Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/9623 Esas 2022/1837 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
No : 2021/1435-2021/1802
İlk Derece
Mahkemesi :... 2. İş Mahkemesi
No : 2019/21-2021/17

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince verilen kararın davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi

I-İSTEM
Davacı, davalı işyerinde ağaçlandırma çalışmaları işinde 01.11.1977 ile 31.05.2000 tarihleri arasında her yıl 6 ay (180 gün) mevsimlik olarak geçen ve Kurum'a bildirilen 19 gün dışındaki 4121 gün sigortalı hizmetinin tespitine ve buna göre malulen emekliliğe hak kazandığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
II-CEVAP
Davalı kurum vekili, tespiti istenilen dönemde hizmet kaydı bulunmadığını, hak düşürücü sürenin geçtiğini, davaya konu istemlerin yönetimince araştırılması ve kanıtlanması gerektiğini, malulün emeklilik koşullarının yasada öngörülen süreler gözetilerek kurum sağlık kurulundan alınacak %60 iş gücü kaybı ve 1800 gün prim ödeme şartına bağlı olduğunu ileri sürerek; davanın reddini istemiştir.
Davalı ... Müdürlğü vekili, hak düşürücü sürenin geçtiğini, iddianın yöntemince araştırılması gerektiğini, iddia edilen çalışmaların hangi ünitede geçtiğinin açıklanmadığından evrakların temin edilemediğini, tanık olarak gösterilen kişilerin de idare aleyhine benzer davalar açan kişiler olduğunu, tanıklıklarına itibar edilemeyeceğini ileri sürerek; davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Davacının davalı işyerinde , 01/11/1977-01/05/1978 tarihleri arasında 161 gün, 01/11/1978-01/05/1979 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1979-01/05/1980 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1980-01/05/1981 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1981-01/05/1982 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1982-01/05/1983 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1985-01/05/1986 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1986-01/05/1987 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1987-01/05/1988 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1988-01/05/1989 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1989-01/05/1990 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1990-01/05/1991 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1991-01/05/1992 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1992-01/05/1993 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1993-01/05/1994 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1994-01/05/1995 tarihleri arasında 180 gün, 01/11/1995-01/05/1996 tarihleri arasında 180 gün , 01/11/1996-01/05/1997 tarihleri arasında 180 gün , 01/11/1997-01/05/1998 tarihleri arasında 180 gün , 01/11/1998-01/05/1999 tarihleri arasında 180 gün , 01/11/1999-01/05/2000 tarihleri arasında 180 gün olmak üzere kuruma bildirilen hizmetleri dışında 3761 gün hizmet akdine tabi olarak asgari ücret ile çalıştığının tespitine, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi, davalılar vekillerinin istinaf istemlerinin 6100 sayılı HMK 353/1-b.1 maddesi uyarınca esasdan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı ... vekili, kararın hatalı olduğunu, usul ve yasaya aykırı bulunduğunu, davanın ispat edilemediğini, davalı Kurum vekili, ilk derece mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu, çalışmanın varlığının davacı tarafından kanıtlanamadığını, iş bu davayı açmakta hak düşürücü sürenin de geçtiğini beyan ederek kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddesidir. 506 sayılı Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
İnceleme konusu dosyada; Davacı, 01.11.1977-31.05.2000 tarihleri arasında her yıl sezonluk altı ay çalıştığının tespitini ve malulen emekliliğe hak kazandığının tespitini talep etmiş, mahkemece davacının askerlikte geçen süreler hariç her yıl kasım ve mayıs ayları arasında çalıştığının tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir. Davacının hizmet cetvelinde 17.02.1997-23.02.1977 ve 05.05.1977-23.05.1977 tarihleri arasında 16734 sicil nolu ağaçlandırma orman fidanlık müdürlüğü'nden, 08.05.1976 tarihinden itibaren 13 gün 15053 sicil nolu ... Orman İşletme Müdürlüğü'nden bildirimleri bulunmaktadır. Davacı ağaçlandırma, fidan bakımı,saha temizliği, ağaç, fidan budama gibi işlerde çalıştığını iddia etmiş, dosyada dinlenen davacı tanıkları davacı ile birlikte çalıştıklarını beyan etmişlerdir.
Mahkemece,çalışma iddiasının öncelikle davacı bizzat dinlenmek suretiyle kabule konu dönemde iddia olunan çalışmanın hangi işleri kapsadığı ve ne kadar sürdüğü hususunda beyanı da alınmak suretiyle yapıldığı iddia olunan işlerin nelerden ibaret olduğu belirlenmeli,davacıya ait sicil dosyası getirtilmeli, dava konusu işyerinin bir kamu kuruluşuna ait olması da dikkate alınarak,davalı işyeri nezdinde bulunan çalışma kayıtları celbedilerek keza dinlenen tanıkların da çalışma kayıtları eksiksiz getirilmek suretiyle ve toplanan diğer deliller kapsamında gerekli irdelemeler yapılıp davacı beyanına konu orman işinin niteliklerine göre süresi,ilgili Orman İşletme Müdürlüğünde görev yapan yetkililerin de beyanı da alınmak suretiyle giderek bu konuyla ilgili denetime elverişli ve anılan iş kollarında uzman kişilerden alınacak bilirkişi raporu ile belirlenmek suretiyle sonucuna göre bir karar verilmelidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 14.02.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.