Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/8817 Esas 2022/1650 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No : 2021/1070-2021/995

İlk Derece
Mahkemesi : Aydın 1. İş Mahkemesi


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili, davacının müteveffa eşi ...'ın davalı Vines Turizm İnşaat Emlak San. Tic.ve Ltd. şirketinde 12/02, 12/03, 12/04, 2013/09 ve 2017/01 tarihli dönemlerde 30 gün tam olarak çalışmasına rağmen toplamda 131 gün eksik çalıştığını beyanla davalı işverene ait işyerinde geçen çalışmalarının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II- CEVAP:
Davalı ... Tarım Ürün. Gıda İnş. Nakliyat Emlak Tic. Şti. vekili, davacının asıl olarak Vines Tur. İnş. Eml. San. ve Tic. Ltd. Şti.’ne karşı açmış olduğu dava sonucu davacının vefat eden eşi Ahmet’in bir dönem müvekkili şirkette çalışmalarının olmasından dolayı davaya dahil edildiklerini, asıl dava konusunda müvekkili şirketi ilgilendiren bir durum olmadığını, ...’ın pamuk kesme makinesi işçisi olup pamuk mevsimi zamanlarında müvekkiline ait işyerinde çalıştığını, davacının eşinin 09/10/2011-13/02/2012 tarihi ile 27/09/2013-02/01/2014 tarihleri arasında çalıştığını ve bu tarihler içerisinde sigorta primlerinin tam olarak yatırıldığını, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Vines Turizm İnş. Emlak San. Tic. Ltd. Şti. tarafından cevap dilekçesi sunulmamıştır.
Fer’i müdahil SGK Başkanlığı vekili, Kurum kayıtlarının incelenmesinde ... TC No’lu davacının eşi ...’ın davalı Vines Tur. İnş. Eml. San. ve Tic. Ltd. Şti. ünvanlı işyerinde çalışmasının bulunmadığının görüldüğünü, bahsi geçen dönemlerde... ... sicil numaralı ... Tarım Ürün. Gıda İnş. Nakl. Emlak San. Tic. Ltd. Şti. ünvanlı işyerinde çalıştığının tespit edildiğini, Kurum kayıtları resmi ve yazılı belge niteliğinde olup aksinin aynı nitelikte yazılı delillerle
III- MAHKEME KARARI:
A- İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece yapılan yargılama sonunda "...Dosyada dinlenen tanıkların beyanından; davacının murisinin dahili davalı işyerinde işe başlama ve işten ayrılma tarihi tam olarak tespit edilememekle birlikte, çırçır döneminin sona ermesi ile birlikte davacının murisinin 2012 yılı Şubat ayı ortalarından sonra dahili davalı işyerinde çalışmadığı, başka bir hayvan çiftliğinde çalışmaya başladığı anlaşılmaktadır. Bu haliyle, dosyaya celbedilen tüm kayıtlar ve tanıkların ağırlıklı beyanları nazara alındığında , davacının murisinin dahil davalı işyerinde Kuruma bildirilenler dışında daha fazla çalışma iddiasını ispat edememiştir.
Tüm bu nedenlerle, davacı ...’ın murisi ... TC Kimlik numaralı, ...sigorta sicil numaralı ...’ın; Kurumda ..., ... ve ... sicil sayılı dosyalarda işlem gören davalı Vines Turz. İnş. Eml. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nde dava konusu dönemde hizmet akdine istinaden çalıştığını ispat edemediği, yine Kurumda ... sicil sayılı dosyada işlem gören ... Tarım Ürün. Gıda İnş. Nakl. Emlak San. Tic. Ltd. Şti. ünvanlı dahili davalı işyerinde 09.10.2011-13.02.2012 tarihleri arasında 126 gün ve 27.09.2013-02.01.2014 tarihleri arasında 96 gün çalıştığı, bu çalışmalarının tümünün Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirildiği ve Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeyen başkaca sigortalı çalışmasının bulunmadığı tespit edilmiş olup, davacı tarafça ispatlanmayan davanın reddine karar vermek gerekmiş, aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur." gerekçesine dayalı olarak, "Davanın reddine" karar verilmiştir.
B- BAM KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince “Aydın 1. İş Mahkemesi'nden verilen 23/02/2021 tarih, 2018/231 Esas ve 2021/44 Karar sayılı kararının kaldırılmasına yönelik davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı yasanın 353/1-b.1 hükmü gereğince esastan reddine," karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili özetle; muris ...'ın davalı ... Şirketinde 2012/02, 2012/03, 2012/04, 2013/09, 2014/01 tarihli dönemlerde de 30 gün çalıştığı hususunun tanık beyanları ile ispatlandığını, muris ...'ın belirtmiş olduğumuz aylarda her ay 30 gün çalışmış olmasına karşı davalı şirket tarafından sigorta günleri eksik gösterildiğini ileri sürerek temyiz kanun yoluna başvurmuşlardır.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
1-)Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. (5510 sayılı Kanun’un m. 86/9.) maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re'sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir.İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir.Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Somut olayda, her ne kadar davacı vekili hem dava dilekçesi hem de ... Tarım Ürün. Gıda İnş. Nakliyat Emlak Tic. Şti.’nin davaya dahil edilmesi amacıyla sunduğu dilekçede; davacının müteveffa eşinin davalı şirkette çalıştığı dönem içerisinde her ay 30 gün tam çalışmasına rağmen sigorta günlerinin 12/02 tarihli dönemde 13 gün, 12/03 ve 12/04 tarihli dönemlerde 0 gün, 2013/09 tarihli dönemde 4 gün ve 2014/01 tarihli dönemde 2 gün olarak gösterildiğini, davalı şirket tarafından toplamda 131 gün eksik gösterildiğini belirtmiş ise de, dosya kapsamından 2012/02-2014/01 arası dönemde davalı şirketler haricinde dava dışı farklı işverenler tarafından da davacının eşi adına farklı dönem ve günlerde bildirimlerin yapıldığı anlaşılmakla, yukarıda belirtilen maddi ve hukuki olgular ışığında davanın somutlaştırılması yükümlülüğü çerçevesinde mahkemece öncelikle davacı eşinin hangi dönemlerde hangi işveren nezdinde çalıştığı, her işveren nezdindeki çalışma iddialarının tarih aralığı belirtmesi üzere davacıya açıklattırılarak dava konusu talep somutlaştırılmalı, devamında yargılamanın sağlıklı olarak yürütülebilmesi ve uyuşmazlığın kolaylıkla çözüme ulaştırılabilmesi için organik bağ bulunmayan davalılar hakkında davaların ayrı yürütülmesi gerektiği gözetilerek davalar tefrik edilmeli, davalı iş yerleri ile dava dışı iş yerleri arasında organik bağ olup olmadığı araştırılarak tespit edilmeli, davacının farklı iş yerlerinde çalışmadığı iddiası varsa bu hizmetlerin iptali sağlanmadan hizmet tespiti yapılamayacağından, bu durumda dava dışı diğer işverenin HMK 124. maddesi gereğince davaya dahil edilmesi sağlanmalı, uyuşmazlık konusu husus hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Yukarıda belirtilen hususlar gözetilmeksizin eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm sair hususlar incelenmeksizin bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının, HMK'nın 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle sair hususlar incelenmeksizin BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine ve kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, oybirliği ile 09/02/2022 gününde karar verildi.