Danıştay 6. Daire 2019/13725 Esas 2022/2928 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/13725
Karar No : 2022/2928

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Gayrimenkul İnş. Gıda Tur. San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara İli, Çankaya İlçesi, … ada, … sayılı parsel üzerinde bulunan yapıda mimari projesine aykırı olarak 10.045 m² alanın emsale dahil edildiğinin tespit edildiğinden bahisle Ankara Büyükşehir Belediye Encümenince alınan … tarih ve … sayılı kararın, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesi uyarınca 1.503.558,49-TL para cezası verilmesine ilişkin kısmının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava konusu taşınmazda ruhsat ve eklerine aykırı imalatlar yapıldığının tespit edildiğinden bahisle 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesi uyarınca 1.503.558,49-TL imar para cezası uygulanmasına karar verilmiş ise de, söz konusu imalatlar ile ilgili olarak işlem tesis etme yetkisinin Çankaya Belediyesine ait olduğu, bu nedenle davalı idarece, tespit edilen aykırılığın, 5216 sayılı Yasanın yukarıda aktarılan 11. maddesi hükmü uyarınca gerekli işlem yapılmak üzere Çankaya Belediyesine bildirilerek, giderilmesi için adı geçen belediyeye üç ayı geçmemek üzere süre verilmesi ve bu süre zarfında bahse konu aykırılığın giderilmediğinin tespit edilmesi halinde, ancak o zaman 3194 sayılı İmar Kanununun 32. ve 42. maddelerinde belirtilen yetkilerin kullanılması gerekirken, belirtilen bu yasal prosedür işletilmeksizin, ilçe belediyesinin yetkili olduğu aşamada, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinde belirtilen yetkinin doğrudan kullanılması suretiyle para cezası uygulanması yönünde tesis edilen işlemde yetki unsuru yönünden hukuka uyarlık görülmediği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu taşınmaza ilişkin yapı ruhsatı, yapı tadilat ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerinin idarelerince verildiği, yapılan işlemlerde yetki yönünden hukuka aykırılık olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : .Davacı tarafından para cezası işleminin hukuka aykırı olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Ankara ili, Çankaya İlçesi … ada, … parsel sayılı taşınmazda bulunan yapıda yapının mimari projesine aykırı olarak izinsiz bir şekilde 10.045 m² alanın emsale dahil edilerek kullanıldığının 24/08/2017 tarihli yapı tatil tutanağı ile tespiti üzerine, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca para cezası verilmesine ilişkin … günlü, … sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Encümeni kararı alınmıştır.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT VE HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 11. maddesinde; "Büyükşehir belediyesi, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin imar uygulamalarını denetlemeye yetkilidir. Denetim yetkisi, konu ile ilgili her türlü bilgi ve belgeyi istemeyi, incelemeyi ve gerektiğinde bunların örneklerini almayı içerir. Bu amaçla istenecek her türlü bilgi ve belgeler en geç onbeş gün içinde verilir. İmar uygulamalarının denetiminde kamu kurum ve kuruluşlarından, üniversiteler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından yararlanılabilir.
Denetim sonucunda belirlenen eksiklik ve aykırılıkların giderilmesi için ilgili belediyeye üç ayı geçmemek üzere süre verilir. Bu süre içinde eksiklik ve aykırılıklar giderilmediği takdirde, büyükşehir belediyesi eksiklik ve aykırılıkları gidermeye yetkilidir.
Büyükşehir belediyesi tarafından belirlenen ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılar, gerekli işlem yapılmak üzere ilgili belediyeye bildirilir. Belirlenen imara aykırı uygulama, ilgili belediye tarafından üç ay içinde giderilmediği takdirde, büyükşehir belediyesi 3.5.1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 32. ve 42. maddelerinde belirtilen yetkilerini kullanma hakkını haizdir. Ancak 3194 sayılı Kanunun 42. madde kapsamındaki konulardan dolayı iki kez ceza verilemez." hükmü yer almaktadır. Buna göre, imara aykırılıktan dolayı para cezası uygulandıktan sonra aynı imara aykırılıktan dolayı ilgilisinin "ruhsat almadan veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yaptığı" gerekçesiyle İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca mükerrer para cezası ile cezalandırılmasına imkan bulunmamaktadır.
3194 sayılı İmar Kanununun 5940 sayılı Kanunla değişik 42. maddesinde; maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyidelerin uygulanacağı, ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre idari para cezaları uygulanacağı düzenlenmiştir.
Öte yandan; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının ''Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar'' başlıklı 38'inci maddesinin 7'nci fıkrasında ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 20'nci maddesinde kurala bağlanan, ''ceza sorumluluğunun şahsiliği'' ilkesi, herkesin kendi fiilinden sorumlu tutulmasını, cezanın yalnız, suçu işleyenlerle iştirak edenlere verilmesini, suça katkısı bulunmayanlara ceza sorumluluğu yükletilemeyeceğini; hiç kimsenin işlemediği bir suçtan dolayı sorumlu tutulamayacağını, bir başkasının işlediği suçun, suçu işlemeyenlere sirayet edemeyeceğini ifade etmektedir. Ceza Hukukunun temel ilkelerinden biri olan bu ilkenin idari para cezaları için de geçerli olduğu konusunda kuşku bulunmamaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; davacı tarafından işleme konu iki ayrı bloktan oluşan yapıların, müteahhit …Adi Ortaklığından devir alındığı ve ruhsata aykırılıkların müteahhit tarafından yapıldığının iddia edildiği, … Adi Ortaklığına karşı ayıplı mal nedeniyle … Asliye Ticaret Mahkemesi nezdinde E:… sayılı dava açıldığı, ayrıca davacı adına aynı yapıya ait Çankaya Belediye Encümeninin … tarih ve …sayılı kararıyla verilen 222.796,33-TL para cezasının bulunduğu, davacı tarafından bu aykırılıkların giderildiği, ancak dava konusu işlemle aynı aykırılıklara mükerrer para cezası verildiği iddia edilmektedir.
Bu durumda; söz konusu imalatlar ile ilgili olarak işlem tesis etme yetkisinin yapı ruhsatı ve yapı kullanma iznini veren Ankara Büyükşehir Belediyesine ait olduğu, İdare Mahkemesince, öncelikle işleme konu yapının kim tarafından yapıldığı araştırılarak suç ve cezaların şahsiliği ilkesi açısından dava konusu para cezasının değerlendirilmesi, dava konusu para cezasında bu ilke açısından hukuka aykırılık bulunmadığının anlaşılması durumunda ise, para cezasının miktarının 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinde öngörülen ölçütlere uygun olarak belirlenip belirlenmediğinin ve mükerrerlik durumunun tespiti için gerekli bilgi ve belgeleri temin edilerek, gerekirse keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmak suretiyle araştırılması gerekmekte iken, belirtilen hususlara ilişkin herhangi bir inceleme yapılmadan verilen temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 10/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.