Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/12092 Esas 2022/2666 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk Derece
Mahkemesi : ... 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı taraf vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esasdan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın davalı kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi
I-İSTEM
Davacı vekili dava dilekçesi ile müvekkilinin davalılara ait olan ... Mah. ... yolu altı ... mevkiinde bulunan narenciye bahçesinde gündüzleri bahçıvan işleri geceleri bekçilik işlerini yapmak üzere çalışmaya başladığını, en son net maaşının 1.900,00-TL olduğunu, müvekkilinin hiç ara vermeden kesintisiz olarak çalıştığını beyanla davalılara ait iş yerinde 26/06/1998-27/07/2016 ( dava tarihi ) tarihleri arasında çalıştığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Davalı ... vekili, dava konusu yapılan ... ... ... mevki ... ada 28 parselde kayıtlı 22 dönüm bahçeyi müvekkilinin 25/05/2008 tarihinde Orhan Süner' e sattığını, bu nedenle bu tarihten sonra taşınmaz ve bu taşınmazlarda çalışanlarla hiçbir hukuki ve fiili ilişkisi kalmadığını beyanla müvekkili yönünden hak düşürücü süre nedeni ile davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılardan ... vekili, davaya konu edilen yerde müvekkilinin evinin de bulunduğunu, bu nedenle davacının bu yerde bekçi olarak kalmasının mümkün olmadığını, başka taşınmazda ikamet eden davacının zaman zaman mevsimlik tarım işçisi olarak diğer tarım işçileri ile birlikte gündelik ücretlerle yanlarında çalıştığını, aylıkla çalışmasının söz konusu olmadığını beyanla davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.
Feri Müdahil SGK cevap dilekçesi ile davanın yetkili mahkemede açılmadığını, zamanaşımı ve hak düşürücü süre itirazları olduğundan beyanla davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesince, davanın kısmen kabulüne, davacının 31/12/1998-27/07/2016 tarihleri arasında davalı ...'a ait tarla işyerinde kesintisiz olarak çalıştığının tespitine, fazlaya dair istemin reddine, davalı ... yönünden açılan davanın hak düşürücü süre nedeni ile reddine karar verildi.
B-BAM KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi, taraf vekillerinin istinaf başvurularının HMK nın 353/1-b-1 maddesi gereğince ayrı ayrı esasdan reddine karar verildi.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Fer'i müdahil Kurum, davanın yasal süresi zarfında açılmadığını, hak düşürücü süre yönünden de davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, davacının belirtilen süre içerisinde çalışmasını gösterir herhangi bir bordro ve belgenin bulunmadığının anlaşılmakta olduğunu, davanın sadece tanık beyanları ile ispatının mümkün olmadığını beyanla kararın bozulması talebinde bulunmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddesidir. 506 sayılı Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
İnceleme konusu dosyada davacı davalılara ait narenciye bahçesinde 26.06.1998-27.07.2016 tarihleri arasında çalıştığının tespitini talep etmiş, narenciye bahçesinin bakım işinde çalıştığını ve bekçilik yaptığını belirtmiştir. Mahkemece davanın kısmen kabulüne, davalı ... yönünden açılan davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine, davacının 31.12.1998-27.07.2016 tarihleri arasında davalı ... nezdinde çalıştığının tespitine karar verilmiş ise de yapılan inceleme ve araştırma hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir.
Somut dosyada, dava narenciye bahçesinin bakımı ile bahçe içinde bulunan müştemilatta kalınıp bekçilik yapıldığına yönelik bulunmasına göre; dava konusu taşınmazlara ilişkin tapu kayıtları ilk tesis ve tüm tedavülleri ile birlikte celp edilip, iddiaya konu çalışmanın gerçekleşeceği narenciye bahçesinin ve müştemilatın ne zaman tesis edildiği hususu araştırılmalı, iktisap tarihlerine göre bakım, üretim yapılacak bahçenin ve kalınacak müştemilatın bulunup bulunmadığı irdelenmelidir. Ayrıca komşu parsel sahiplerine ilişkin taşınmaz kayıtları da ilk tesisinden itibaren tüm tedavülleri ile birlikte celp edilerek gerek malikleri gerekse dinlenen tanıklara ilişkin aynı araştırma yapılarak dava konusu uyuşmazlık döneminde komşu taşınmaz malikleri veya bu taşınmazlarda çalışan kişiler dinlenilmeli, çalışan kişilere ilişkin kayıtlarda celp edilerek beyanları denetlenmelidir. Aynı zamanda muhtar ve azalarında tanık olarak beyanları alınmalıdır. Diğer yandan, davacının talep ettiği döneme ilişkin adres bilgileri de celp edilmek suretiyle, müştemilatta hangi tarihlerde kimlerin ikamet ettiği müştemilatın su, elektrik abonelikleri nin kime ait olduğu ve su, elektrik sarfiyatı durumu araştırılıp tespit edilmelidir. Dava hizmet tespitine yönelik olup, re'sen araştırma ilkesi gereğince de elde edilecek deliller çercevesinde inceleme ve araştırma genişletilerek sonucuna göre karar verilmelidir.
Ayrıca, söz konusu kararın davacı tarafından temyiz edilmemesi karşısında; temyiz edenin sıfatına göre kazanılmış haklar da gözetilmelidir.
Mahkemece yukarıda belirtilen hukuki ve maddi olgular göz önünde bulundurulmaksızın eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmiş olması, usûl ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, fer'i müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 28.02.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.