Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/9595 Esas 2022/1901 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
No : 2021/1307-2021/1143

İlk Derece
Mahkemesi : Siirt 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
No : 2021/95-2021/143

Dava, iş kazasının tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı, davalılardan Kurum, ... ve... İnş. San. ve Tic. A.Ş. vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince, istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılardan Kurum, ... ve... İnş. San. ve Tic. A.Ş. vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, Siirt Endüstri Meslek Lisesi Bilgisayar bölümü öğrencisi davacının, Limak Hidroelektrik Santral Yatırımları A.Ş.'nin asıl işveren, Limak İnşaat San. ve Tic. A.Ş.'nin ise alt işveren olduğu... Baraj inşaatı yapım işinde 21.06.2010 tarihinde staja başladığını, aynı gün akşam davacının da içinde bulunduğu işçileri taşıyan 56 M 0047 plaka sayılı servis aracının kaza yapması sonucu davacının yaralandığını ileri sürerek, 21.06.2010 tarihinde meydana gelen trafik kazasının iş kazası olarak tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Davalı ... vekili, davacının staj hizmetini yerine getirmek üzere 21.06.2010 tarihinde okul idaresine başvurduğunu, kendi isteği ile belirlediği... İnş. San. ve Tic. A.Ş.'de staj talebinin kabul edildiğini, okul tarafından staj yerinin belirlenmesinin söz konusu olmadığını belirterek, davanın husumetten reddini istemiştir.
Davalı SGK davaya cevap vermemiştir.
Davalılar... Hidroelektrik Santral Yatırımları A.Ş. ve... İnş. San. ve Tic. A.Ş. davaya cevap vermemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, yapılan yargılama sonunda, davanın kabulü ile; 21.06.2010 tarihinde davalı... İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve davalı... Hidroelektrik Santrali Yatırım A.Ş.'nin işçilerini taşıyan işçi servisinin yaralamalı trafik kazası yapması sonucu meydana gelen kazanın davacı yönünden iş kazası olduğunun tespitine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
İlk derece mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı kanaatine varılarak, davalı ... vekilinin, davalı... İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. vekilinin ve davalı ... vekilinin istinaf başvurularının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b.1. maddesi gereğince ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davalı ... vekili, davalı kuruma atfedilebilecek herhangi bir kusur bulunmadığından davanın husumetten reddinin gerektiğini belirterek, kararın bozulmasını istemiştir.
Davalı Kurum vekili, usul ve yasaya aykırı verilen kararın temyizen bozulmasını istemiştir.
Davalı... İnş. San. ve Tic. A.Ş. vekili, davacı ile davalı şirket arasında iş akdi kurulmadığını, davaya konu olayda iş kazasının unsurlarının bulunmadığını belirterek, kararın temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, davalı kurum vekili ve davalı... İnş. San. ve Tic. A.Ş. vekilinin tüm, davalı ... vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2- 5510 sayılı Kanun'un anlamında sigortalı niteliğini kazanmanın koşulları başlıca üç başlık altında toplanmaktadır. Bunlar: a) Çalışma ilişkisinin kural olarak hizmet akdine dayanması, b) İşin işverene ait yerde yapılması, c) Kanunda açıkça belirtilen sigortalı sayılmayacak kişilerden olunmaması şeklinde sıralanabilir. Sigortalı olabilmek için bu koşulların bir arada bulunması zorunludur.
5510 sayılı Kanunun 13. maddesinde ise iş kazası,
"a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) (Değişik bend:17.04.2008-5754 S.K./8.mad) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
c)Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d)(Değişik bend:17.04.2008-5754 S.K./8.mad) Bu Kanunun 4üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e)Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olay olarak tanımlanmıştır.
Olayın, iş kazası olarak kabul edilebilmesi için olaya maruz kalan kişinin 5510 sayılı Kanunun 4. maddesi anlamında sigortalı olması, olayın, 5510 sayılı Kanunun 13. maddesinde sayılı ve sınırlı olarak belirtilen hal ve durumlardan birinde meydana gelmesi koşuldur. Başka bir anlatımla, olayın, iş kazası sayılabilmesi için iki koşulun birlikte gerçekleşmesi zorunludur.
Öte yandan, 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu'nun 18. maddesinde yirmi ve daha fazla personel çalıştıran işletmelerin, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde beşinden az yüzde onundan fazla olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi yaptıracağı, 25. maddesinde aday çırak, çırak ve öğrencilerin eğitimi sırasında işverenin kusuru halinde meydana gelecek iş kazaları ve meslek hastalıklarından işverenin sorumlu olduğu, aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilere sözleşmenin akdedilmesi ile 506 sayılı Yasa'nın iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık sigortaları hükümlerinin uygulanacağı, sigorta primlerinin Milli Eğitim Bakanlığının Bütçesine konulan ödenekten karşılanacağı, aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında 506 sayılı Yasa'nın 23.,24., 35. ve 42. madde hükümlerinin uygulanmayacağı bildirilmiş, 22.05.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4857 sayılı Yasa'nın 4/f maddesinde bu Kanunun işçi sağlığı ve güvenliği hükümleri saklı kalmak üzere çıraklar hakkında uygulanmayacağı bildirilmiştir. Her ne kadar 506 sayılı Yasa'nın 3/1-H maddesinde resmi meslek ve sanat okullarıyla, yetkili resmi makamların müsadesiyle kurulan meslek veya sanat okullarında tatbiki mahiyetteki yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrencilerin sigortalı sayılmayacakları bildirilmiş ise de bu öğrencilerin okul dışındaki işyerlerinde çalıştırılmaları halinde gerek hastalık gerekse iş kazaları ve meslek hastalıkları yönünden iş kazası ve meslek hastalığı sigorta koluna tabi (kısa vadeli sigorta kolları) sigorta olacağı açıktır. 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Yasa'nın 5/b maddesinde ise 3308 sayılı Yasa'da belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortasının uygulanacağı, meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenim sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortasının uygulanacağı ve bu bentte sayılanların 4. Maddenin 1/a bendi kapsamında sigortalı sayılacağı bildirilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, 15/11/1993 doğumlu Siirt Endüstri Meslek Lisesi Bilgisayar Bölümü 10. sınıf öğrencisi olan davacının, Mesleki Teknik Eğitim Yönetmeliğinin 59. maddesi gereği 150 saatlik zorunlu staj süresini tamamlamak üzere 21.06.2010 tarihinde işvereni davalı... Hidroelektrik Santrali Yatırım A.Ş., yüklenicisi davalı... İnş. San ve Tic. A.Ş.’nin olduğu... Barajı ve HES inşaatı yapım işinde staja başladığı, aynı gün akşam davalı şirket çalışanı Sadık Zeyrek’in kullandığı 56 M 0047 plaka sayılı işçileri taşıyan servis aracının karıştığı trafik kazası sonucu yaralandığı, davalı Kurumca sigortalılığın kaza tarihinden sonra yapıldığı gerekçesiyle iş kazası olmadığının tespitine karar verilmesi üzerine eldeki davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Somut olayda, her ne kadar davacının 23.06.2010-14.07.2010 tarihleri arasındaki hizmetlerinin bildirimi Siirt Endüstri Meslek Lisesi Müdürlüğü tarafından yapılmış ise de, 21.06.2010 tarihli staj başvuru evrakının davalı... İnşaat San. ve Tic. A.Ş. işletme yetkilisince imzalanıp kaşelenerek onaylandığı, davacı ve davalı... İnşaat San. ve Tic. A.Ş. arasında staj ilişkisinin 21.06.2010 tarihi itibariyle kurulduğu, dosya arasına alınan 15.08.2008 tarihli sözleşme ile davalı şirketler arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu ve birlikte sorumlu olduklarının anlaşılması karşısında, davalı ... yönünden davanın husumetten reddi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek yanılgılı değerlendirme ile hüküm tesisi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalılardan ... vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabulü edilmeli ve Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, aşağıda yazılı temyiz harcının temyiz eden ilgiliden alınmasına, 15.02.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.