurulmalı; böylelikle; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Yukarıda işaret edilen hususlar çerçevesinde, eldeki davada,davacının dava dışı alt işveren sıfatını haiz 456 sicil sayılı Egemen Güv.Taş.ve Tem.Ltd.Şti.’nden 28.06.2010-05.08.2010 tarihleri arasında 34 günlük sigortalılık bildiriminin yapıldığı anlaşılmaktadır. Bildirimi yapan söz konusu şirketin davalı şirketle ilişkisinin olup olmadığı,ilgili şirketlerin ticari sicil kayıtları ile Kurum sicil dosyaları da celbedilmek suretiyle yapılacak inceleme sonucuna göre bir karar verilmelidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının yukarıda açıklanan nedenlerle HMK’nın 373/2 maddesi gereği BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine, dosyanın kararı veren ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 09/02/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.