Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/11800 Esas 2022/1995 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk Derece
Mahkemesi : ... 14. İş Mahkemesi

Dava, sigorta başlangıcının tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili, davacının işveren ... İnşaat San.Tur.Tic.Ltd.Şti.ne ait işyerinde işçi olarak 20.4.1992 tarihinden 21.6.1992 tarihine kadar 08.00 – 19.00 saatleri arasında çalıştığını, çalıştığı süre içinde hafta sonları bir tam gün çalışmakta olup, ücretleri de alamadığını, işverenin kendisini oyaladığı için sigorta primlerinin de yatırılmadığını iddia ile, işveren ... İnşaat San.Tur.Tic.Ltd.Şti.ne ait işyerinde 20.4.1992 tarihinde çalışmaya başladığının ve en az (1) gün çalıştığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı Kurum Başkanlığı vekili, davada 506 sayılı Yasanın 79/10.maddesinde öngörülen 5 yıllık hak düşürücü sürenin söz konusu olduğunu, davacının 20.4.1992 tarihi itibariyle 5510 sayılı Yasanın 4/a maddesi kapsamında ... s.s. numarasıyla sigortalılık tescil kaydının bulunduğunu, yanında çalışma iddiasında bulunulan ... İnşaat San.Tur.Tic.Ltd.Şti. adına tescilli işyeri kaydının ve dava konusu dönemde davacı adına yapılan çalışma bildirimine rastlanmadığını, davacının iddiasını yazılı belgeler bağlamında somut ve inandırıcı delillerle kanıtlaması gerektiğini ileri sürerek, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesi tarafından “ Davanın reddine ” dair karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
... 14. İş Mahkemesi'nin 15.04.2021 tarih, 2016/394 Esas ve 2021/183 Karar sayılı kararına yönelik davacı vekilinin istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine,
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili, kararın usul ve yasaya aykırı olduğu iddiası ile bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE ESASIN İNCELEMESİ:
01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanunun geçici 7/1. maddesi hükmünde yer alan düzenleme ile genel olarak Kanunların geriye yürümemesi (geçmişe etkili olmaması) kuralı karşısında, davanın yasal dayanağının 506 sayılı Kanun olduğu kabul edilmelidir.
Davacının, dava dışı işveren ... İnş. San. Ve Tic. Ltd. Şti adına işlem gören işyerinde 20/04/1992 tarihinde işe ilk girişi yapılarak işe giriş bildirgesi Kuruma verilmiş, 06/05/1992 tarihinde de kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Bahse konu bildirgede hem davacının hem de işverenin imzası yer almaktadır.
Sigortalılık başlangıcının tespitine ilişkin Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 01.06.2011 günlü 2011/307 E. - 2011/366 K. sayılı, 21.09.2011 günlüve 2011/527 E. - 2011/552 K. sayılı ilamları gözetildiğinde, 506 sayılı Kanunun 108. maddesi uyarınca, sigortalılık başlangıcı yönünden salt işe giriş bildirgesi verilmiş bulunması yeterli olmayıp, ayrıca Kanunun 2. maddesinde öngörülen şekilde fiili çalışmaların aranması da gereklidir.
Bu nedenledir ki, somut olayda uyuşmazlık fiili çalışma olgusunun yöntemince kanıtlanmış olup olmadığı, mahkemece bu yönde yapılan inceleme ve araştırmanın hükme yeterli bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
Yöntemince düzenlenip süresi içinde kuruma verilen işe giriş bildirgesi, kişinin işe alınmış olduğunu gösterirse de, fiili çalışmanın varlığının ortaya koyulması açısından tek başına yeterli kabul edilemez. Sigortalılıktan söz edebilmek için, çalışmanın varlığı, Yargıtay uygulamasında 506 sayılı Kanunun 79/8. maddesine dayalı sigortalılığın tespiti davaları yönünden kabul edilen ilkelere uygun biçimde belirlenmelidir. Zira sigortalılığın başlangıcına yönelik her dava, aynı zamanda sigortalılığın tespiti istemini de içerir. Aksine düşünce, özellikle yaşlılık aylığının kabulü için öngörülen sigortalılık süresi yönünden çalışanlar ile çalışmayanlar arasında, adaletsiz ve haksız bir durum yaratır. Bu nedenle, işe giriş bildirgesinin verildiği, ancak, yasal diğer belgelerin bulunmadığı durumlarda, çalışma olgusunu ortaya koyabilecek inandırıcı ve yeterli kanıtlar aranmalı ve Anayasa’nın 60. maddesinde tanımlanan sosyal güvenlik hakkının niteliği gereği bu tür davalarda, hâkim, doğrudan soruşturmayı genişleterek, sigortalılık koşullarının oluşup oluşmadığını resen belirlemelidir.
Bunun için de bu tür davalarda, işyerinde tutulması gerekli dosyalar ile kurumdaki belge ve kanıtlardan yararlanılmalı, ücret bordroları getirtilmeli, müfettiş raporları olup olmadığı araştırılmalı, işyeri çalışanları saptanmalı ve sigortalının hangi işte ne kadar süre ile çalıştığı açıklanmalıdır.
Dosya kapsamında, işe giriş bildirgesinin dava dışı işveren ... İnş. San. Ve Tic. Ltd. Şti’nin 232411 sicil numaralı işyerinden verildiği, bu sicil numaralı işyerinin 01/06/1988 tarihinde kanun kapsamına alındığı ve 30/06/1988 tarihinde ise kanun kapsamından çıktığı, mahiyetinin inşaat işi, adresinin 579/4 sk. No: 1 Bornova ... olduğu, yine dava dışı işverenin 232414 sicil nolu işyeri sicil numaralı büro işyerinin 01/06/1988 tarihinde kanun kapsamına alındığı, 30/04/1993 tarihinde de kanun kapsamından çıktığı, mahiyetinin büro ve adresinin ise 1595 sk. No:36/1 ... ... olduğu anlaşılmaktadır.
Mahkemece dosyada dinlenen kamu tanığı ... ve bordro tanığı ...’ın davacıyı tanımadığı, tanık İhsan Tekinbaş’ın ise bordro tanığı olmadığı, görülmekte olup, davacı tarafça da işveren ... İnşaat San.Tur.Tic.Ltd.Şti.ne ait 232411.35 sicil sayılı işyerinde çalıştığına ilişkin herhangi bir yazılı belge dava dosyasına sunulmamıştır gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş ise de karar eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
Mahkemece yapılacak iş; davacının çalışmasının geçtiği iddia edilen iş yerinden verilen işe giriş bildirgesindeki adresin işe giriş bildirgesinin verildiği tarihte kapsamda olan 232414 sicil numaralı işyeri adresinin bildirildiği de göz önüne alınarak, davacının inşaat işinde çalıştığı anlaşıldığından söz konusu inşaatın başlangıç ve inşaatın ne zaman bittiğine ilişkin gerekli araştırmalar yapılmalı, dava dışı işverene ait 232411 ve 232414 sicil nolu işyerinde çalışan bordro tanıklarından re'sen tespit edilecek tanıklar dinlenmeli, gerektiği taktirde dosya kapsamında yer alan davalı işverenlikten verilmiş, imzalı, işe giriş bildirgesi üzerinde bilirkişi marifetiyle imza incelemesi yaptırılmak suretiyle aidiyeti saptanarak eylemli çalışmanın var olup olmadığı, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemece, açıklanan maddi ve hukuki esaslar gözetilmeksizin, eksik araştırma ve inceleme ile yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı biçimde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1. maddesi gereği kaldırılarak, temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 16/02/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.