Danıştay 6. Daire 2021/5310 Esas 2022/2946 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/5310
Karar No : 2022/2946


TEMYİZ EDEN TARAFLAR : 1- (DAVACI) …
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI) … Başkanlığı - …
VEKİLİ : …, Hukuk Müşaviri (E-Tebligat)

KARŞI TARAF : 1- … Başkanlığı
2- …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.


YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Samsun İli, İlkadım İlçesi, … Mahallesi … ada, … parsel sayılı taşınmazın imar planında cami alanı olarak ayrılıp uzun yıllar kamulaştırılmayarak, mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle uğranıldığı ileri sürülen 10.000,00 TL (miktar artırım dilekçesi ile toplam: 171.248,80 TL ) maddi zararın faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın kabulü yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 04/11/2019 tarih ve E:2017/1135, K:2019/10244 sayılı kararıyla, internet sitelerindeki ve emlakçılardaki ilanlara göre, hiçbir kriter ve mesafe gözetilmeden belirlenen emsallere göre hazırlanan bilirkişi raporunun esas alınması suretiyle verilen kararda isabet bulunmadığı gerekçesiyle bozulması üzerine, bozma kararına uyularak davanın kabulüne, hükmedilen 171.248,80.TL tazminatın dava açma tarihi olan 08/09/2014 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idare tarafından davacıya ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : 1- Davacı vekili tarafından, taşınmaz bedelinin çok düşük olarak belirlendiği, bilirkişi raporuna itirazların dikkate alınmadığı,... Başkanlığının uyuşmazlık konusu taşınmaza ihtiyacı bulunmaması halinde ilçe belediyesine bu durumu bildirmesi gerektiği halde herhangi bir bildirim yapılmadığı, mülkiyet hakkının kısıtlı olduğu ileri sürülmektedir.
2- Davalı idare vekili tarafından, teşkilat kanunlarında cami yapmak veya yaptırmak görevlerinin bulunmadığı, ayrıca kamu tüzel kişiliği bulunmayan Başkanlıklarının kamulaştırma yetkilerinin de olmadığı, husumetin kendilerine yöneltilmesi ve aleyhlerine hüküm verilmesinin doğru olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI: 1- Davalı tarafından, davacının temyiz isteminin reddi ile davanın reddine karar verilmesi gerektiği savunulmuştur.
2- Davacı tarafından, davalı idarenin temyiz istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:


İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Samsun İli, İlkadım İlçesi, … Mahallesi … ada, … parsel sayılı taşınmazın imar planında cami alanı olarak ayrılıp uzun yıllar kamulaştırılmayarak, mülkiyet hakkının kısıtlandığından bahisle uğranıldığı ileri sürülen 10.000,00 TL (miktar artırım dilekçesi ile toplam: 171.248,80 TL ) maddi zararın faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa’nın 35. maddesinde: "Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz." kuralına yer verilmiş, temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasını düzenleyen 13. maddesinde ise, temel hak ve hürriyetlerin, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabileceği, bu sınırlamaların, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamayacağı belirtilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesinde: "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisince kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek kamu kuruluşlarının bütçelerine konulur. İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmüne yer verilmek suretiyle, belediyelere, imar planlarını uygulamak üzere belirtilen süre içerisinde imar programını hazırlama; programı uygulamaya koyma, ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarına ise imar programlarında kendi görev alanlarındaki kamu hizmeti için ayrılan özel mülkiyete ait arsaları program süresi içinde kamulaştırma zorunluluğu yüklenmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 04.07.2019 tarihli değişiklikle getirilen "İmar planlarında umumi hizmetlere ve kamu hizmetlerine ayrılan yerler" başlıklı 13. maddesinde; "Özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde olup uygulama imar planında düzenleme ortaklık payına konu kullanımlarda yer alan taşınmazlar;
a) Bu kullanımlardan umumi hizmetlere ayrılan alanlar öncelikle 18 inci maddeye göre arazi ve arsa düzenlemesi yapılarak,
b) 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında sırasıyla, ilgisine göre Hazine veya ilgili idarelerin mülkiyetindeki taşınmazlar ile trampa yapılmak veya satın alınmak suretiyle, ilgili kamu kurum ve kuruluşunca kamulaştırılarak kamu mülkiyetine geçirilir.
Düzenleme ortaklık payına konu kullanımlardan yol, meydan, ibadet yerleri, park ve çocuk bahçeleri hariç olmak üzere yapı yapılabilecek diğer alanlarda; alanların kamuya geçişi sağlanıncaya kadar maliklerinin talebi hâlinde ilgili kamu kuruluşunun uygun görüşü alınarak plandaki kullanım amacına uygun özel tesis yapılabilir.
İlgili mevzuat uyarınca hiçbir şekilde yapı yapılamayacak alanlarda muvakkat da olsa yapı yapılmasına izin verilmez. Mevcut yapılar kamulaştırılıncaya kadar korunabilir. Bu alanlarda beş yıllık imar programı süresi içinde, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerine göre işlem tesis edilerek parsel, kamu mülkiyetine geçirilmek zorundadır. Bu süre en fazla bir yıl uzatılabilir...
" hükmü yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunun Ek 1. maddesinde; (Ek: 20/8/2016-6745/33 md.)
Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmî kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır. hükmü yer almaktadır.
5393 sayılı Belediye Kanununun 14. maddesinin 1. fıkrasında "Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; ... (b) ... "mabetlerin yapımı, bakımı, onarımını yapabilir."
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin 3. fıkrasında ilçe belediyelerinin görev ve yetkileri belirlenmiş, aynı fıkranın (d) bendinde ... "mabetler ile sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve tabiat varlıkları ve tarihî dokuyu korumak; kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin geliştirilmesine ilişkin hizmetler yapmak; bölge otoparkı, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek. " hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyasının ve Dairemizin E:2019/21609 sayılı dosyasının (aynı taşınmazın diğer hissedarları tarafından açılan) UYAP kayıtları ile birlikte incelenmesinden; uyuşmazlığın çözümü amacıyla Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan bilirkişi raporunda özetle; "dava dosyasında bulunan; tapu kaydı örneğinde Samsun İli, İlkadım İlçesi, …Mahallesinde …ada, … parsel no (eski … ada, … parsel) ile kayıtlı 897,60 m² yüzölçümlü arsa vasfındaki taşınmazın davacı … adına kayıtlı hisse payının 1128/4200 olduğu ve davacının ... ada, ... nolu parseldeki mülkiyet hakkını tapunun 27/09/2002 tarihli satış işlemi sonucu elde ettiğinin tespit edildiği, …İdare Mahkemesi’nin E:… sayılı dosyası içerisinde yer alan İlkadım Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğünün … tarih … sayılı yazısında; … Mahallesinde … ada, … parsel (Eski … parsel) no ile kayıtlı taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama imar planında “Cami alanı” kullanımına isabet ettiği, 1988 yılı Samsun Kent Bütünü Revizyon İmar Planında söz konusu parselin “Cami alanı” olarak ayrılmış olduğu, Samsun Belediye Encümeninin … gün ve … sayılı kararıyla 2981/3290 sayılı yasanın 10-c madde uygulaması yapıldığı, daha sonra İlkadım Belediye Encümeninin … tarih … sayılı kararı ile imar uygulaması yapılarak parsel numarasının ... olduğunun belirtildiği, keşif tarihi itibarıyla dava konusu taşınmazın üzerinde “Cami Alanı” kapsamında herhangi bir bina veya tesis olmadığının görüldüğü, uyuşmazlık konusu, Samsun, İlkadım, … Mahallesi, … ada, … nolu parselde bulunan …’ nın 1128/4200 Hisse payına düşen hissenin dava tarihi (08/09/2014) itibariyle ARSA hisse değeri; 168.748,80.-TL olarak hesaplandığı, parselin etrafında bulunan duvarın dava tarihi (08/09/2014) itibarıyla yapı değeri; 2.500,00.-TL takdir edildiği, duvar yapısının aidiyeti ile ilgili takdirin Mahkemeye ait olduğu" yönünde görüş ve değerlendirmelere yer verildiği, İdare Mahkemesince anılan bilirkişi raporu hükme esas alınarak davanın kabulüne, hükmedilen 171.248,80.TL tazminatın dava açma tarihi olan 08/09/2014 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idare tarafından davacıya ödenmesine karar verildiği anlaşılmıştır.
Uyuşmazlıkta, yukarıda hükümlerine yer verilen 5393 sayılı Belediye Kanununun 14. maddesi ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesi uyarınca, uygulama imar planında "cami alanı" olarak ayrılan uyuşmazlık konusu taşınmazın kamulaştırılmasından sorumlu idarenin İlkadım İlçe Belediyesi olduğu sonucuna ulaşıldığından, İdare Mahkemesince öncelikle, Diyanet İşleri Başkanlığı husumetten çıkartılarak İlkadım Belediye Başkanlığı hasım mevkiine alındıktan sonra uyuşmazlığın esası hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Diğer yandan; yeniden yapılacak yargılamada, davaya konu taşınmazın güncel mülkiyet durumu ile yine güncel imar durumunun, plan değişikliği varsa yapılan değişikliğe dava açılıp açılmadığının, imar uygulaması yapılıp yapılmadığının araştırılması sureti ile taşınmaz üzerindeki kısıtlılık durumunun devam edip etmediğinin belirlenmesi gerektiği açıktır.
Bu itibarla, davanın kabulüne ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulüne ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 10/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.