Danıştay 8. Daire 2018/78 Esas 2022/1575 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/78
Karar No : 2022/1575




TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI YANINDA MÜDAHİL : .. Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Besicilik Oto. Tar. Ürn. İnş. Nak. Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ….


İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …. tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından; ikinci el oto alım satımı yapan iş yerlerinin amaçları doğrultusunda ayrılan bölgelere taşınması için 01/03/2016 tarihine kadar süre verilmesine, süre sonunda taşınmayan iş yerlerinin, ruhsatlı olup faaliyet gösterenlerinin ruhsatlarının iptaline, taşınmayan iş yerlerinin mühürlenerek faaliyetten men edilmesine ilişkin … Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile davacıya ait iş yerinin 01/03/2016 tarihine kadar tahliye edilmesi gerektiğinin bildirimine dair … tarihli … Belediyesi işleminin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; uyuşmazlık konusu Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, … Mahallesi, …. Cadde, No:… adresinde faaliyet gösteren davacıya ait oto galeri iş yerinin, konut alanı içinde olmadığı, müstakil bir binada yer aldığı ve önünde kendisine ait otoparkı bulunduğu, yanında benzer müstakil iş yerlerinin olduğu göz önüne alındığında … Bakanlığı'nın … sayılı Genelgesi ve davaya konu … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararında belirlenen kriterleri taşımadığı ve bulunduğu konum itibariyle iş yerinin taşınmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından davacıya ait galeri iş yerinin 01/03/2016 tarihine kadar tahliyesi ve aksi takdirde ruhsatının iptal edilerek faaliyetten men edileceğine ilişkin dava konusu işlemlerde davacı şirket yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalılar tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Davalı … Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından; dava konusu meclis kararının kamu yararı gözetilerek alındığı ve hukuka uygun olduğu belirtilerek temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı … Belediye Başkanlığı tarafından; usule yönelik olarak, … Bakanlığı Genelgesi ile …. Büyükşehir Belediye Meclisi kararının gereğini yerine getiren idarelerine husumet yöneltilmesinin hukuka aykırı olduğu, tahliyeye yönelik Zabıta Müdürlüğü yazısının kesin ve yürütülebilir nitelikte bir işlem olmadığı; esasa ilişkin olarak ise, halkın can ve mal güvenliğini sağlama, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevre ve güvenli yaşam alanları oluşturulmasını amaçlayan kararlar çerçevesinde idarece tesis edilen işlemde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı belirtilerek temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.


KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ: Temyiz istemlerinin kısmen kabulü, kısmen reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava; Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, … Mahallesi, …. Cadde, No:… adresinde bulunan "oto motorlu araçlar satış" faaliyet konulu iş yerinin … tarihine kadar tahliye edilmesi gerektiğinin bildirimine dair … tarihli … Belediyesi işlemi ile ikinci el oto alım satımı yapan iş yerlerinin amaçları doğrultusunda ayrılan bölgelere taşınması için 01/03/2016 tarihine kadar süre verilmesine, süre sonunda taşınmayan iş yerlerinin, ruhsatlı olup faaliyet gösterenlerinin ruhsatlarının iptaline, taşınmayan iş yerlerinin mühürlenerek faaliyetten men edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararının iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7. maddesinin (i) bendinde "Sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını sağlamak; ağaçlandırma yapmak; gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak: inşaat malzemeleri, hurda depolama alanları ve satış yerlerini, hafriyat toprağı, moloz, kum ve çakıl depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama sahalarını belirlemek, bunların taşınmasında çevre kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler almak; büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, İşletmek veya işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak" büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumluluklarında sayılmış, 28. maddesinde; "Belediye Kanunu ve diğer ilgili Kanunların bu kanuna aykırı olmayan hükümleri ilgisine göre büyükşehir ve ilçe belediyeleri hakkında da uygulanır" hükmü yer almıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. maddesinde; "o)Gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak; hafriyat toprağı ve moloz döküm alanlarını; sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) depolama sahalarını; inşaat malzemeleri, odun, kömür ve hurda depolama alanları ve satış yerlerini belirlemek; bu alan ve yerler ile taşımalarda çevre kirliliği oluşmaması için gereken tedbirleri almak belediyelerin yetki ve imtiyazlarındandır" hükmü yer almaktadır.
… Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı Genelgesinde ise; satışa sunulan araçların, apartman girişlerinde, yol kenarlarında, kaldırımlarda ve zaman zaman da yol ve caddelerde sergilendiği, birçoğu LPG'li olan bu araçların, özellikle geceleri apartmanların giriş katlarındaki dükkanlarda bırakılmak suretiyle bina sakinleri bakımından büyük risk oluşmasına sebep olduğu, binada ve çevrede bulunan halkın can ve mal güvenliğini tehdit ettiği, insanların kaldırımlarda rahatça yürümelerini ve trafiğin sağlık akışını da etkilediği; halkın can ve mal emniyetini temin etmek idarenin başlıca görevlerinden olduğu; bu kapsamda, muhtemel tehlikelere karşı önlem alınması, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevrede güvenli yaşam alanlarının oluşturulması, gerek valiliklerin gerekse yerel yönetimlerin temel görevleri arasında bulunduğu, kentlerin sağlıklı ve daha kolay yaşanılabilir hale getirilmesi, hizmetlere ulaşımın kolaylaştırılması ve kalitesinin arttirılması bakımından, ortak özellikler taşıyan işyerlerinin ihtisas dallarına göre kentlerin belli yerlerinde toplanmasının büyük önem taşıdığı, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun işyerlerinin belli alanlarda toplanması bakımından, bu tür düzenlemelerin yapılmasını belediyelere zorunlu görev olarak verildiği, insanların kullanımına ayrılan kaldırımların, ikinci el oto galerilerinde satışa sunulan araçlar yoluyla işgali önlenecek ve aykırı davranan işyerleri hakkında kapatma da dahil olmak üzere her türlü yasal işlem yapılacağı, bundan böyle, can ve mal emniyetini tehdit edecek şekilde apartman ve bina girişlerinde yeni oto galerisi açılmasına izin verilmeyeceği ve ruhsatsız açılan işyerleri derhal kapatılacağı hususlarına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu kararın, … tarih ve … sayılı … Büyükşehir Belediye Meclisi kararına ilişkin kısmının incelenmesi;
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 24. maddesinin (b) bendinde; "davacının ileri sürdüğü olayların ve dayandığı hukuki sebeplerin özeti, istem sonucu ile davalının savunmasının özeti" kararlarda bulunacak hususlar arasında sayılmış, aynı maddenin (e) bendinde de; kararlarda kararın dayandığı hukuki sebepler ile gerekçesi ve hükmün belirtileceği düzenlenmiştir.
Buna göre, idari yargı mercilerinin hukuka uygunluk denetimi yaparak karar vermeleri aşamasında, dava dilekçesinin davanın konusu ve netice-i talep kısmında belirtilen istemlerin incelenerek bu konuda hüküm fıkrasında değerlendirme yapılması, ayrıca davanın hangi kısmının kabulüne veya reddine karar verildiği hususunda açık hüküm kurulması gerekmektedir. Ancak taleplerin kısmen veya tamamen karşılanmaması veya davanın bir kısmı yönünden davanın kabul veya reddine yönelik hüküm kurulmaması halinde verilen hükmün "eksik hüküm" olması nedeniyle usul hükümlerine uygun olmayacağı açıktır.
Bununla birlikte, Anayasa’nın 141. maddesi gereğince bütün mahkemelerin her türlü kararlarının gerekçeli olması gerekmektedir. Gerekçenin önemi Anayasal olarak hükme bağlanmakla gösterilmiş olup, gerekçe ve hüküm birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. 2577 sayılı Kanun'un aradığı anlamda oluşturulacak kararların hüküm fıkralarının açık, anlaşılır, çelişkisiz, uygulanabilir olmasının gerekliliği kadar; kararın gerekçesinin de, sonucu ile tam bir uyum içinde, o davaya konu maddi olguların mahkemece nasıl nitelendirildiğini, kurulan hükmün hangi nedenlere ve hukuksal düzenlemelere dayandırıldığını ortaya koyacak; kısaca, maddi olgular ile hüküm arasındaki mantıksal bağlantıyı gösterecek nitelikte olması gerekmektedir.
Bakılan uyuşmazlıkta; 5393 ve 5216 sayılı Kanun'ların halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak hususunda belediyelere yetki verdiği, belediyelerce bu yetkinin İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve .. sayılı Genelgesinde belirtildiği üzere; halkın can ve mal güvenliğini, yayaların kaldırımda rahatça yürümelerini ve trafiğin sağlıklı akışını, vatandaşların sağlıklı ve kolay yaşayabilmesini, çevre kirliliğinin önlenmesini, hizmetlere ulaşımın kolaylaştırılmasını ve kalitenin artırılmasını sağlamak amacıyla kullanıldığı, ayrıca mevzuatla verilen bu yetki kullanılırken söz konusu oto galeri iş yerlerine yeni ve yeterli bir yer inşa edilmesi ve anılan işyerlerinin yeni yerlerine taşınmasına yönelik bir uygulama yapıldığı göz önüne alındığında, davaya konu olan … tarih ve … sayılı … Büyükşehir Belediye Meclisi kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Nitekim istinafa konu İdare Mahkemesi kararında da, "İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan 2008/71 sayılı Genelge uyarınca Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararıyla Ankara ilinde bulunan ikinci el oto alım satımı yapan oto galerilerinin 01/03/2016 tarihine kadar Esenboğa Yolu, Akyurt Kavşağı ikinci el oto satım sitesine (OTONOMİ) taşınmasına karar verildiği, söz konusu oto galerilerinin çoğunun kent içinde apartman altlarında bulunduğu, satışa sunulan araçların yol kenarlarında ve apartman girişlerinde sergilendiği, bu araçların bir kısmının LPG'li olması sebebiyle yangın ve patlama tehlikesi açısından potansiyel tehlike oluşturduğundan çevre sakinlerinin can ve mal güvenliğini tehdit ettiği, trafiği engeller şekilde park edilmesi sebebiyle trafik güvenliğini tehlikeye attığı, ayrıca çevre kirliliği oluşturduğu anlaşılmakta olup; ikinci el oto-alım satımı yapan işyerlerinin, şehir dışında bu faaliyet alanı için inşaa edilmiş sitesine taşınması modern şehirleşme anlayışının bir sonucu olduğu"nun belirtildiği görülmektedir.
Buna karşın Mahkemece; Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, … Mahallesi, …. Cadde, No:… adresinde faaliyet gösteren davacıya ait oto galeri işyerinin, konut alanı içinde olmadığı, müstakil bir binada yer aldığı ve önünde kendisine ait otoparkı ve yanında benzer müstakil iş yerlerinin bulunduğu göz önüne alındığında İçişleri Bakanlığı'nın … sayılı Genelgesi ve davaya konu … Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararında belirlenen kriterleri taşımadığı ve bulunduğu konum itibariyle işyerinin taşınmasını gerektirecek nitelikte olmadığı gerekçesiyle iptal kararı verildiği; bu haliyle … Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararının da iptali istenilmesine ve Mahkemece bu karar yönünden yukarıda aktarılan değerlendirme yapılmış olmasına rağmen istemle ilgili tereddüte yer vermeyecek şekilde açık bir hüküm kurulmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, … Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı yönünden eksik hüküm içeren Mahkeme kararının bu kısmında hukuki isabet görülmemiştir.

Temyize konu kararın, … tarihli Yenimahalle Belediyesi işlemine ilişkin kısmının incelenmesi;
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın bu kısmı usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalıların temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 02/02/2016 tarihli işleme ilişkin kısmının ONANMASINA, … tarih ve … sayılı işleme ilişkin kısmının ise BOZULMASINA,
3. Bozulan kısım yönünden yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine,
4. Kesin olarak, 10/03/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.