Danıştay Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2013/15 Esas - Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2013/15
Karar No : 2015/8824

Davacı :
Vekili :
Davalı :
Vekili :
Davanın Özeti : Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin Geçici 1. maddesine 14. bendin eklenmesine ilişkin 23.10.2012 tarih ve 28450 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Dair Yönetmelik"in 25. Maddesinin; davacı şirket tarafından ülke genelinde 7 otogarda (Batum, Havza, Çarşamba, Çanakkale, İstanbul, Kayseri, Samsun, Kırıkkale) faaliyette bulunan bir terminal işletmesi oldukları, Karayolu Taşıma Kanunu'nun 32. maddesine göre D4 yetki belgesi sahiplerinin terminal kullanmak zorunluluğu bulunduğu ve dava konusu düzenlemenin kanuna ve sektörün ihtiyaçlarına aykırı olduğu, Kanunda zorunlu kılınan kurala istisna getirildiği, Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 60. maddesinde de tarifeli yolcu taşımalarında terminal kullanma zorunluluğu getirildiği, düzenlemenin bu maddeyi işlemez hale getirdiği, düzenli olarak terminalleri kullanan, en büyük müşteri potansiyeli olan D4 yetki belgeli işletmecilerin 3 yıl boyunca terminalleri kullanmaktan kaçınacağı, bu durumun ticaretine engel teşkil ettiği, kazanılmış haklarının ihlal edildiği, dava konusu değişikliğin Yönetmelikle değil kanunla yapılması gerektiği ileri sürülerek iptali istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : 2011 yılından önce Valiliklerce Y türü yetki belgesi verildiği ve bu taşımalar için her yerde farklı uygulamalar olduğu, 1.1.2011 itibariyle D4 yetki belgesi kapsamındaki taşıma faaliyetlerinin Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamına alındığı ve ülke genelinde yeknesaklığın sağlanmaya çalışıldığı, bu taşımalar için özellikle köy, kasaba gibi yerleşim yerlerinde terminal bulunmaması, yolcuların önceki alışkanlıkları gibi nedenlerle taşımacıların sorun yaşamaması için mevcut şartlar oluşuncaya dek makul bir süre dava konusu düzenlemenin getirildiği, terminal kullanma zorunluluğunun tamamen ortadan kaldırılmadığı, yerel yönetimlerin uygun terminal olması halinde alacakları bir kararla söz konusu D4 yetki belgesi sahibi firmaları terminalde toplayabileceği, ayrıca bu belge kapsamındaki taşımaların genellikle uluslararası ve şehirlerarası taşımaların yapıldığı şehir merkezlerinde yapılmadığı dikkate alınarak bu şekilde bir uyum süreci öngörüldüğü belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi:
Düşüncesi : D4 yetki belgesinin 01.01.2011 tarihi itibariyle Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamına alındığı, dava konusu değişiklik ile D4 yetki belgesi sahiplerinin terminal kullanma zorunluluğunun tamamen kaldırılmadığı, yetki belgesi sahiplerinin anılan zorunluluk nedeniyle mağdur olmamaları amacıyla bir geçiş süreci öngörüldüğü, bu nedenle dava konusu değişiklikte hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı :
Düşüncesi : Dava, 23.10.2012 tarih ve 28450 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile 11.6.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Karayolu Taşıma Yönetmeliği''nin Geçici 1. maddesine 14. Bent olarak "D4 yetki belgesi sahiplerinden bu Yönetmeliğin 60 ıncı maddesinin ikinci fıkrası hükümlerine uyma zorunluluğu 31.12.2015 tarihine kadar aranmaz " hükmünün eklenmesine ilişkin 25. Maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliği'ni 60. maddesinin ikinci fıkrasında, "Tarifeli yolcu taşımacılığı yetki belgesi sahiplerine taşıma hattı verilebilmesi için; kendilerinin veya acentelerinin, seferlerin başladığı kalkış ve bittiği varış noktalarındaki en az bir yolcu terminaline bağımsız olarak veya birlikte sahip olmaları veya bu terminalin kullanma hakkını haiz olmaları zorunludur." hükmü yer almış uyuşmazlık konusu düzenlemeyle bu zorunluluk 31.12.2015 tarihine kadar ertelenmiştir.
655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2.maddesinin (a) fıkrasında, ulaştırma, denizcilik, haberleşme ve posta iş ve hizmetlerinin geliştirilmesi, kurulması, kurdurulması, işletilmesi, işlettirilmesi hususlarında, ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyon içerisinde, milli politika, strateji ve hedefleri belirlemek ve uygulamak, gerektiğinde güncellemek Bakanlığın görevleri arasında sayılmıştır.
Yine aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin 7. maddesinde, Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü'nün görevleri düzenlenmiş ve (a) fıkrasında, karayolu ulaştırması faaliyetlerinin ticari, ekonomik, sosyal ihtiyaçlara ve teknik gelişmelere bağlı olarak ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasını ve faaliyetlerin diğer ulaştırma türleriyle birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini sağlamak, Genel Müdürlüğün görevi olarak sayılmış; 34'üncü maddesinde ise; Bakanlığın, görev, yetki ve sorumluluk alanına giren ve kanunla belirlenmiş konularda idari düzenlemeler yapabileceği belirlenmiştir.
D4 yetki belgesi kapsamındaki faaliyetlerin 1.1.2011 tarihi itibariyle Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamına alınmış olması nedeniyle terminal zorunluluğuna ilişkin kuralın mevcut şartlar oluşuncaya kadar makul bir süre ertelenmesi gerekliliğiyle görev ve yetki çerçevesinde yapılan düzenlemede hizmet gereklerine ve üst hukuk normlarına aykırılık görülmediğinden davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi'nce, duruşma için taraflara önceden bildirilen 16.12.2015 tarihinde davacı vekili Av. ın geldiği, davalı idareyi temsilen Hukuk Müşaviri ın geldiği, Danıştay Savcısı'nın hazır olduğu görülmekle açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısı'nın düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Dava dosyası incelenerek işin gereği görüşüldü:
Dava, 23.10.2012 tarih ve 28450 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile 11.06.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Karayolu Taşıma Yönetmeliği''nin Geçici 1. maddesine 14. bent olarak "D4 yetki belgesi sahiplerinden bu Yönetmeliğin 60 ıncı maddesinin ikinci fıkrası hükümlerine uyma zorunluluğu 31.12.2015 tarihine kadar aranmaz." hükmünün eklenmesine ilişkin 25. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2.maddesinin (a) fıkrasında, ulaştırma, denizcilik, haberleşme ve posta iş ve hizmetlerinin geliştirilmesi, kurulması, kurdurulması, işletilmesi, işlettirilmesi hususlarında, ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyon içerisinde, milli politika, strateji ve hedefleri belirlemek ve uygulamak, gerektiğinde güncellemek Bakanlığın görevleri arasında sayılmış; 7. maddesinde, Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü'nün görevleri düzenlenmiş ve (a) fıkrasında, karayolu ulaştırması faaliyetlerinin ticari, ekonomik, sosyal ihtiyaçlara ve teknik gelişmelere bağlı olarak ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasını ve faaliyetlerin diğer ulaştırma türleriyle birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini sağlamak, Genel Müdürlüğün görevi olarak sayılmış; 34'üncü maddesinde ise; Bakanlığın, görev, yetki ve sorumluluk alanına giren ve kanunla belirlenmiş konularda idari düzenlemeler yapabileceği belirlenmiştir.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun "Terminal" başlıklı 32. maddesinin 1. fıkrasında; düzenli seferli yolcu taşımalarında kalkış ve varışların bir terminalden yapılmasının esas olduğu, ancak yeri ve zamanı önceden belirlenen ve nitelikleri yönetmelikte tespit edilen ara duraklarda da yolcu indirmesi ve bindirmesi yapılabileceği, 2. fıkrasında ise; yolcu taşımacılarının, en az bir yolcu terminaline bağımsız olarak veya birlikte sahip olmaları veya bu terminalin kullanma hakkını haiz olmalarının zorunlu olduğu, aynı terminalden, nitelik ve niceliğine göre birden fazla taşımacının yararlanabileceği, eşya taşımacılığında terminal bulundurma zorunluluğunun aranmadığı, terminallerin özelliklerinin yönetmelikle belirleneceği hüküm altına alınmıştır.
11.06.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde; tarifeli yolcu taşımanın, önceden bir taşıma hattı ve taşıma güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi belirlenerek ve bunlara uyularak yapılan düzenli yolcu taşımalarını; tarifesiz yolcu taşımanın ise önceden bir taşıma hattı ve taşıma güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi belirlenmeksizin; grup yolcu durumuna göre arızi veya mekik sefer düzenlenerek yapılan düzensiz yolcu taşımaları olarak tanımlanmış; "Yetki belgesi türleri" başlıklı 6. maddesinin (ç) bendinde D4 yetki belgesinin, taşıma mesafesine bakılmaksızın iliçi ve 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası tarifeli ve tarifesiz olarak ticari yolcu taşımacılığı yapacaklara verileceği, sadece tarifesiz taşımacılık yapmak üzere D4 yetki belgesi düzenlenmeyeceği kurala bağlanmıştır.
Anılan Yönetmeliğin "Terminal kullanma zorunluluğu ve ara duraklar" başlıklı 60. maddesinin 1. fıkrasında; tarifeli yolcu taşımalarında kalkış ve varışların bir terminalden yapılmasının esas olduğu, terminal ve ara duraklar dışında yolcu indirilip bindirilmeyeceği; 2. fıkrasında; tarifeli yolcu taşımacılığı yetki belgesi sahiplerine taşıma hattı verilebilmesi için; kendilerinin veya acentelerinin, seferlerin başladığı kalkış ve bittiği varış noktalarındaki en az bir yolcu terminaline bağımsız olarak veya birlikte sahip olmaları veya bu terminalin kullanma hakkını haiz olmalarının zorunlu olduğu, 3. fıkrasında; tarifeli yolcu taşımacılığı yetki belgesi sahiplerinin kalkış ve varış noktaları dışında yolcu indirip bindirebilmeleri için kendilerinin veya acentelerinin ara durak tanımına uygun bir yere sahip veya kullanım hakkını haiz olmalarının zorunlu olduğu, yeri ve zamanı önceden belirlenen ara duraklarda da yolcu indirilip, bindirilerek bilet satışı yapılabileceği, ara duraklarda bilet satışı yapılabilmesi ve yolcu alınabilmesi için yetki belgesi sahibine ait bir şube veya acentesi olmasının şart olduğu, 4. fıkrasında; ara durakların seyahatin başladığı ilk kalkış ve son varış yeri olarak kullanılamayacağı, 5. fıkrasında ise; yolcu taşımacılığı yetki belgesi sahiplerinin belediye sınırları içinde terminal dışındaki yerlerde yolcu indirilip bindirilebilmesi için Büyükşehirlerde Ulaşım Koordinasyon Merkezinin, diğer yerlerde ilgili belediyenin izin vermesi gerektiği belirtilmiştir.
01.01.2011 tarihinden önce 4925 sayılı Kanunun 2. maddesinin 3. fıkrasında yer alan "İl sınırları içerisindeki taşımalar ile yüz kilometreye kadar olan şehirlerarası taşımaların düzenlenmesi il ve ilçe trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak suretiyle ilgili valiliklere, belediye sınırları içerisindeki şehiriçi taşımalar belediyelere bu Kanuna göre düzenlenecek yönetmelik esasları dahilinde bırakılabilir" hükmüne dayanılarak (Y) türü yetki belgelerinin verilmesi Valiliklere bırakılmış iken 01.01.2011 tarihi itibariyle bu kapsamda yapılan taşımacılıkların D4 yetki belgesi ile yapılacağı düzenlenerek Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamına alınmıştır.
Dava konusu değişiklik ile de D4 yetki belgesi sahiplerinin terminal kullanma zorunluluğu 31.12.2015 tarihine kadar ertelenmiştir.
Yukarıda anılan düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde; D4 yetki belgesi düzenleme yetkisinin davalı Bakanlığa verildiği, söz konusu yetki belgesi kapsamında yapılacak taşımaların anılan Yönetmelik kapsamına alındığı ve tarifeli taşımacılık yapacak olan D4 yetki belgesi sahiplerinin taşıma hattı alabilmeleri için terminal kullanma hakkını haiz olmaları şartı bulunduğu görülmektedir.
Bu durumda, daha çok köy, kasaba gibi yerlerde faaliyette bulunan D4 yetki belgesi sahiplerinin mevcut değişikliklere uyum sağlayabilmesi, terminal bulunmayan yerlerde anılan terminal kullanma şartını haiz olmamaları nedeniyle mevzuatta yer alan cezalara maruz kalmamaları ve mağduriyet yaşamamaları için bir geçiş süreci mahiyetinde dava konusu değişikliğin getirildiği, terminal kullanma zorunluluğunun tamamen ortadan kaldırılmadığı anlaşılmaktadır.
Ayrıca 4925 sayılı Kanunun "Terminalin bulunmadığı yerleşim birimlerinde yapılacak uygulama" başlıklı 61. maddesinin 1. fıkrasında; yolcu terminalinin bulunmadığı yerleşim birimlerinde, tarifeli yolcu taşımacılığında kullanılmak üzere ilgili mahalli makamlarca yolcuların asgari ihtiyaçlarını karşılayacak fiziki şartları haiz bir yer tahsis edileceği veya belirleneceği, tahsis edilen veya belirlenen bu yerle ilgili mülki veya mahalli makamlarca düzenlenen resmi belgenin tarifeli yolcu taşımacılığı yetki belgesi sahibi/sahipleri tarafından Bakanlığa verilmesi halinde bu yerlerin ara durak veya kalkış veya varış noktası olarak kullanılabileceği hükmüne yer verildiğinden söz konusu geçiş sürecinde, uygun fiziki şartların bulunması halinde yerel makamlar tarafından D4 yetki belgesi sahiplerinin bir terminalde toplanması, terminal olarak kullanılmak üzere bir yer tahsisi yapılması da mümkündür.
Bu nedenle, D4 yetki belgesi sahiplerinin 31.12.2015 tarihine kadar terminal kullanma zorunluluğunu kaldıran dava konusu değişiklikte kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle; DAVANIN REDDİNE, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen …TL avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, aşağıda dökümü yapılan yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, bu kararın tebliğ tarihinden itibaren 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 16/12/2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.