Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/11256 Esas 2022/2406 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
İlk DereceMahkemesi: Samsun 3. İş Mahkemesi


Dava, dahili davalı ...’un davacının nezdinde çalışmadığının tespiti ile kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilin servis taşımacılığı yaptığını, üzerine kayıtlı bulunan servis aracında kendisi şoför olarak çalıştığını, söz konusu taşımacılığı yapabilmesi için Samsun Büyükşehir Belediyesinden güzergah belgesi almak zorunda olduğunu, Samsun Büyükşehir Belediyesi'nden güzergah belgesi alabilmek için en az lise mezunu personel bildirme şartı arandığını, belediye çalışanlarının söz konusu belgenin resmi bir belge olmadığını belirtmeleri üzerine müvekkilin de sadece söz konusu belgeyi alabilmek ...'un ismini bildirdiğini, fakat Samsun İlkadım Sosyal Güvenlik Merkezinin bu hiç bir resmi geçerliliği olmayan belgenin her hangi bir resmiyeti olmamakla birlikte, belgede yer alan kişi veya kişilerin müvekkilin aracında çalıştığına dair bir kayıt, belge, delil olamamakla beraber her hangi bir sosyal güvenlik başkanlığı çalışanı tarafından tespit yapılmadan ... isimli kişinin aylık prim ve hizmet bildirgesinin kuruma ibrazını talep ettiğini, müvekkilin bu talep karşısında kuruma itiraz ettiğini ancak ilgili
kurumun 20/03/2019 tarih ve 63607806206.99-E.4402989 K ve E sayılı komisyon kararı uyarınca itirazı reddolduğunu, söz konusu şahsın müvekkilin aracında hiçbir zaman hostes veya şoför olarak çalışmadığını, fiili tespit olmadan ve hukuki dayanaktan yoksun bir şekilde uygulanan bu cezanın 5510 sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanununa uygun olmadığını, müvekkilin aracında çalıştığı iddia edilen hostes veya şoförün çalışabileceği saatin kısıtlı olduğunu, tam gün olmadığını, müvekkilin servis aracının günde ortalama 2 saat çalıştığını, fakat müvekkilinin uygulanan fiili tespit olmadan ve hukuki dayanaktan yoksun bu cezanın en üst prim grubundan uygulandığını ve müvekkilin mağdur olduğunu, bu nedenlere ... isimli şahsın ...'in işyerinde çalışmadığının tespiti ve itirazın reddini içeren 30/03/2019 tarih 63607806206.99-E.4402989 K ve E numaralı kayıt dışı istihdam ile mücadele işlemlerin ilişkin komisyon kararının iptaline karar verilmesini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı Kurum vekili, kurum işleminin yerinde olduğunu beyanla davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARAR
Mahkemece; "Komisyon kararının iptali davası 30 günlük hak düşürücü süre içinde açıldığından davanın esasına geçilmiştir.
Taraflar arasındaki çözülmesi gerekli sorun ...'un davacı yanında çalışıp çalışmadığının tespitine ilişkindir.
Mahkememiz tarafından verilecek karar ... un sigortalılık alanını ilgilendirdiğinden, ilgili davaya dahil edilmiştir.
Sgk nın tüm işlemleri mahkememiz dosyasının arasına alınmıştır.
... mahkememizdeki beyanında; davacının yanında çalışmadığını beyan etmiştir.
506 sayılı Kanun'un 79 ve 5510 sayılı Kanun'un 86'ncı maddelerinde düzenlenen hizmet tespiti davasında ispat yönteminin ne şekilde olması gerektiğine dair herhangi bir açıklama bulunmadığından, kamu düzenine ilişkin bu tür davalarda taraflar her türlü delile dayanabileceği gibi mahkemece kendiliğinden araştırma ilkesine göre delil toplanabilir ve inceleme yapılabilir.
Bu tür davalarda, davanın kamu düzenine ilişkin olduğu da gözetilerek davacının işyerinde eylemli olarak çalışıp çalışmadığı yeterli ve gerekli bir araştırmayla hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak sağlıklı bir biçimde belirlenmelidir.
Taraflar arasında hizmet akdinin varlığının tespiti için, öğrenci kaydı, trafik ceza bilgileri, aynı güzergaha hareket eden servis bilgileri, taşımanın yapıldığı öğretim kurumu kayıtları celpedilmek istenilmiştir.
Mahkememizce dönem bordroları Sgk dan istenilmiş ancak dönem bordroları bulunamamıştır. Mahkememizce resen çalışma ilişkisini bilebilecek tanıklar dinlenilmek istenmiş, çalışma ilişkisini bilebilecek öğrenci velisi, diğer servis sürücüleri dinlenmek istenmiş ve dayanak kayıtları getirtilmek istenmiştir.Uyuşmazlık konusu dönemde hangi güzergahta çalıştığı konusunda davacının beyanı alınmış herhangi bir çalışma olmadığı ... tarafından beyan edilmiştir. ...plakalı okul servis aracının, ilgili büyükşehir belediyesi/belediye sınırları içinde izleyeceği güzergah ile işleteni, şoförü, rehber personeli , taşıtın plakası ,cinsi, taşıma sınırını belirten özel izin belgesinin bulunup bulunmadığı Büyükşehir Belediyesi/Belediyeden sorulmuştur.
...'un davacı yanında çalışmadığı şeklindeki beyanı, kolluk araştırmasında aynı güzerdahta çalışan kişilerin, davacının çalışmasını bilmemeleri,Öğretim kurumunun da çalışan şoför ve taşıma ile eğitim gören öğrencilere ilişikin kayıtları tutmaması ve Aynı iş ile iştigal olan şoförlerinde çalışmayı doğrulamaması karşısında, ...'un davacının yanında çalıştığı, her türlü şüpheden uzak biçimde kanıtlanamadığından davanın kabulü yönünde hüküm kurmak gerekmiştir." gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
"İlk derece mahkemesinin kararının yasal ve hukuksal gerekçeleri ile dayanağı maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmadığından 6100 sayılı HMK'nun madde 353/1-b.1 hükmü gereğince davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine," karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı kurum vekili, yeteri kadar araştırma yapılmadığını beyanla, yargılama aşamasında yaptıkları itirazların dikkate alınmadığını, davanın reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek davaya konu kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa’nın 79. maddesi ile 5510 sayılı Yasa’nın 86. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalı, çalışmanın geçtiği iddia edilen iş yerine dair düzenlenmiş Kurum müfettiş raporu ve dayanak belgeler varsa dosya içerisine getirtilmeli, yine çalışmanın geçtiği iddia edilen işyerinden bildirimi bulunup iptal edilmeyen bordrolu tanıkların yeteri kadarının beyanlarına başvurulmalı, ilgili işyerinin hangi tarihten itibaren faal olduğu ile çalışma ruhsatı alıp almadığı araştırılmalı, işyeri işvereninin vergi kayıtları irdelenerek çalışan sayısı tespit edilmeye çalışılmalı, komşu işyeri bodro tanıkları ve işverenleri tespit edilerek beyanlarına başvurulmak suretiyle uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Eldeki davada, dahili davalı ...’un ifadesinde, davacı ...’in yanın da bir iki gün işe gittiğini belirtmesi, belediye tarafından dosyaya sunulan öğrenci servis aracı özel izin belgesinde taşıtın şoförleri kısmında ...’un da isminin bulunması karşısında, Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş ise de verilen hüküm eksik araştırmaya dayalıdır.
Yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular ışığında mahkemece aynı çevrede faaliyet yürüten işverenler ve bunların çalıştırdığı kimseler yeniden Kurum ve Kolluk marifetiyle yöntemince belirlenerek bilgi ve görgülerine başvurulmalı, yukarıda anılan öğrenci servis aracı özel izin belgesinde ismi geçen ...’in de bilgi ve görgüsüne başvurulmalı, böylelikle iddianın somut ve inandırıcı bilgilere dayalı biçimde kanıtlanıp kanıtlanmadığı değerlendirilmeli, gerektiğinde resen araştırma ilkesi çerçevesinde araştırma genişletilmeli ve toplanan tüm deliller birlikte göz önünde bulundurularak hasıl olacak sonuca göre karar verilmelidir.
Mahkemece, açıklanan maddi ve hukuki ilkeler gözetilmeksizin eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 23.02.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.