Mahkemesi : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi



Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı feri müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince verilen kararın, feri müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili; davacının, davalı işverene ait inşaat işyerinde, 27/01/2005-10/06/2005 tarihleri arasında çalıştığını belirterek bu tarihler arasındaki kesintisiz olarak geçen hizmetlerinin tespitini istemiştir.
II-CEVAP:
Fer"i müdahil Kurum vekili, davacıya 27/01/2005-10/06/2005 tarihleri arası eksik bildirilen günlere ilişkin olarak prim ödemesinin yapılmadığını, dava kamu düzenine ilişkin olduğundan resen araştırma yapılması gerektiğini, davacı tarafından tespiti istenilen tarihlerin 2005 yılı içerisinde olduğunu, 2005 yılı sonundan itibaren 5 yıl geçtikten sonra davanın açıldığını, dolayısıyla 5 yıllık hak düşürücü sürenin sona erdiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI :
İlk derece Mahkemesi tarafından davanın kabulüne davacının, davalı ..."a ait ... nolu işyerinde hizmet aktiyle ve dönemin asgari ücretiyle 27/01/2005-10/06/2005 tarihleri arasında 135 gün çalıştığı, bu sürenin 85 gününün Kuruma bildirildiği, 50 gününün bildirilmediğinin tespitine dair karar verilmiştir.
B-BAM KARARI:
Trabzon 1. İş Mahkemesi’nin, 03.05.2018 tarihli, 2017/26 Esas 2018/142 Karar sayılı ilamın usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğundan Feri Müdahil SGK Vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
BAM kararına karşı feri müdahil Kurum vekili; davacının davasını ispatlayamadığı, zamanaşımı itirazında bulundukları, davanın reddine karar verilmesi gerektiği gerekçeleri ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
1-Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesidir. 506 sayılı Yasanın 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde, re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır.
Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re"sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Yukarıda belirtilen yasal mevzuat uyarınca, davacıya, davalıya ait ... sicil numaralı inşaat işyerinde tam olarak ne iş yaptığı, inşaat işi olduğu gözetildiğinde, sürekli ve kesintisiz talep döneminde çalışması olup olmadığı sorulmalı, ayrıca davacının hizmet cetvelinde, 27/01/2005-10/06/2005 tarihleri arasında davalı işveren tarafından ‘85’ gün bildirim yapıldığı eksik bildirim nedeninin ‘7’ kodu ile puantajların dayanak gösterilmesi karşısında Kurum’dan davalı işverence düzenlenip Kurum’a ibraz edilen tüm kayıtların, puantaj, ücret bordrosu ve diğer tüm bilgi ve belgelerin istenerek irdelenmesi, işin kapasitesi, çalışmanın niteliği ve süresinin tespiti için re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip aynı yörede komşu veya benzeri işleri yapan başka işverenler ve bu işverenlerin çalıştırdığı bordrolara geçmiş kişiler resen  saptanarak bilgi ve görgülerine başvurulmalı, bunun dışında sigortalının kayıtlarda gözükmeyen çalışmalarının hangi nedenlerle kayıtlara geçmediği ya da bildirim dışı kaldığı hususu gereğince araştırılmalı, uyuşmazlık konusu husus hiç bir kuşku ve tereddüte yer vermeyecek şekilde tespit olunmalı ve tüm deliller toplandıktan elde edilecek sonuca göre karar verilmelidir.
Mahkemece yukarıda belirtilen hukuki ve maddi olgular gözetilmeksizin yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, feri müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 8.Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesi’ne gönderilmesine, 02.03.2020 oybirliğiyle karar verildi.