Danıştay 6. Daire 2019/21507 Esas 2022/3076 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/21507
Karar No : 2022/3076


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Bakanlığı/ANKARA
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri ...
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1) ...

2) ...

İSTEMİN ÖZETİ : İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi üyesi olan davacılar tarafından, ... tarihli, ... sayılı olur ile onaylanan İstanbul ili, Başakşehir ilçesi, ... Mahallesi, Gölet Bölgesi 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planı ile 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının iptali istemiyle açılan davada, dava konusu işlemlerin iptali yolundaki ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun ek gerekçe ile reddine dair ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra 29.10.2021 tarihli ve 31643 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 85 sayılı Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığının Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2. maddesi ile de aynı Kararnamenin 97. maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan "Çevre ve Şehircilik" ibaresinin "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiği görüldüğünden, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının davalı olarak belirlenmesi suretiyle işin gereği görüşüldü.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı karar ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, anılan kararın ONANMASINA, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de belirtilen İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın kararı veren ilk derece Mahkemesine gönderilmesine 15/03/2022 tarihinde oyçokluğuyla kesin olarak karar verildi.



(X) KARŞI OY : Dava, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi üyesi olan davacılar tarafından, ... tarihli, ... sayılı olur ile onaylanan İstanbul ili, Başakşehir ilçesi, Bahçeşehir 1. Kısım Mahallesi, Gölet Bölgesi 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planı ile 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince, yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen rapor ile dosyada yer alan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, alanın tamamının park olarak özgülenmesine yönelik plan kararlarının korunarak devamı gerekirken, alanda bulunan ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın ticaret alanına alınmasına yönelik dava konusu planların hukuka aykırı olduğu sonucuna varıldığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiş, bu karara karşı yapılan istinaf başvurusu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesince, dava konusu alanın, üst ölçekli 15.06.2009 tarihinde onaylanan 1/100.000 çevre düzeni planında kentsel ve bölgesel yeşil ve spor alanında kaldığı, bu işlevde; park, hayvanat bahçeleri, rekreasyon alanları, bölge parkı, spor alanlarının yer alabileceği, dava konusu planlarla bölgenin bir kısmının özel mülkiyete ve yapılaşmaya konu olacak şekilde ticaret alanına alınması nedeniyle dava konusu planların, planların kademeli birlikteliği ilkesine aykırı olduğu ek gerekçesi ile reddedilmiş, bu karar davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin (a) fıkrasında, idari davaların idari işlemler hakkında yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırılı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacağı belirtildikten sonra ilk inceleme konularının belirlendiği 14. maddenin 3/c bendinde dilekçenin ehliyet yönünden inceleneceği, 15. maddenin 1/b bendinde ise bu hususta kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın reddedileceği hükme bağlanmıştır.
İdari yargıda iptal davası, kural olarak ilgililerin haklarını ve çıkarlarını korumanın yanında, yürütme ve idarenin hukuka uygun davranmasını gerçekleştirmeye yönelik davalardır. Bu özelliği ile iptal davalarının objektif ve soyut nitelikte bir dava türü olduğu teoride genel olarak ifade edilmekle birlikte, istisnai olarak, iptal davalarının subjektif ve somut nitelikte örneklerinin de olduğu uygulamada gözlenmektedir.

Yargısal denetim amacıyla her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunması koşuluna ihtiyaç vardır. İptal davası açabilmenin menfaat ihlali şartına bağlanması ile idari işlemle ilgisiz kişilerin dava açmasının önüne geçilmek istenmiş, böylece idari istikrarın sağlanması amacı güdülmüştür. Her olay ve davada, yargı merciine başvurarak dava açan kişinin menfaatinin, iptali istenen işlemle ne ölçüde ihlal edildiğinin takdiri de yargı mercilerine bırakılmıştır.
İptal davası açılabilmesi için gerekli olan menfaat ilişkisi kişisel, meşru, güncel bir menfaatin bulunması halinde gerçekleşecektir. Başka bir anlatımla, iptal davasına konu olan işlemin davacının menfaatini ihlal ettiğinden söz edilebilmesi için, davacıyı etkilemesi, yani davacının menfaatlerini ihlal etmesi, bir başka anlatımla işlem ile davacı arasında ciddi ve makul bir ilişkinin bulunması gerekmektedir. Bu ilişki uyuşmazlığın niteliğine göre bazen mülkiyet hakkından, bazen çevre hakkında bazen komşuluk hukukundan doğabilmekte olup; ortak paydası hukuken korunması gereken bir hak olmasında yer almaktadır. Sonuç olarak; idari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetimini amaçlayan iptal davasının görüşülebilmesi için ön koşullardan olan "dava açma ehliyeti" iptal davasına konu idari işlemin niteliğine ve dava açanın hukuken korunması gereken haklarına göre idari yargı yerince değerlendirilmektedir.
Olayda, davacıların mülkiyet ilişkisi olmayan taşınmazlarda yapılan imar planı değişikliklerinin iptal edilmesindeki menfaatini ortaya koyacak çevre ve tarihi kültürel değerlerin korunması, planlama yapılacak bölgede taşınmaz maliki olması nedeniyle plan değişikliğinden etkilenmesi, komşu parsel maliki olması gibi somut bir iddialarının bulunmadığı dosya kapsamından anlaşılmaktadır.
Diğer yandan davacıların üyesi olduğu belediye meclisinde görüşülüp karara bağlanmayan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca onaylanarak yürürlüğe giren bir imar planının iptalini istemede salt belediye meclisi üyesi olmaları nedeniyle ehliyetli kılınmalarına yasal olanak bulunmaktadır.
Bu durumda, davacıların dava konusu işlemlerin iptalini istemede kişisel, güncel ve meşru bir menfaat ilişkisinin varlığını ispatlayamadığı görülmüştür.
Bu itibarla, davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmesi gerekirken, uyuşmazlığın esasına girilerek dava konusu işlemlerin iptali yolunda verilen idare mahkemesi kararında isabet bulunmadığından, anılan karara karşı yapılan istinaf başvurusunun ek gerekçe ile reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği oyuyla karara katılmıyorum.