Danıştay 6. Daire 2020/11149 Esas 2022/2905 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/11149
Karar No : 2022/2905


TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ….
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. …


İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kocaeli İli, Gebze İlçesi, … Mahallesi, … Mevkii, … ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda … Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen ve … Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile plana karşı yapılan itirazın zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:.. sayılı kararda; dosyadaki bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, 3194 sayılı Kanun ve Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği gereği imar planının plan raporu ile birlikte bir bütün olduğu, plan açıklama raporu bulunmayan ya da yetersiz olan imar planlarının mevzuata uygun olmayacağı, bu sebeple ayrıntılı değişiklik gerekçesine ve gereklilik analizlerine yer vermeden, her bir ölçekteki plan için kendi kademesine göre ayrıntılı açıklamaları içermeyen raporun mevzuatla belirlenen rapor niteliğinde bulunmadığı, söz konusu hususlar dikkate alınmadan hazırlanan plan açıklama raporuna dayanılarak yapılan dava konusu plan değişikliğinde şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
… Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, yargı kararıyla imar planlarının iptaline karar verilmesinden sonra yapılacak imar planları için yeniden analiz ve sentez çalışmalarının yapılmasına gerek olmadığı, davacının temel itirazlarının yapılaşma koşulları olmasına rağmen mahkemece talebi aşacak şekilde değerlendirme yapıldığı, plan açıklama raporunun bulunduğu, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının üst ölçekli imar planlarına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olduğu, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
… Belediye Başkanlığı tarafından, bilirkişi raporunda dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının üst ölçekli imar planlarına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olduğunun belirtildiği, yeterli analiz ve sentezlere dayanmadığı gerekçesi ile dava konusu uygulama imar planının iptaline karar verilmesinin yerinde olmadığı, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyize konu kararın bozulmasını gerektirecek nedenlerin bulunmadığı, davalıların temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının ek gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Kocaeli İli, Gebze İlçesi, … Mahallesi, … Mevkii, … ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı ile 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … tarihli kararı ile onaylanmış, 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planında taşınmaz “2. derece merkezi iş alanı”, 1/25000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında ise “yapı düzeni ve/veya fonksiyonu yenilenecek(düzeltilecek) alanlar (Y)” kapsamında “2. derece tali iş merkezleri(M2)” olarak belirlenmiştir. Söz konusu nazım imar planları uyarınca … Belediye Meclisinin … tarih ve …. sayılı kararı ile kabul edilen ve … Büyükşehir Belediye Meclisi'nin .. tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile taşınmaz Emsal:1,50 Hmax:10 kat yapılaşma koşullu T sembollü ticaret alanı fonksiyonuna ayrılmıştır. Davacı tarafından askıda yapılan itirazın zımnen reddi üzerine daha yüksek oranda konutlaşmaya açık olması gerektiği, bölgenin gelişmesi ve tercih edilebilir olması için emsal ve yükseklik değerlerinin arttırılması gerektiği, önceki imar planlarına göre kazanılmış haklarının ortadan kalktığı, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına aykırı olduğu iddialarıyla 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, "nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan; uygulama imar planı da; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan" olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 6. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde ise, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, her planın bir üst kademedeki plana uygun olarak hazırlanması zorunluluğu getirilmiştir. Aynı Kanunun 8.maddesinin 1.fıkrasının (b) bendinde de; imar planının, nazım imar planı ve uygulama imar planından meydana geldiği, mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğunun sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının ilgili belediyece yapılacağı ve yaptırılacağı hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının dayanağı olan … tarih ve … tarihli sayılı … Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile kabul edilen 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı ile 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliklerine karşı başka bir parsel maliki tarafından …. İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında açılan davada mahkemece yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan raporda özetle; "dava konusu 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı, 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin planların kademeli birlikteliği ilkesine uygun olarak yapıldığı, plan değişikliklerine ilişkin açıklama raporununu bulunduğu ve plan açıklama raporunda yer verilen ifadelerin plan değişikliği için geçerli gerekçeleri oluşturduğu, 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı yönünden bir problem bulunmadığı, ancak; 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları incelendiğinde planlama alanında yaşaması/çalışması öngörülen nüfus büyüklüklerinin tanımlanmamış olduğu, özellikle 1/5000 ölçekte gösterilmesi gereken nüfus yoğunluğu ve çalışan yoğunluğu değerlerine plan değişikliği kapsamında yer verilmemiş olduğu, nüfus ve yoğunluklarının belirlenmemiş olmasına bağlı olarak hizmet ve konut kullanımları ile donatıların mekanda nerelerde hangi kriterler dahilinde yer seçeceğinin de belirlenmediği, nazım imar planı plan notlarında "yeni sosyal ve teknik altyapı alanları imkanlar ölçüsünde belirlenecektir/aranacaktır" ifadesi ile yapılması hedeflenen alt ölçek plan çalışmalarına mekansal anlamda herhangi bir yönlendirmede bulunmayan, tüm mekan düzenleme prensiplerini imar mevzuatındaki tanımlara aykırı olarak doğrudan alt ölçek planlama çalışmalarına aktaran bir düzenlemeye gidildiği, nazım imar planı notunda emsale tabi inşaat alanının %6’sı oranında konut yapımına izin verileceğine dair hüküm getirildiği, %6’lık konut kullanımının karşılığı olan nüfus miktarı ile alanda çalışma amacıyla bulunacak gündüz nüfusunun ihtiyacı olan donatı alanlarının miktarı ve mekanda nerede bulunacağına ilişkin herhangi bir hesap, tablo, plan gösterimi yapılmadığı, alt merkezdeki “konut, sanayi ve diğer kentsel kullanımların” ne şekilde hangi parametrelerle birbiriyle ilişkilendirildiğine dair herhangi bir açıklamaya yer verilmediği, nazım imar planı değişikliği çalışmalarında kentsel kullanımların büyük bir bölümünün yeşil alanlar dışındaki sosyal ve teknik altyapı alanlarının imar mevzuatı kapsamında şematik olarak dahi gösterilmediği, fiziki mekan anlamında planlanmadığı, kentsel mekandaki gösterimlere/kararlara ilişkin herhangi bir tanımlama yapılmadığı, tüm bu detayların yapılacak alt ölçekli plan çalışmalarına bırakıldığı, bu yönleriyle dava konusu 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olmadığı" yönünde tespit ve değerlendirmelere yer verilmiş, anılan bilirkişi raporu hükme esas alınarak 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları yönünden dava konusu işlemin iptali, 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı yönünden ise davanın reddi yolunda verilen …. İdare Mahkemesinin … tarihli K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı Danıştay Altıncı Dairesinin 10/03/2022 tarih ve E:2020/3345, K:2022/2901 sayılı kararıyla onanmıştır.
Yukarıda aktarılan bilirkişi raporundan da anlaşılacağı üzere, dayanak 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarının belirlenmemesi, fiziki mekan anlamında planlanmaması, planlama alanında yaşaması/çalışması öngörülen nüfus büyüklüklerinin tanımlanmaması, nüfus yoğunluğu ve çalışan yoğunluğu değerlerine plan değişikliği kapsamında yer verilmemesi, konut, ticaret, sosyal ve teknik alan kullanımlarının mekansal yer seçimine ilişkin kriterlerin tanımlanmaması söz konusu nazım imar planlarını tümüyle şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve imar mevzuatına aykırı hale getirdiğinden bu planlara dayanılarak tesis edilen dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında da hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu durumda, hukuka aykırılığı kesinleşmiş yargı kararıyla saptanmış 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarına dayanılarak tesis edilen dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalıların temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…., K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen ek gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın …. İdare Mahkemesine gönderilmesine, 10/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.