Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/9366 Esas 2022/1866 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
No : 2021/898-2021/1346

İlk Derece
Mahkemesi : Kumluca 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Dava, 1996 yılı Haziran ayı dönemine ait tevkifat listesinde 19.06.1996 tarihli prim tevkifatı yapılan müstahsil makbuzunun davacıya aidiyetinin tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı dava dilekçesinde özetle; dilekçe ekinde mevcut olan tevkifat kesintisi belgeleri ve müstahsil belgelerinden anlaşılacağı üzere 01/06/1996 tarihinden beri Kumluca-Beykonak halinde faaliyet gösteren Dalgıçlar Tic. Ltd. Şti. isimli komisyoncuya ürün vermekte olduğunu, adı geçen şirkete verdiği ürünlerden dolayı 01/06/1996 tarihinden itibaren sürekli olarak %1 oranında Bağkur çiftçi tevkifatı primi kesildiğini, Sgk'ya yaptığı başvurulardan sonuç alamadığını, 01/06/1996 tarihi itibari ile bağkur primi ödediğinin mahkememize tespitini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle; kurum kayıtlarının incelenmesinde; tevkifat sorumlusu Dalgıç Tic. Ltd. Şti. komisyoncusunun 2006/02 ve 2006/03 dönemine ait tevkifat kesinti listelerinde her ne kadar ... adı bulunsa da komisyoncunun sigortalı adına %1 tevkifat kesintisi yapmadığı, ... isminin olduğu ancak kimlik bilgilerinin olmadığı, nüfus Müdürlüğüne yazı yazıldığı, bu nedenle tevkifatın Kadir Koyuncuya ait olup olmadığının tespit edilememediği ve tevkifat talebinin reddedildiğini, ayrıca davanın husumetinin ürün sattığı ve tevkifat yapan sebze ve Meyve Komisyoncusu Dalgıçlar Tic. Ltd, Şti.'ye yöneltilmesi gerektiğini, açılan davanın reddini, savunmuştur.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Davanın kabulü ile; Dalgıçlar Tarım Ürünleri Ltd. Şti. 'nin 06/1996 dönemine ait tevkifat listesinde belirtilen ... 19/06/1996 tarih 40.800.000 TL ve 408.000 TL bağkur prim tevkifatı yapılan müstahsil makbuzunun 12013608562 T.C kimlik numaralı davacı ...'ya ait olduğunun tespitine.." karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Kumluca 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi 2019/161 Esas, 2020/258 karar sayılı kararında mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesi bakımından usul ve esas yönünden yasaya aykırı bir durum bulunmamasına göre, davalı Kurum vekilinin istinaf başvurusunun Hukuk Mahkemeleri Kanununun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili, sunmuş olduğu temyiz dilekçesi ile kurum kayıtlarının incelenmesinde; tevfikat sorumlusu Dalgıçlar Tic. Ltd. Şti. komisyoncusunun; 2006/02 ve 2006/03 dönemine ait tevkifat kesinti listelerinde her ne kadar ... adı bulunsa da, komisyoncunun tevkifat yapmadığını, 1996/06 dönemine ait tevfikat kesinti listelerinde ise ... adında bir şahıstan tevfikat kesintisi yapıldığı görüldüğünü, fakat ilgili tebliğ gereği tevfikat sorumlusu tarafından düzenlenen kesinti listesinde, belirtilmesi zorunlu olan baba adı ve doğum tarihi gibi sigortalının tespitini sağlayacak kimlik bilgileri bulunmadığından, ... adında kuruma aynı taleple daha sonra gelebilecek kişilerin tespiti için Kumluca İlçe Nüfus Müdürlüğüne yazı yazılmış olup, ilçe nüfusuna kayıtlı ... ismindeki kişilerin listesi istenmiştir. İlgili Nüfus Müdürlüğünden gelen cevap yazısında ilçe nüfusuna kayıtlı ... adında hiç kimsenin olmadığı bildirildiğini, bu sebeple ilgili dönemlere ait kesintilerin 12013608562 T.C. Kimlik numaralı ...' ya ait olup olmadığı tespit edilememiş ve tevfikat talebi reddedildiğini, kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçici 7. maddesi delaletiyle mülga 2926 sayılı Kanunun 2, 3, 6, 9 ve 10. maddeleri ve 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendidir.
2926 sayılı Kanunun 2. maddesinde, Kanunla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulan sosyal güvenlik kuruluşları kapsamı dışında kalan ve herhangi bir işverene hizmet akdiyle bağlı olmaksızın, 3. maddenin (b) bendinde tanımlanan tarımsal faaliyette bulunanların Tarım Bağ-Kur sigortalısı sayılacakları belirtilmiştir.
Anılan Kanunun 3. maddesinin (b) bendinde "Tarımsal faaliyette bulunanlar: kendi mülkünde, ortaklık veya kiralamak suretiyle başkalarının mülkünde, kamuya mahsus mahallerde ekim dikim, bakım, üretim, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veya doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle bitki, orman, hayvan ve su ürünlerinin üretimini, avlanmasını, avcılar ve yetiştiriciler tarafından muhafazasını, taşınmasını sağlayanlar veya bu ürünlerden sair bir şekilde faydalanmak suretiyle kendi adına ve hesabına faaliyette bulunanlar" olarak tanımlanmış, 5. maddesinde, sigortalı olmanın zorunlu olduğu, sigortalı olmak hak ve yükümlülüğünden vazgeçilemeyeceği ve kaçınılamayacağı, 6. maddesinde ise, diğer sosyal güvenlik kuruluşları kapsamına tabi bir işte çalışanların, çalışmaya başladıkları tarihten bir gün önce, sigortalılıklarının sona ereceği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca aynı Kanunun 9.maddesi Kuruma re'sen tescil yükümlülüğü yüklemiştir.
Anılan Kanunun 10. maddesine göre ise, kayıt ve tescil işlemlerinde valilik, kaymakamlık, özel idare, belediye, muhtarlık ve nüfus idareleri kayıtları ile, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının, kanunla kurulu meslek kuruluşlarının, tarım satış kooperatifleri ve birliklerinin T.Şeker Fabrikaları Anonim Şirketi ve tarım kesimine yönelik faaliyette bulunan milli bankaların kayıtlarının esas alınacağı bildirilmiştir.
5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin 1. fıkrasının (b) maddesinde, köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan tarımsal faaliyette bulunanların sigortalı olacakları, anılan Kanunun 3. maddesinde ise tarımsal faaliyetin, “Kendi mülkünde, ortaklık veya kiralamak suretiyle başkalarının mülkünde veya kamuya mahsus mahallerde; ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yoluyla yahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle bitki, orman, hayvan ve su ürünleri elde edilmesini ve/veya bu ürünlerin yetiştiricileri tarafından; muhafazasını, taşınmasını veya pazarlanmasını,” ifade edeceği, 7. maddenin (b) bendinde sigorta hak ve yükümlülüklerinin “tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar için tarımsal faaliyetlerinin kanunla kurulu ilgili meslek kuruluşlarınca veya kendilerince, bir yıl içinde bildirilmesi halinde kaydedildiği tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten” itibaren başlayacağı, 9. maddenin 1. fıkrasının 5. bendi gereği sigortalılığın “Tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar için, tarımsal faaliyetinin sona erdiği veya 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (ı) bendi uyarınca muafiyet kapsamına girdiği yahut 65 yaşını doldurması nedeniyle talepte bulunduğu tarihten,” itibaren sona ereceği, 6. maddenin (ı) bendinde ise, Kamu idarelerinde ve Kanunun ek 5 inci maddesi kapsamında sayılanlar hariç olmak üzere, tarım işlerinde veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz işlerde çalışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, bu Kanunda tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenlerin ve 65 yaşını dolduranlardan talepte bulunanların 5510 sayılı Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta hükümleri çerçevesinde sigortalı sayılmayacakları belirtilmiştir.
Kendi nam ve hesabına tarımsal faaliyette bulunan ve bildirimsiz kalan sigortalılar için 5510 sayılı Kanunun 86. maddesinde öngörülen "hizmet tespiti" davasına eşdeğer bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Anılan düzenlemede, kayıt ve tescillerini yaptırmayan sigortalıların hak ve yükümlülüklerinin kayıt ve tescil edildikleri tarihi takiben başlayacağının hükme bağlanmış olması karşısında, kayıt ve tescil, yada tescil yerine geçen iradi prim ödemesi veya prim tevkifatı öncesine isabet eden tarımsal faaliyet ve buna dayalı "sigortalılığının tespiti" söz konusu olamayacaktır.
Dosya kapsamına göre, 06/1996 dönemine ait Bağ-Kur çiftçi primleri tevkifatı listesinde ... adına 19.06.1996 tarihinde tevkifat yapıldığı, davacının geriye dönük tescil talebini içeren 24.11.2015 tarihli başvurusunun Kurumca, tevkifat sorumlusu Dalgıçlar Tic. Ltd. Şti. sebze ve meyve komisyoncusu tarafından verilen tevkifat kesinti listesinde kimlik alt bilgileri belirtilmediği için kesintinin davacıya ait olup omadığının tespit edilmediği, Kumluca Kaymakamlığı İlçe Nüfus Müdürlüğü’nden gelen yazı cevabına göre ilçe nüfusunda kayıtlı ... adına bir şahsa rastlanmadığının belirtildiği, kesintinin davacıya aidiyeti tespit edilmediğinden talebinin reddedildiği, davacının tescilinin 01.10.2008 tarihinden sağlandığı, kolluk araştırmasında davacının kardeşine ait serada icar yaparak geçimini 25-30 yıldır sağladığı bilgisinin verildiği, davacının Kumluca Ziraat Odasında 23.10.1996 tarihinde başlayan kaydının devam ettiği, komisyoncu tanık beyanına başvurulduğu anlaşılmaktadır.
Mahkemece, bu tür aidiyet ve tespit davalarında gerçeğin tam olarak saptanması için, işin kuşku ve duraksamaya yer vermeyecek şekilde etraflıca araştırılması gerekmektedir. Mahkemece yapılması gereken iş, ... İl ve Kumluca İlçe Nüfus Müdürlüğünde kayıtlı ... olup olmadığı araştırılmalı, kayıt bulunması halinde beyanlarına başvurulmalı, dinlenecek kişilerden tevkifatın aidiyeti hususunda iddiada bulunanların olması halinde dava konusu uyuşmazlığın bu kişilerin de hak alanını ilgilendirmesi nedeniyle onların da davaya dahil edilmesi sağlanarak, aidiyetin kime ait olduğu hususu şüpheye yer bırakmayacak şekilde saptanmalıdır.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, İlk Derece Mahkemesince eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın kabulüne karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, Üye ...'ın muhalefetine karşı, Başkan ... ve Üyeler ..., ..., ...'nın oyları ve oy çokluğuyla, 15/02/2022 gününde karar verildi.







KARŞI OY GEREKÇESİ

1. Çoğunluk ile aradaki temel uyuşmazlık, tarım faaliyeti nedeni ile tarım bağ-kur sigortalılığı kapsamında 1996 yılı Haziran ayı ürün tevkifatına ilişkin müstahsil makbuzunun davacı sigortalıya aidiyetinin tespiti için yapılan araştırmanın yeterli olup olmadığı, tarım faaliyetinde bulunan il ve ilçe nüfus müdürlüklerinde davacı ile aynı ad ve soyadına sahip kişilerin tespitinin ve dinlenmelerinin gerekip gerekmediği” noktasında toplanmaktadır.
2. İlk derece mahkemesince yapılan yargılama sonunda, davacının ... ili Elmalı ilçesi nüfusuna kayıtlı olduğu, ancak kardeşine ait Kumluca ilçesindeki taşınmazda tarım faaliyeti yaptığı, Kumluca ziraat odası kaydı bulunduğu, Kumluca ilçesinde davacı adı ve soyadında kimsenin kayıtlı olmadığı, tanıklar ve özellikle ürün teslim edilen ve müstahsil makbuzunu kesen şirketin yetkilisinin açıkça ürünü davacıdan teslim aldığında dair beyanlarına göre müstahsil makbuzunun davacıya ait olduğu gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiş, kararın istinaf edilmesi üzerine de Bölge Adliye Mahkemesi istinaf isteminin esastan reddine karar verilmiştir..
3.Dosyadaki deliller, özellikle davacının ziraat oda kaydı, Kumluca ilçesinde tarım faaliyetinde bulunması, aynı ad ve soyadında Kumluca nüfusuna kayıtlı kimsenin olmaması, tanıklar ve özellikle müstahsil makbuzunu düzenleyen şirket yetkilisinin beyanı dikkate alındığında, deliller toplanmıştır. İl bazında kayıt araştırması sonuca etkili olmayacağından, yargılamasının uzamasına neden olacaktır. Bu ise sosyal güvenlik uyuşmazlıklarına hakim olan çabukluk, basitlik ve özellikle usul ekonomisi ilkelerine aykırı olacaktır.
4. Açıklanan gerekçe ile kararın onanması gerektiğini düşündüğümden, çoğunluğun eksik inceleme yönündeki bozma görüşüne katılınmamıştır.