Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/10209 Esas 2022/2697 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No : 2019/1115-2021/1131
İlk Derece
Mahkemesi :... 3. İş Mahkemesi
No :2015/290-2018/512

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı fer'i müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, fer'i müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, 24.08.2015 tarihli dava dilekçesinde özetle, “Müvekkilinin davalıya ait işyerinde 05.10.2010 tarihinden iş akdinin feshedildiği 25.08.2014 tarihinde kadar (bu arada 02.06.2014-25.06.2014 süresi hariç olmak üzere) çalıştığını, ancak bu çalışmalarının kimi zaman eksik kimi zaman da hiç gösterilmediğini, nitekim müvekkilinin sigorta girişinin 03.09.2012 tarihine kadar farklı bir şirket üzerinden yapıldığını, yılın 10 ayı eksiksiz çalışan müvekkilinin diğer 2 ay fabrikanın temizlik işleri ve derlenip toplanması ile ilgilendiğini beyanla müvekkilinin 05.10.2010-02.06.2014 ve 25.06.2014-25.08.2014 tarihleri arasında davalıya ait işyerinde sigortalı olarak çalıştığının ve bu dönem içerisinde Kuruma bildirilmeyen günlerinin tespitine dair karar verilmesini” talep ve dava etmiştir.Birleşen ... 4. İş Mahkemesi'nin 2016/434 Esas 2016/475 Karar sayılı dosyasında davacı vekili, müvekkili adına ... 3. İş Mahkemesi'nin 2015/290 esas sayılı dosyasında Lale Kuru Meyve Tic. ve Ltd. Şti. aleyhine açtıkları hizmet tespiti davasında alınan bilirkişi raporunda müvekkilinin 18.10.2011 - 02.09.2012 tarihleri arasında aynı işyerinde çalıştığını, ancak işyerinin... adına kayıtlı olduğunun tespit edildiğini beyanla müvekkilinin 18.10.22011-02.09.2012 tarihleri arasında sigortasız günlerinin tespiti ile bugünlerin kayıtlarda asgari ücret ile sigortalı olarak çalıştığına karar verilmesini talep etmiştir.
Davacı vekili 30.06.2016 havale tarihli dilekçesinde; “Dava dilekçesinde müvekkilinin işe başlama tarihinin sehven yazılmış olduğunu, işe başlama tarihinin 18.10.2011 olduğunu” beyan etmiştir.
II-CEVAP
Davalı Lale Kuru Meyve işveren temsilcisi Hamza Gültekin, davayı kabul etmediklerini, davacının şirket nezdinde kayıtlarda görüldüğü kadar çalıştığını beyan etmiştir.
Fer'i müdahil SGK Başkanlığı vekili, Kurum kayıtlarının incelenmesinde davacının taleplerini doğrulayacak herhangi bir belgeye rastlanılmadığını, eksik gün bildirimlerin 21 kodu ile (ücretsiz izin) olarak görüldüğünü, bu durumun davacının davalı işveren nezdinde ay içerisinde süreklilik arz eden çalışmasının bulunmadığını ortaya koyduğunu, kısmi istihdam bildirimlerini hizmet tesbitine konu edilemeyeceğini, bu tür davaların kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılıkla yürütülmesi, davacının iddialarını yazılı delillerle kanıtlaması gerektiğini beyanla davanın reddini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
"1-Mahkememizin 2015/290 Esas sayılı dosyası yönünden, davanın kısmen kabulü ile, 15508417472 TC kimlik numaralı ...’ın ... AOSB 1001 Sokak Çiğli/... adresinde kurulu bulunan davalı işveren Lale Kuru Meyve ve Tic. Ltd. Şti.’ne ait davalı Kurumda ...sicil numaralı işyerinde 03.09.2012-02.06.2014 tarihleri arasında asgari ücretle toplam 615 gün çalıştığı, 280 günlük çalışmasının davalı Kuruma bildirildiği, 335 günlük çalışmasının ise bildirilmediğinin tespitine,
2-Birleşen ... 4. İş Mahkemesinin 2016/434 Esas 2016/475 Karar sayılı dava dosyası yönünden, davanın kabulüyle, 15508417472 TC kimlik numaralı ...’ın ... AOSB 1001 Sokak Çiğli/... adresinde kurulu bulunan davalı işveren...’e ait fer’i müdahil Kurumda ... sicil nolu sicil numaralı dosyada işlem gören AOSB 1001 Sokak Çiğli/... adresinde bulunan “Gıda Ür. Kuru meyve İmalat Sat” işi işyerinde 18.10.2011-02.09.2012 tarihleri arasında asgari ücretle toplam 301 gün çalıştığı, 199 günlük çalışmasının fer’i müdahil Kuruma bildirildiği, 102 günlük çalışmasının ise bildirilmediğinin tespitine" karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
1-Kurumun, ... 3. İş Mahkemesi'nin 24.12.2018 tarih, 2015/290 E. - 2018/512 K. Sayılı kararının kaldırılmasına yönelik istinaf başvurusunun 6100 sayılı Yasa'nın 353/1-b.1 hükmü gereğince esastan reddine,karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Fer'i müdahil kurum vekili, resmi Kurum kayıtlarına dayanmayan usul ve yasaya aykırı mahkeme kararının bozulmasını istemişlerdir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı yasanın 79/10 maddesidir. 506 sayılı Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
İnceleme konusu dosyada; davacının, ... sicil numaralı dosyada işlem gören...’e ait ... AOSB 1001 Sokak Çiğli/... adresinde bulunan Kuru meyve imalatı işyerinden bildirilmeye başlandığı,kısmi olarak yapılan bu bildirimlerin 02.09.2012 tarihine kadar bu işyerinden yapıldığı, daha sonra 03.09.2012 tarihinden itibaren aynı adreste faaliyet gösteren ve SGK ... İl Müdürlüğünde ...sicil numaralı dosyada işlem gören Lale Kuru Meyve San. ve Tic. Ltd. Şti.'ne ait işyerinden yapılmaya devam edildiği, her iki işyerinin yetkilisinin aynı adreste ikamet ettikleri anlaşılmaktadır.
6100 sayılı HMK 119/1-e maddesi gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, 194 maddesi gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK 31 maddesi gereğince, hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, HMK 31 maddesi ve 119/1-e maddesi gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Bu nedenle mahkemece öncelikle davacıya tam olarak talebi açıklattırılmalı, işe başlama ve işi bırakma tarihleri sorulmalı, iş yerinde hangi işleri yaptığı, iş arkadaşlarının kimler olduğu, hangi bölümler çalıştığı, ücretini nasıl aldığı, kimin tarafından işe alındığı, işte çalışırken kimden emir ve talimat aldığı, çalışma şeklinin ve sürelerinin nasıl olduğu gibi, dava konusunu somutlaştırmaya yönelik hususlarda davacının beyanı alınmalı, birlikte çalıştığını belirttiği kişiler ve göstereceği bordro tanıkları dinlenilmeli, aynı şekilde aksi yöndeki tanıkların bildirilmesi yönünde davalılara da süre verilerek, tanık bildirilmesi halinde dinlenilmesi, gerekli görülmesi halinde mahkemece de re'sen bordro tanıkları tespit edilerek tanık olarak beyanları alınmalı, buna rağmen bordro tanığı beyanları yeterli görülmediği taktirde gerekirse komşu iş yeri işverenleri ve çalışanları usulüne uygun olarak belirlenmek suretiyle beyanlarına başvurulmalı, iş yerinin kapsam ve niteliği araştırılmalı, davacının tam zamanlı çalışma yapıp yapmadığı değerlendirilmeli,tanık beyanlarında da beliritilen 2 ay ara vermeye ilişkin sürede davacının çalışıp çalışmadığı araştırılmalı, elde edilecek sonuç değerlendirilmek suretiyle karar verilmelidir.
Mahkemece yukarıda belirtilen hukuki ve maddi olgular göz önünde bulundurulmaksızın eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmiş olması, usûl ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, fer'i müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 28.02.2022 gününde oybirliği ile karar verildi