Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/11133 Esas 2022/2921 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
No : 2019/3200-2021/931

İlk Derece
Mahkemesi : Adana 2. İş Mahkemesi
No : 2016/172-2019/197

Dava, sigortalılığın aidiyeti,aksi kurum işleminin iptali ile yaşlılık aylığının bağlanması istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacı tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Adana Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Adana Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı, davalı Kurumun, yazılarının üzerine süresi dolduğunda yapmış olduğu müracaatta emeklilik işleminin yapılmasını ve istenilen şartları yerine getirdiğinden bahisle müracaat etmesi neticesinde ilgili Kurumun defa farklı bir karar almak suretiyle 8.7.2015 tarih ve sayı: 46074625/SA-2050201/3609057 sayılı yazısıyla emekli olamayacağını belirttiğini, ortada iki farklı resmi yazı bulunduğunu, ilk yazıda eksikliğin giderilmesi halinde emekli olacağını belirttiklerini ve kendisinin de bu eksik primi yatırması neticesinde tekrar sigorta primi dolması nedeniyle müracaat etmesi neticesinde, ilgili Kurumun bu sefer farklı bir cevap verdiğini, ortada haksız bir uygulamanın sözkonusu olduğunu, kendisinin tarafına verilen cevabi yazıda eksik primlerini yatırmış bulunduğunu, Kurumun istemiş olduğu şartları yerine getirmiş bulunduğunu, bu sebeple emekliliğini hak kazanmasına rağmer ilgili davacı Kurumun bu hususları dikkate almıyarak emeklilik işlemini yerine getirmemekte olduğunu, mahkemenin bu ortada haksız bir uygulamanın olduğunu açıkça göreceğini, verilen cevabi yazıların incelenmesinde bu haksızlığın giderilmesi için emeklilik işleminin yapılması için idare mahkemesine açmış olduğu dava neticesinde, ....idare mahkemesinin bu tür davaların iş mahkemelerinde görülmesine karar vermiş olduğunu belirterek, hak etmiş olduğu emeklilik işlemlerinin yapılmasına, primlerinin tesbine karar verilmesini,yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı Kurum vekili, 5510 sayılı Yasa; Madde 28 hükmünü, yine 5510 sayılı yasa; Madde 30 hükmünü amir olduğunu, 506 sayılı kanun; geçici Madde 8-Sigortalılar için yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanabilme koşulu olarak kadınlar ve erkekler hakkında sigortalılık süresi ve yaş kriterleri getirdiğini, ....... TC Kimlik ve ...sigorta sicil numaralı ...'nun dosyasının incelenmesi neticesinde, 07/07/2015 tarih ve 3571289 sayılı yazılarında davalıya toplam 789 gün hizmetinin bildirilmiş olup, sigortalının hizmet cetvelinde 1985/1 dönemden 1992/3 döneme kadar..., ..., ...adları ile geçen çalışmaların(bazı dönemlerde S kodu hatası olup hizmet cetvelinde adı ... görünse de arşiv kayıtlarında çalışmalar ...'ya ait olduğunu, ilgili bordroların sigortalı dosyasında mevcut olduğunu,)12-72. Ek sayılı Genelge gereği kendisine maledilmediğini, belirtilen dönemler arasındaki çalışmaların bordro kayıtlarında..., ..., ...adları ile geçmekte olup ayrıca 01/06/1990 , 05/06/1991 ve 16/12/1992 tarihli işe girişlerin ... adına olup; ...'nun aynı sigorta sicil numarasın kullandığı ve bu numara ile askerlik borçlanması yaparak ödediğinin de anlaşıldığını, 02/03/2012 tarih, 125560 sayılı yazı ile sigortalıya bildirilen hizmet süresi içinde sehven ...'ya ait hizmetlerin de mevcut olup; bu hizmetlerin Bağkur Emeklilik Servisine bildirilirken toplam hizmet süresinden düşüldüğünü, 12-72. ek sayılı Genelge gereği ad soyadın başka birine ait olduğu hizmetlerin sigortalılara maledilmemekte olduğunu, 01/10/1984 tarihli işe girişin sigortalıya ait olup; 1984/3. Dönemde ...sicil numarası ile geçen 49 gün çalışmanın sigortalıya maledilmiş olup; 1985/1 dönemden 1992/3 döneme kadar..., ..., ...adları ile geçen çalışmaların Genelge gereği sigortalıya maledilmediğini, Kurumca yapılan işlemlerin mevzuata uygun olup; davacının, usule ve yasaya aykırı davaya konu taleplerinin kabulünün mümkün olmadığını, açıklanan nedenlerin, haksız ve yasal dayanaktan yoksun davanın reddini gerektirdiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
"...506 sayılı kanun; Geçici Madde 81-Sigortalılar için yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanabilme koşulu olarak kadınlar ve erkekler hakkında sigortalılık süresi ve yaş kriterleri getirdiğini, ... TC Kimlik ve ...sigorta sicil numaralı ...'nun dosyasının incelenmesi neticesinde, 07/07/2015 tarih ve 3571289 sayılı yazılarında davalıya toplam 789 gün hizmetinin bildirilmiş olup, sigortalının hizmet cetvelinde 1985/1 dönemden 1992/3 döneme kadar..., ..., ...adları ile geçen çalışmaların (bazı dönemlerde S kodu hatası olup hizmet cetvelinde adı ... görünse de arşiv kayıtlarında çalışmalar ...'ya ait olduğunu, ilgili bordroların sigortalı dosyasında mevcut olduğunu,)12-72. Ek sayılı Genelge gereği kendisine maledilmediğini, belirtilen dönemler arasındaki çalışmaların bordro kayıtlarında..., ..., ...adları ile geçmekte olup ayrıca 01/06/1990, 05/06/1991 ve 16/12/1992 tarihli işe girişlerin ... adına olup; ...'nun aynı sigorta sicil numarasın kullandığı ve bu numara ile askerlik borçlanması yaparak ödediğinin de anlaşıldığını, 02/03/2012 tarih, 125560 sayılı yazı ile sigortalıya bildirilen hizmet süresi içinde sehven ...'ya ait hizmetlerin de mevcut olup; bu hizmetlerin Bağkur Emeklilik Servisine bildirilirken toplam hizmet süresinden düşüldüğünü, 12-72. ek sayılı Genelge gereği ad soyadın başka birine ait olduğu hizmetlerin sigortalılara maledilmemekte olduğunu, 01/10/1984 tarihli işe girişin sigortalıya ait olup; 1984/3. dönemde ...sicil numarası ile geçen 49 gün çalışmanın sigortalıya maledilmiş olup; 1985/1 dönemden 1992/3 döneme kadar..., ..., ...adları ile geçen çalışmaların Genelge gereği sigortalıya maledilmediğini, Kurumca yapılan işlemlerin mevzuata uygun olup; davacının, usule ve yasaya aykırı davaya konu taleplerinin kabulünün mümkün olmadığı...” gerekçesiyle,davanın reddine" karar verilmiştir.
Davacı, davalı Kuruma emeklilik başvurusunda bulunduğunda eksik olan primini yatırdığı takdirde emekli olacağı yönüne karar verildiğini, primini yatırıp tekrar başvuru yaptığında ise 08/07/2019 tarihinde emekli olamayacağına karar verildiğini, neden olarak ise bazı dönemlerde S kodu hatası olup ...;’ya ait olduğunu, ilgili bordroların sigorta dosyalarında mevcut olduğunu belirttiklerini, kendisinin Kurumun emekliliği için ön gördüğü şartların eksiksiz olarka yerine getirmiş olmasına rağmen ilgili Kurumun emeklilik işlemlerini yerine getirmediğini, bu durumun tanık beyanları ve belgelerden de anlaşılabileceğini, bu nedenlerle yerel mahkeme kararının kaldırılarak, davasının kabulüne karar verilmesini ve yargılama giderlerinin davalı tarafa yükletilmesini talep ederek istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B-BAM KARARI
“...1479 sayılı Kanun’un 35’inci maddesinde yaşlılık aylığından yararlanma koşulları öngörülmüş olup; sigortalıya, yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için kural olarak maddede (ve 1479 sayılı Kanun’un geçici 10’uncu maddesinde) belirlenen yaşa ulaşmış olmak, belirli bir süre prim ödemek, talepte bulunmak ve talepte bulunulan tarihte prim ve her türlü borçlarını ödemiş olmak gerekir.
1479 sayılı Kanun'un Geçici 10. maddesinin son fıkrasında; “Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sigortalı olanlardan, 15 tam yıl prim ödeme süresi ile kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurma koşulunu, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren,
a) 2 tam yıldan fazla, 4 tam yıl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadınlara 51, erkeklere 56 yaşını,
b) 4 tam yıldan fazla, 6 tam yıl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadınlara 52, erkeklere 56 yaşını,
c) 6 tam yıldan fazla, 8 tam yıl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadınlara 53, erkeklere 57 yaşını,
d) 8 tam yıldan fazla, 10 tam yıl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadınlara 54, erkeklere 57 yaşını,
e) 10 tam yıldan fazla süre içinde yerine getiren, kadınlara 56, erkeklere 58 yaşını, doldurmaları ve talepte bulunmaları halinde, yaşlılık aylığı bağlanır.” hükmü yer almakta olup, anılan madde hükmü uyarınca davacı yönünden eldeki davada iş bu şartlar irdelenmelidir.
Somut olayda, davacının yukarıda belirtilen yasal mevzuat uyarınca 5400 prim ödeme gününü tamamlamadığı anlaşıldığından ve davacının ...’nun mirasçılarına da dava açmayacağını belirtmesi karşısında sonucu itibariyle hükmün doğru olduğu anlaşıldığından ...” gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun esas yönünden reddine" karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı, davaya konu kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Somut olay incelendiğinde; davacının 09.01.2015 tarihli tahsis talebine istinaden Kurum tarafından sicil dosyasının incelenmesi neticesinde sigortalının hizmet cetvelinde 1985/1 döneminden 1992/3 dönemine kadar..., ..., ...adları ile geçen çalışmaların (bazı dönemlerde S kodu hatası olup hizmet cetvelinde adı ... görünse de arşiv kayıtlarında çalışmalar ...'ya ait olduğunu, ilgili bordroların sigortalı dosyasında mevcut olduğunu,) 12-72. Ek sayılı Genelge gereği kendisine maledilmediği, belirtilen dönemler arasındaki çalışmaların bordro kayıtlarında..., ..., ...adları ile geçtiği ayrıca 01/06/1990 , 05/06/1991 ve 16/12/1992 tarihli işe girişlerin ... adına olup; ...'nun aynı sigorta sicil numarasını kullandığı ve bu numara ile askerlik borçlanması yaparak ödediğinin de anlaşıldığı, 02/03/2012 tarih, 125560 sayılı yazı ile sigortalıya bildirilen hizmet süresi içinde sehven ...'ya ait hizmetlerin de mevcut olduğu,bu hizmetlerin Bağkur Emeklilik Servisine bildirilirken toplam hizmet süresinden düşüldüğü, 12-72. ek sayılı Genelge gereği ad soyadın başka birine ait olduğu hizmetlerin sigortalılara maledilmediği belirtilerek buna göre daha önceden davacıya ait olduğu daha önce belirtilen 01.10.1984 tarihinden 20/08/2007 tarihine kadar 3160 gün ssk, 2272 gün Bağ-Kur olmak üzere toplam 5432 gün hizmetin, 31/07/2015 tarihi itibarı ile 2274 gün 4/b (Bağ-Kur) ile 789 gün 4/a (SSK) olmak üzere toplam 3063 gün prim hizmet süresinin davacıya ait olduğunun bildirildiği, buna göre Kurum tarafından 1985/1-19.02.1993 tarihleri arasındaki toplam 2755 gün ssk hizmetinin ise davacıya ait olmadığının Kurumca kabul edildiği ve bu hizmet sürelerinden bir kısmınun davacının müteveffa amcası Mustafa oğlu, 1933 doğumlu ...’nun sicil dosyasına aktarıldığı ve ...’nun hak sahiplerine 01.07.1996 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlandığı, Mahkemece, davacının müteveffa amcası olan ... mirasçılarını davaya dahil etmesi için süre verildiği ancak davacının mirasçıları davaya dahil etmemesi üzerine davacının bu konuda iddiasının dinlenemeyeceği yönünde yapılan değerlendirme sonucunda davacının ...'ya ait hizmetlerin kendisine ait olduğuna dair davasını ispatlayamadığı da belirtilerek buna göre aylık şartlarının da oluşmaması nedeniyle davanın reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, eldeki gibi sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Buna göre mahkemece, anılan sigortalının mirasçılarının davaya dahil edilmeden yargılamanın sonuçlandırılması isabetsiz olmuştur. İşbu davanın anılan sigortalının hak alanını doğrudan ilgilendirdiği ve davanın sonucuna göre prim ödeme gün sayılarının değişeceği ortadadır.
O halde, Mahkemece, yapılması gereken öncelikle dava sonucunun dava dışı diğer sigortalı müteveffa ...’nun mirasçılarının hak alanını ilgilendirdiği dikkate alınarak davacıya mehil verilmeli ve HMK md.124 gereği davaya katılımları sağlanmalı, davacı tarafından bu husus yerine getirilmediği takdirde davanın usulden reddine karar verilmeli,yerine getirildiği takdirde müteveffa ...’nun mirasçılarının davaya ilişkin savunma ve delilleri sorulmak suretiyle uyuşmazlık konusu çalışmaların kime ait olduğu hususu yapılan araştırma sonucuna göre tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilerek açıklığa kavuşturulmalı, akabinde yaşlılık aylığı koşulları irdelenerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Mahkemenin, yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda taraf teşkili sağlanıp gereken araştırmanın yapılması ile elde edilecek sonuca göre karar vermesi gerekirken, eksik inceleme ve araştırma sonucunda, yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Adana Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin davacı vekilinin istinaf isteminin esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün sair hususlar incelenmeksizin yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 02/03/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.