Danıştay 6. Daire 2020/8631 Esas 2022/2906 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/8631
Karar No : 2022/2906

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Çelik Döküm San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR): 1- …Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kocaeli İli, Gebze İlçesi, … pafta, … ada, … ve … parsel sayılı taşınmazların bulunduğu alanda Gebze Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dosyadaki bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, uyuşmazlığa konu taşınmazların 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planında “2. derece merkezi iş alanı”, 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarda “yapı düzeni ve/veya fonksiyonu yenilenecek(düzeltilecek) alanlar (Y)” kapsamında “2. derece tali iş merkezleri(M2)” olarak belirlendiği, 1/1000 ölçekli uygulama imar planında önerilen "E.1.50 Hmax:10 kat yapılaşma koşullu ticaret alanı" kullanımının anılan üst ölçekli imar planlarıyla uyumlu olduğu, ancak dava konusu uygulama imar planında Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinde belirlenen gösterimlere aykırılık teşkil eden gösterimlere yer verildiği, plan açıklama raporunun yeterli açıklamayı içermediği, mevcut sanayi tesislerinin faaliyetlerini sürdürmesi konusunda getirilen plan notlarının planlama esasları açısından gerekli açıklamaları barındırmadığı, planda sosyal ve teknik donatı alanları önerilmekle birlikte sağlık tesisleri alanı, eğitim tesisleri alanı, sosyal ve kültürel tesisler alanına ilişkin gerekli standartların sağlanmadığı anlaşıldığından, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının kamu yararı, planlama esasları ve hukuka uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; uyuşmazlığa konu taşınmazları kapsayan alanda yapılan 1/25000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında taşınmazların "yapı düzeni ve/veya fonksiyonu yenilenecek (düzeltilecek) alanlar (Y)” kapsamında “2. derece tali iş merkezleri (M2)” olarak belirlendiği, 1/1000 ölçekli uygulama imar planında önerilen "T ticaret alanı" kullanımının anılan üst ölçekli imar planlarıyla uyumlu olduğu, 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları plan notlarında mevcut sanayi tesislerinin bölgeden tasfiye ve dönüşümünün öngörüldüğü ve üst ölçekli nazım imar planı değişikliklerinin dava konusu edilmediği hususları birlikte değerlendirildiğinde davacının taşınmazlarının sanayi alanı olarak belirlenmesi için açtığı bu davada dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında kamu yararı, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığından istinaf talebinin kabulüne, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının dayanağı olan üst ölçekli nazım imar planlarının da dava konusu edildiği, davanın derdest olduğu, başka parseller için açılan davalarda üst ölçekli nazım imar planlarının iptaline karar verildiği, bilirkişi raporuyla dava konusu uygulama imar planındaki hukuka aykırılıkların ortaya konulduğu, davanın reddi yolundaki temyize konu kararın bozulması gerektiği, alanda yeni nazım imar planlarının kabul edildiği bu nedenle dava konusu uygulama imar planının uygulanabilirliğinin kalmadığı ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMASI:
… Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının üst ölçekli imar planlarına uygun olduğu, davanın reddi yolundaki temyize konu kararın bozulmasını gerektirecek nedenlerin bulunmadığı savunulmaktadır.
… Belediye Başkanlığı tarafından, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının üst ölçekli imar planlarına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olduğu savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Kocaeli İli, Gebze İlçesi, … pafta, … ada, … ve … parsel sayılı taşınmazların bulunduğu alanda 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı ile 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … tarihli kararı ile onaylanmış, 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planında taşınmazlar “2. derece merkezi iş alanı”, 1/25000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında ise “yapı düzeni ve/veya fonksiyonu yenilenecek(düzeltilecek) alanlar (Y)” kapsamında “2. derece tali iş merkezleri(M2)” olarak belirlenmiştir. Söz konusu nazım imar planları uyarınca da Gebze Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile taşınmazlar Emsal:1,50 Hmax:10 kat yapılaşma koşullu T sembollü ticaret alanı fonksiyonuna ayrılmıştır. Davacı tarafından askıda yapılan itirazın reddi üzerine 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, "nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan; uygulama imar planı da; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan" olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 6. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde ise, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, her planın bir üst kademedeki plana uygun olarak hazırlanması zorunluluğu getirilmiştir. Aynı Kanunun 8.maddesinin 1.fıkrasının (b) bendinde de; imar planının, nazım imar planı ve uygulama imar planından meydana geldiği, mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğunun sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının ilgili belediyece yapılacağı ve yaptırılacağı hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile taşınmazlar için öngörülen "T sembollü ticaret alanı" kullanım kararının üst ölçekli 1/50.000 ölçekli çevre düzeni ile 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları ile uyumlu olduğu ve davacı tarafından üst ölçekli nazım imar planlarına karşı açılan davada … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolunda karar verildiği anlaşılmakta ise de, başka parsel maliki tarafından dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının dayanağı olan … tarih ve … tarihli sayılı Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile kabul edilen 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı, 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliklerine karşı... İdare Mahkemesinin E:... sayılı dosyasında açılan davada mahkemece yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan raporda özetle; "dava konusu 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı, 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin planların kademeli birlikteliği ilkesine uygun olarak yapıldığı, plan değişikliklerine ilişkin açıklama raporununu bulunduğu ve plan açıklama raporunda yer verilen ifadelerin plan değişikliği için geçerli gerekçeleri oluşturduğu, 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı yönünden bir problem bulunmadığı, ancak; 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları incelendiğinde planlama alanında yaşaması/çalışması öngörülen nüfus büyüklüklerinin tanımlanmamış olduğu, özellikle 1/5000 ölçekte gösterilmesi gereken nüfus yoğunluğu ve çalışan yoğunluğu değerlerine plan değişikliği kapsamında yer verilmemiş olduğu, nüfus ve yoğunluklarının belirlenmemiş olmasına bağlı olarak hizmet ve konut kullanımları ile donatıların mekanda nerelerde hangi kriterler dahilinde yer seçeceğinin de belirlenmediği, nazım imar planı plan notlarında "yeni sosyal ve teknik altyapı alanları imkanlar ölçüsünde belirlenecektir/aranacaktır" ifadesi ile yapılması hedeflenen alt ölçek plan çalışmalarına mekansal anlamda herhangi bir yönlendirmede bulunmayan, tüm mekan düzenleme prensiplerini imar mevzuatındaki tanımlara aykırı olarak doğrudan alt ölçek planlama çalışmalarına aktaran bir düzenlemeye gidildiği, nazım imar planı notunda emsale tabi inşaat alanının %6’sı oranında konut yapımına izin verileceğine dair hüküm getirildiği, %6’lık konut kullanımının karşılığı olan nüfus miktarı ile alanda çalışma amacıyla bulunacak gündüz nüfusunun ihtiyacı olan donatı alanlarının miktarı ve mekanda nerede bulunacağına ilişkin herhangi bir hesap, tablo, plan gösterimi yapılmadığı, alt merkezdeki “konut, sanayi ve diğer kentsel kullanımların” ne şekilde hangi parametrelerle birbiriyle ilişkilendirildiğine dair herhangi bir açıklamaya yer verilmediği, nazım imar planı değişikliği çalışmalarında kentsel kullanımların büyük bir bölümünün yeşil alanlar dışındaki sosyal ve teknik altyapı alanlarının imar mevzuatı kapsamında şematik olarak dahi gösterilmediği, fiziki mekan anlamında planlanmadığı, kentsel mekandaki gösterimlere/kararlara ilişkin herhangi bir tanımlama yapılmadığı, tüm bu detayların yapılacak alt ölçekli plan çalışmalarına bırakıldığı, bu yönleriyle dava konusu 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olmadığı" yönünde tespit ve değerlendirmelere yer verilmiş, anılan bilirkişi raporu hükme esas alınarak 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planları yönünden dava konusu işlemin iptali, 1/50.000 ölçekli çevre düzeni planı yönünden ise davanın reddi yolunda verilen … İdare Mahkemesinin … tarihli K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı Danıştay Altıncı Dairesinin 10/03/2022 tarih ve E:2020/3345, K:2022/2901 sayılı kararıyla onanmıştır.
Yukarıda aktarılan bilirkişi raporundan da anlaşılacağı üzere, dayanak 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarının belirlenmemesi, fiziki mekan anlamında planlanmaması, planlama alanında yaşaması/çalışması öngörülen nüfus büyüklüklerinin tanımlanmaması, nüfus yoğunluğu ve çalışan yoğunluğu değerlerine plan değişikliği kapsamında yer verilmemesi, konut, ticaret, sosyal ve teknik alan kullanımlarının mekansal yer seçimine ilişkin kriterlerin tanımlanmaması söz konusu üst ölçekli nazım imar planlarını tümüyle şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve imar mevzuatına aykırı hale getirdiğinden bu planlara dayanılarak tesis edilen dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında da hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu durumda hukuka aykırılığı kesinleşmiş yargı kararıyla saptanmış 1/25.000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarına dayanılarak tesis edilen dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında hukuka uyarlık bulunmadığından, davanın reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile anılan kararının kaldırılarak yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 10/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.