Danıştay 2. Daire 2021/291 Esas 2022/1225 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/291
Karar No : 2022/1225

KARARIN DÜZELTİLMESİNİ
İSTEYEN (DAVACI) : … Petrol İnşaat Turizm Kuyumculuk Sanayi
ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı - …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:… , K:… sayılı kararın bozulmasına ilişkin Danıştay (kapatılan) Onyedinci Dairesinin 23/12/2015 günlü, E:2015/6665, K:2015/6244 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava; Çanakkale İli, Ayvacık İlçesi, İzmir Yolu üzeri, … ada, … parsel sayılı taşınmazda bulunan akaryakıt satış istasyonu faaliyeti yürütülmesi için davacı şirkete verilen GSM ruhsatının iptal edilmesine ilişkin … günlü, … sayılı Ayvacık Belediyesi Encümen kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : … İdare Mahkemesince verilen temyize konu kararla; Mahkemelerinin iptal kararı gerekçesi uyarınca, davalı idare tarafından yapılacak inceleme sonrasında anılan ruhsatın geçerliliğini koruyup korumadığı tespit edilerek, ruhsat düzenlenip düzenlenmemesi veya mevcut ruhsatın devam edip etmemesi yönünde bir karar verilmesi gerektiği, davalı idare tarafından yapıldığı ileri sürülen inceleme sonucunda anılan ruhsatın ilk kez düzenlendiği 30/07/1986 tarihindeki şartları taşımadığı gerekçesiyle devamına karar verilmeyerek iptal edildiği, davalı idarenin anılan ruhsatın ilk düzenlendiği tarihteki şartları taşımadığı iddiası karşısında 2. sınıf GSM ruhsatının, ilk kez düzenlendiği 30/07/1986 tarihi ile davacı adına düzenlendiği 09/11/2004 tarihi arasında geçen zaman içerisinde meydana gelen değişiklikler karşısında hala geçerliliğini koruyup korumadığı, söz konusu akaryakıt istasyonun hangi parsel ve ada üzerinde kaldığı, akaryakıt istasyonuna ait yapılardan, pompalardan, geçiş yollarından v.s. herhangi birisinin … ada … parsel sayılı taşınmaza tecavüzünün bulunup bulunmadığı hususlarının tam olarak ortaya konulabilmesi amacıyla 03/05/2011 tarihinde yapılan bilirkişi incelemesi ve keşif sonrasında hazırlanan bilirkişi raporu ve eki krokilerin incelenmesinden, dava konusu akaryakıt istasyonunun keşif tarihi itibariyle (03/05/2011) … ada, … parsele 2. sınıf GSM ruhsatının iptalini gerektirecek bir tecavüzünün bulunmadığı, ancak Çanakkale-İzmir karayolunun genişletilerek bölünmüş yol haline getirilmesi sonucunda söz konusu akaryakıt istasyon binasının Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmeliğin 26. maddesinde belirtilen 25,00 m. geri çekme mesafe şartını taşımadığı, karayolu asfalt başlangıcı olan sınıra en yakın mesafesinin 16.00 m olduğu, ayrıca genişletilen yol nedeniyle geçiş yolunun da ortadan kalktığı, dava konusu akaryakıt istasyonunun bulunduğu Çanakkale İli, Ayvacık İlçesi, İzmir Karayolu üzeri, … ada, 4 sayılı parselin önünden geçen İzmir-Çanakkale karayolunun, söz konusu akaryakıt istasyonu için 30/07/1986 tarihinde alınan ilk 2. sınıf GSM ruhsatının verildiği tarihte gidiş-geliş için kullanılan iki yönlü yol olduğu, ancak Mahkemece 03/05/2011 tarihinde yapılan keşif sırasında söz konusu karayolunun genişletilerek bölünmüş yol haline getirildiğinin ve akaryakıt istasyonuna ait bir kısım yapının karayoluna yaklaştığının görülmesi üzerine, Mahkemenin 25/11/2011 günlü ara kararı ile, Çanakkale İli, Ayvacık İlçesi, İzmir Karayolu üzeri … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan akaryakıt istasyonunun önünden geçen İzmir-Çanakkale yolunun (parsele sınırı olan kısmının) hangi tarihte bölünmüş yol olarak projelendirildiği ve onaylandığı hususlarının Karayolları Genel Müdürlüğü'nden sorulduğu, anılan Genel Müdürlükten gelen … günlü, … sayılı yazıdan, söz konusu Ezine- Ayvacık (Çanakkale-İzmir) bölünmüş yol projesinin 19/08/2008 tarihinde onaylandığının görüldüğü dolayısıyla söz konusu ruhsatın davacıya devredildiği 09/11/2004 tarihinden sonraki bir tarihte onaylanan bir proje nedeniyle anılan işyerinin Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmeliğe aykırı hale geldiği anlaşıldığından, davacıya ait akaryakıt istasyonunun … ada, … parsel sayılı komşu taşınmaza ruhsat iptalini gerektirecek herhangi bir tecavüzünün bulunmadığı, hali hazır durumda ilgili Yönetmelikte belirlenen geri çekme mesafe şartını taşımadığı ancak bu durumun ilgili ruhsatın davacı adına düzenlendiği 09/11/2004 tarihinden sonra 19/08/2008 tarihli Ezine-Ayvacık bölünmüş yol projesi ile meydana geldiği, dolayısıyla 09/11/2004 tarihinde düzenlenen 2. sınıf GSM ruhsatının düzenlendiği tarih itibariyle, ilk kez düzenlenen 30/07/1986 günlü ruhsatın verildiği sıradaki şartları taşıdığı ve mevzuatta belirlenen şartlara uygun olduğu anlaşıldığından, dava konusu ruhsatın iptaline ilişkin encümen kararında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Daire Kararının Özeti : Davalı idare tarafından temyiz yoluna başvurulması üzerine, Danıştay (kapatılan) Onyedinci Dairesinin 23/12/2015 günlü, E:2015/6665, K:2015/6244 sayılı kararıyla; İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen 01/06/2011 tarihli bilirkişi raporunda, akaryakıt istasyonu ile karayolu kenar çizgisi arasındaki mesafenin ve tesisin faaliyette bulunabilmesi için gerekli olan taşınmaza kurulacak ekipmanlar için mevzuatta öngörülen alan ve mesafelerin bulunup bulunmadığının araştırılmadığı, komşu parselle arasındaki mesafe şartı konusunda da yeterli araştırma yapılmadığı anlaşıldığından, bilirkişi raporunun eksik ve yetersiz olduğu bu nedenle İdare Mahkemesince aralarında inşaat mühendisi, mimar ve makine mühendisinin de bulunduğu bilirkişilerce yeniden bir bilirkişi incelemesi yaptırılarak bir karar verilmesi gerektiğinden eksik incelemeye dayalı olarak verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmadığı gerekçesiyle, Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEBİNDE
BULUNANIN İDDİALARI : Davacı tarafından; bilirkişi raporunun eksik ve yetersiz olmadığı, hesaplamaların titizlikle yapıldığı, düzenlenen raporun yeterli bir rapor olduğu, dosyada bulunan ve Valilikçe düzenlettirilen raporda 1986 yılında verilen ruhsat dosyasındaki vaziyet planlarında belirtilen durumu koruduğu ve hiçbir değişiklik yapılmadığının tespit edildiği, mahkeme kararının isabetli olduğu ileri sürülerek, Danıştay (Kapatılan) Onyedinci Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Davalı idare tarafından; bilirkişi raporunda uyuşmazlığa ilişkin yeterli inceleme yapılmadığı, yerel mahkemece hükme esas alınan raporda, yalnızca mevcut durumun tespit edildiği, mevcut durum ile akaryakıt istasyonunun 30/07/1986 günlü ruhsatın verildiği sıradaki durumu karşılaştırılmadığı, akaryakıt istasyonu geçiş yolu izin belgesi verilmesinin şartlarını taşımadığı, istasyonun geçiş yolu izin belgesinin kesinleşmiş yargı kararı ile iptal edilmiş bulunduğu, ruhsatın dava konusu … günlü, … sayılı karar ile iptal edildiği, davalı Belediyenin yargı kararını uygulamakla yükümlü idare konumunda olduğu, davacının yargı kararı ile zaten ortadan kalkmış bulunan ruhsatın Belediye Encümeni kararı ile iptal edilmesi işleminin iptali için dava açma yoluna gittiği, davacı yanın karar düzeltme istemli dilekçesinde bahsettiği 06/09/2010 günlü inceleme raporunun bu dava kapsamında alınmış bir rapor olmadığı, anılan raporun uyuşmazlıkla doğrudan ilgili taraf olan Ayvacık Belediyesinin onayı olmaksızın düzenlenmiş bir rapor olduğu, eksik incelemeye dayanan ve gerekli uzmanlarca düzenlenmemiş bulunan bilirkişi raporunun hükme esas alınmasının haklı olarak bozma nedeni olarak görüldüğü ileri sürülerek, karar düzeltme isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davacının karar düzeltme isteminin kabulü ile bozma kararının kaldırılarak, İdare Mahkemesi kararının gerekçesi değiştirilerek onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay (Kapatılan) Onyedinci Dairesi tarafından Danıştay Onuncu Dairesine gönderilen, Danıştay Onuncu Dairesi tarafından ise, Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının "Ortak Hükümler" kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, davacının karar düzeltme isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulmasına dair Danıştay (kapatılan) Onyedinci Dairesinin 23/12/2015 günlü, E:2015/6665, K:2015/6244 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Çanakkale ili, Ayvacık ilçesi, İzmir Yolu üzeri, … ada, … parselde bulunan taşınmaz üzerinde akaryakıt satış istasyonu faaliyeti yürütülmesi için davacı şirkete verilen GSM ruhsatının iptal edilmesine ilişkin … günlü, … sayılı Ayvacık Belediyesi Encümeni kararının iptali istemiyle temyizen bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT :
Anayasanın 2. maddesinde Türkiye Cumhuriyetinin Hukuk Devleti olduğu vurgulanmakta ve 138. maddesinin son fıkrasında "Yasama ve Yürütme Organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiç bir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez." yolunda açık ve kesin bir kurala yer verilmektedir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "Kararların sonuçları" başlıklı 28. Maddesinde ise; Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idarenin, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecbur olduğu düzenlemesine yer verilmiş, anılan maddenin 3. fıkrasında da; Danıştay, Bölge İdare Mahkemeleri, İdare ve Vergi Mahkemeleri kararlarına göre işlem tesis edilmeyen veya eylemde bulunulmayan hallerde idare aleyhine Danıştay veya ilgili idari mahkemede maddi ve manevi tazminat davası açılabileceği hükme bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Yukarıda yer verilen Kanun maddesi ile Anayasanın 2. maddesinde yer alan "Hukuk Devleti" ilkesine uygun bir düzenleme getirmektedir. Söz konusu ilke karşısında, idarenin maddi ve hukuki koşullara göre uygulanabilir nitelikte olan bir yargı kararını "aynen" ve "gecikmeksizin" uygulamaktan başka bir seçeneği bulunmamaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden; … tarafından davacı şirket adına verilen ruhsatın ve geçiş yolu izin belgesinin iptali istemiyle açılan davada verilen … İdare Mahkemesinin … günlü, E:… , K:… sayılı kararı ile; araçların söz konusu işyerine giriş çıkışlarında … 'in maliki olduğu 3 sayılı parselden geçtikleri iddiası karşısında, davalı idareler tarafından bu yeni durumun herhangi bir sakınca yaratıp yaratmadığı ve akaryakıt istasyonunun halen mevzuatta belirtilen koşulları haiz olup olmadığı konusunda değerlendirme yapılarak ulaşılacak sonuca göre geçiş yolu izin belgesi verilmesi ve satıştan dolayı GSM ruhsatındaki isim değişikliği taleplerine cevap verilmesi gerekirken, GSM ruhsatı ile geçiş yolu izin belgesinin, aradan geçen zaman içerisinde meydana gelen değişiklikler karşısında hala geçerliliğini koruyup korumadığı hususunda Gayrisıhhi Müesseseler Yönetmeliği ve Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik uyarınca inceleme yapılmadan tesis olunduğu gerekçesiyle 09/11/2004 günlü 2. sınıf GSM ruhsatının iptal edilmesi ve anılan kararın Danıştay Sekizinci Dairesinin 02/12/2009 günlü, E:2008/8249, K:2009/6999 sayılı kararıyla onanması üzerine, kararın yerine getirilmesi amacıyla davalı idare tarafından yapıldığı ileri sürülen inceleme sonucunda anılan ruhsatın ilk kez düzenlendiği 30/07/1986 tarihindeki şartları taşımadığı gerekçesiyle davacı şirkete verilen GSM ruhsatının iptal edilmesine ilişkin … gün ve … sayılı Ayvacık Belediyesi Encümen kararının iptali istemiyle temyizen incelenen davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık konusu olayda; … İdare Mahkemesinin yukarıda bahsi geçen … günlü, E:… , K:… sayılı kararının, Danıştay Sekizinci Dairesinin 02/12/2009 günlü, E:2008/8249, K:2009/6999 sayılı kararıyla onandığı ve 01/02/2010 tarihinde kesinleştiği görülmüştür.
Bu durumda; davalı idarece davacıya ait ruhsatın yargı kararının gerekçesi doğrultusunda, araçların söz konusu işyerine giriş çıkışlarında üçüncü bir şahsın maliki olduğu … sayılı parselden geçtikleri iddiasının araştırılarak, bu yeni durumun herhangi bir sakınca yaratıp yaratmadığı ve akaryakıt istasyonunun halen mevzuatta belirtilen koşulları haiz olup olmadığı konusunda değerlendirme yapılarak işlem tesis edilmesi gerekirken, gerekli araştırma yapılmadan tesis edilen … günlü, … sayılı Ayvacık Belediyesi Encümen kararında hukuka uygunluk, temyize konu İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukuki isabetsizlik görülmemiştir.
Öte yandan; Dairemizce yukarıda belirtilen gerekçeyle dava konusu encümen kararının hukuka aykırı olduğunun saptanmış olmasının, davacıya hukuka uygun olarak ruhsat verildiği sonucunu doğurmayacağı, yukarıda değinilen hususlar da gözönünde bulundurulmak suretiyle davalı idarece, davacının durumu hakkında gerekli araştırmalar yapılmak suretiyle yeni bir işlem tesis edilebileceği açıktır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVALI İDARENİN TEMYİZ İSTEMİNİN REDDİNE,
2. … İdare Mahkemesinin … günlü, E:… , K:… sayılı kararının, gerekçesi değiştirilerek ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan davalı idare üzerinde bırakılmasına, karar düzeltme giderlerinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine, 14/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.