Danıştay 6. Daire 2018/5725 Esas 2022/2915 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/5725
Karar No : 2022/2915


TEMYİZ EDEN (DAVALILAR): 1- … Bakanlığı - …
VEKİLİ :Hukuk Müşaviri …
2- … A.Ş. Genel Müdürlüğü -…
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACILAR):
1- …
…
27- …
VEKİLİ : Av. …
28- …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Van ili, … Mahallesi sakinleri olan davacılar tarafından … tarih ve … sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Yönetim Kurulu kararına dayanılarak 1982 yılında işletime alınan enerji nakil hattının yenilenmesinde kamu yararı bulunduğuna ilişkin … tarihli, … sayılı Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi Yönetim Kurulu kararı ile bu kararın onayına dair … tarihli, … sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Olur'unun iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; davanın incelenmeksizin reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 17/05/2016 tarih ve E:2015/3707, K:2016/2835 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak dosyanın ve yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden, 2013 yılı itibariyle yenilenmesine karar verilen hattın geçtiği güzergah üzerindeki mevcut yapılaşma durumunun dikkate alınmadığı, her ne kadar yenilenen hatta direk yüksekliklerinin arttırıldığı ileri sürülmekte ise de yüksek gerilimli enerji nakil hatlarının ve direklerinin meskun mahal alanlarından geçirilmelerinin veya meskun mahalde bulundurulmalarının orta ve uzun vadede çeşitli sağlık ve güvenlik riskleri barındırdığı, öte yandan hattın yenilenmesi aşamasında dava konusu yerleşim alanında direklerin ve hattın neden olacağı elektromanyetik etkiler açısından, insanların halihazırda sağlık limitlerini aşan bir manyetik alana maruz kalıp kalmadığın tespit edecek gerekli ölçümlerin yaptırılmadığı, teknik açıdan dava konusu enerji nakil hattının yenilenmesine dair planlama aşamasında meskun mahaldeki elektrik ve manyetik alan etkileri dikkate alınmadığı için İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyonun Olumsuz Etkilerinden Çevre ve Halkın Sağlığının Korunmasına Yönelik Alınması Gereken Tedbirlere İlişkin Yönetmelik hükümlerine uyulmadığı, mevcut meskun mahal ve yapılaşma durumu gibi etkenler dikkate alındığında iletim hattına ilişkin mevcut güzergahın doğaya ve insan sağlığına en az zarar verecek seçenek olmadığı sonucuna ulaşılarak dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
… Bakanlığı tarafından, Enerji nakil hattının 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında yer aldığı, eski enerji nakil hattının mevcut karakteristik özelliği nedeniyle enerji ihtiyacını karşılayamadığı ve hattın ekonomik ömrü de göz önüne alındığında yenilenmesi gerektiği kanaatine varıldığı, hattın büyük bir kısmının kamulaştırılmasının tamamlandığı, bu nedenle, güzergah değiştirilmeden hat güzergahındaki mevcut yapılar düşünülerek kullanılan yeni direklerin boylarının yükseltildiği, vatandaşların can güvenliği ve yaşam konforunun arttırılmaya çalışıldığı, ileri sürülmektedir.
2- … A.Ş. Genel Müdürlüğü tarafından, Enerji iletim hattının 1982 yılından bu yana faaliyette olduğu, söz konusu hattın Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğine uygun olarak, belirli bir yükseliğe kadar can ve mal emniyetini sağlayacak şekilde inşa edildiği, hattın tesis edildiği tarihte dava konusu bölgenin yerleşim yeri olmadığı, enerji nakil hattı altında kalan evlerin tamamının ruhsatsız bir şekilde inşa edildiği, dava konusu kamu yararı kararının yeni bir enerji iletim hattı için değil mevcut bir hattın yenilenmesi için alındığı, TUBİTAK’tan alınan raporlarda dava konusu enerji iletim hattı üzerinde yapılan ölçümlerde İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyonun Olumsuz Etkilerinden Çevre ve Halkın Sağlığının Korunmasına Yönelik Alınması Gereken Tedbirlere İlişkin Yönetmelikte belirtilen sınır değerlerin çok altında ölçüm sonuçlarına ulaşıldığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'ÜN DÜŞÜNCESİ :İdare Mahkemesince, dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte imar planlarının yürürlükte olup olmadığının araştırılması, imar planlarının, dava konusu işlemlerin dayanağı olduğunun tespit edilmesi halinde, söz konusu enerji iletim hattının imar planlarına uygun olarak tesis edilip edilmediği değerlendirildikten sonra uyuşmazlığın esası hakkında yeniden karar verilmesi gerektiğinden temyize isteminin kabul edilerek İdare Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeksizin, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 17/2 maddesi uyarınca duruşma yapılmasına gerek görülmeyerek Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Van ili, … Mahallesi sakinleri olan davacılar tarafından … tarih ve … sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Yönetim Kurulu kararına dayanılarak 1982 yılında işletime alınan enerji nakil hattının yenilenmesinde kamu yararı bulunduğuna ilişkin … tarihli… sayılı Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi Yönetim Kurulu kararı ile bu kararın onayına dair … tarihli, … sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Olur'unun iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 35. maddesinde: "Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz." hükmü, 56.maddesinde; "Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir" hükmü yer almaktadır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Ek 1 Nolu Protokolünün "Mülkiyetin korunması" başlıklı 1. maddesinde: "Her gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır. Herhangi bir kimse, ancak kamu yararı sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve uluslararası hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılabilir. Yukarıdaki hükümler, devletlerin, mülkiyetin kamu yararına uygun olarak kullanılmasını düzenlemek veya vergilerin ya da başka katkıların veya para cezalarının ödenmesini sağlamak için gerekli gördükleri yasaları uygulama konusunda sahip oldukları hakka halel getirmez." hükmüne yer verilmiştir.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 3. maddesinin birinci fıkrasında, idarelerin kanunlarla yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını; bedellerini ödemek suretiyle kamulaştırma yapabilecekleri düzenlenmiş; aynı Kanunun 5. maddesinin birinci fıkrasının b) bendinde; kamu kurumları yararına kamulaştırmalarda yönetim kurulu veya idare meclisi, bunların olmaması halinde yetkili idare organlarının kamu yararı kararı verebileceği, 6. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde ise kamu yararı kararına ilişkin kamu kurumları yönetim kurulu veya idare meclisleri veya yetkili idare organları kararlarının, denetimine bağlı oldukları bakanın onayı ile tamamlanacağı hükme bağlanmıştır.
30.11.2000 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğinin 5.maddesinde; "Kuvvetli akım tesisleri her türlü işletme durumunda, cana ve mala herhangi bir zarar vermeyecek ve tehlike oluşturmayacak bir biçimde yapılmalıdır. Herhangi bir kimsenin dikkatsizlikle de olsa yaklaşabileceği uzaklıktaki kuvvetli akım tesislerinin gerilim altındaki bölümlerine (aktif bölümler) dokunulması olanaksız olmalıdır ve ilerideki bölümlerde belirtilen emniyet mesafeleri ile koruma önlemleri sağlanmalıdır.", 6.maddesinde; "Elektrik tesisleri, yakınlarında bulunan elektromanyetik alanlara karşı duyarlı tesislere etkileri, ilgili standartlarda müsaade edilebilir sınırlar içinde olacak biçimde yapılmalıdır. Enerji tesislerinin oluşturdukları rahatsız edici elektrik ve manyetik alanlar müsaade edilen sınırlar içinde kalacak şekilde zayıflatılmalı ve yüksek harmoniklerden temizlenmiş olmalıdır.", 7.maddesinde; "Kuvvetli akım tesislerinin tasarımlanmasında ve yapımında, teknik ve ekonomik bakımlardan birbirine çok yakın birkaç çözümün bulunması durumunda, bunlar arasından doğaya en az zarar veren çözüm seçilmelidir." düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, İdare Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda, dava konusu enerji nakil hattı güzergahının 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planına uygun olduğunun, anılan imar planlarında enerji nakil hattı ve koruma kuşağı olarak belirlenen alanların yapılaşmaya uygun olmaması nedeniyle park alanı olarak planlandığının, enerji nakil hattı ve koruma kuşağının tamamının ise kamulaştırma sınırı olarak belirlendiğinin tespit edildiği, ancak söz konusu imar planlarının dava konusu işlemlerden önce mi yoksa sonra mı yürürlüğe girdiğinin irdelenmediği anlaşılmıştır.
Bu durumda, dava konusu işlemlerin yürürlükte bulunan imar planlarına uygunluğunun denetiminin yapılabilmesi için öncelikle anılan imar planlarının dava konusu işlemlerin dayanağı olup olmadığı hususunun tespit edilmesi gerekmektedir.
İdare Mahkemesince, dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte imar planlarının yürürlükte olup olmadığının araştırılması, imar planlarının, dava konusu işlemlerin dayanağı olduğunun tespit edilmesi halinde, söz konusu enerji iletim hattının imar planlarına uygun olarak tesis edilip edilmediği değerlendirildikten sonra uyuşmazlığın esası hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalıların temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. Kullanılmayan yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde davalı … İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü'ne iadesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 10/03/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X) :
Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından, temyiz isteminin reddi ile dava konusu işlemlerin iptaline dair İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği oyuyla çoğunluk kararına katılmıyorum.



KARŞI OY (XX) :
Dava dosyasının incelenmesinden; Van ili, …Mahallesi sakinleri olan davacılar tarafından … tarih ve … sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Yönetim Kurulu kararına dayanılarak 1982 yılında işletime alınan enerji nakil hattının yenilenmesinde kamu yararı bulunduğuna ilişkin … tarihli, … sayılı Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi Yönetim Kurulu kararı ile bu kararın onayına dair … tarihli, … sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Olur'unun iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Kamu yararı kararının ve bu kararın onaylanmasına ilişkin işlemlerin, kamulaştırma işlemine hazırlık işlemi niteliğinde olduğu, kesin ve icrai bir işlem niteliğinde olmadığı açıktır.
Bu nedenle, henüz dava edilebilir aşamaya gelmeyen idari işlemlerin iptali istemiyle açılan davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekirken dava konusu işlemlerin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının belirtilen gerekçeyle bozulmasına karar verilmesi gerektiği oyuyla gerekçe yönünden çoğunluk kararına katılmıyorum.