Bölge Adliye
Mahkemesi : Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi

Asıl dava, hizmet tespitine ve prim tahakkukuna dayanak yapılan Kurum denetmeni raporunun iptali ve bu rapora konu hak ve alacaklar bakımından borçlu bulunmadığının tespiti, birleşen davalar ise; resen tahakkuk ettirilen primlerin ve konusu idari para cezası ve prim borcu olan ödeme emirlerinin iptali istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, asıl ve birleşen davaların reddine dair verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okundu. Temyiz konusu hükme ilişkin dava, 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun Geçici 3. maddesi delaletiyle 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438. maddesinde sayılı ve sınırlı olarak gösterilen hâllerden hiçbirine uymadığından, temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasına ilişkin isteğin reddine karar verildikten sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi
I-İSTEM:
Davacı vekili; davalı ... denetmenleri tarafından düzenlenen 26/05/2014 tarih ve ... sayılı raporuna istinaden "..." adresinde bulunan ve re"sen tescil edilen ... sicil numaralı iş yeri ile ilgili olarak davacı ve davalı ... arasında iş ilişkisinin bulunmadığının tespitine, kurum denetmenleri tarafından düzenlenen raporun iptaline,rapora dayalı olarak başlatılan icra takibi ile tahakkuk ettirilen tüm idari para cezalarının, prim borcu, işsizlik ve gecikme zamlarının ödeme emirlerinin ve diğer tüm mali sonuçlarının takip ve tahsilinin durdurulmasını talep etmiştir.
Sakarya 1. İş Mahkemesi"nin 2015/233 esas sayılı dava dosyası bu dosya ile birleştirilmiş, birleşen dosyada davacı vekili; Sakarya Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğü tarafından düzenlenen idari para cezası, prim ve işsizlik sigortası primi borçlarına ilişkin 2015/10140-10141-10142-10143-10144-10145 takip nolu idari para cezası, işsizlik sigortası pirimi, prim borcuna ilişkin ödeme emirleri ve icra takibinin iptali ile müvekkilinin borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Sakarya 1. İş Mahkemesi"nin 2016/311 Esas sayılı dava dosyası bu dosya ile birleştirilmiş, birleşen dosyada davacı vekili; davalı ... denetmenleri tarafından düzenlenen 26/05/2014 tarih ve ...sayılı raporuna istinaden ..."nın 29/09/2014 tarih ve ... sayılı yazısı ile 26.594,06 TL tutarındaki prim, işsizlik ve gecikme zammı borcuna ilişkin itirazın reddine dair verilen 28/10/2014 tarih ve 2014/49 sayılı komisyon kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı kurum vekili; Kurum denetmenleri tarafından tanzim edilen rapora istinaden işyeri bildirgesinin süresinde verilmemesi nedeniyle 693 TL sigortalı işe giriş bildirgesinin süresinde verilmemesi nedeniyle 1386 TL olmak üzere toplam 2079 TL idari para cezası tebliğ edildiğini, davacı tarafından idari para cezasına itiraz edildiğini, davacının itirazının komisyon tarafından reddine karar verildiğini belirterek açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir
Davalı ... vekili; kurum tarafından yapılan denetim neticesinde davacının sigortasız işçi çalıştırdığı ve buna bağlı olarak yükümlülüklerini yerine getirmediği tespit edilerek idari para cezası kesildiğini, müvekkilinin davacıya ait parseldeki müştemilatta oturduğunu, müvekkiline davacı tarafından banka hesabına düzenli olarak para yatırıldığını, taraflar arasında işçi - işveren ilişkisi olduğunu belirterek açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonunda; "dinlenen tanık beyanları, davacının davalıya her ay düzenli ödeme yapması ve dosya kapsamına göre davalının davacının villasında bekçilik yaptığı sabit olduğundan kurum işleminin yerinde olduğu, ödeme emirlerinin iptaline ilişkin davanın süresinde açıldığı" gerekçesiyle, asıl ve birleşen davalar yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Sakarya 3. İş Mahkemesi"nin 07/02/2017 tarihli, 2016/177 Esas - 2017/71 Karar sayılı kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğundan davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Yasanın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; mahkeme tarafından davanın niteliği hakkında hatalı değerlendirme yapıldığını, tanık anlatımlarının çelişkili olduğunu, denetmen yardımcısının geriye dönük 1 yıllık tespit yetkisi olmasına rağmen geçmiş yıllara ilişkin de tespit yaptığını, müvekkili ile davalı ... arasında hizmet ilişkisinin bulunmadığını, davanın reddi kararının kaldırılarak kabulüne karar verilmesi gerektiğini belirterek, kararın bozulması talep edilmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanunun 86"ncı maddesindeki "Bu Kanunun 4 üncü ve 5 inci maddesine tabi sigortalılar ile sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalılar için işverenlerce Kuruma verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, verilme süresi ve diğer hususlar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
İşveren, işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak üzere on yıl süreyle, kamu idareleri otuz yıl süreyle, tasfiye ve iflâs idaresi memurları ise görevleri süresince, saklamak ve Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde onbeş gün içinde ibraz etmek zorundadır.
İşverenin, sigortalıyı, 4857 sayılı İş Kanununun 7 nci maddesine göre başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devretmesi halinde, sigortalıyı devir alan, geçici iş ilişkisi süresine ilişkin birinci fıkrada belirtilen belgelerin aynı süre içinde işverene ait işyerinden Kuruma verilmesinden, işveren ile birlikte müteselsilen sorumludur.
(Değişik fıkra: 09/08/2016-6728 S.K./48. md) Ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların, otuz günden az çalıştıklarını ispatlayan belgeler, işverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verilmesi gereken süre içinde verilir. Belgelerin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, verilme süresi, verilme yöntemi, belgeleri verecek işyerleri, belgelerin verileceği kurum ile diğer hususlar Kurumca çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
Sigortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin aylık prim ve hizmet belgesinin veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin (Ek ibare: 09/08/2016-6728 S.K./48. md) verilmesi gereken süre içinde (...)*1* verilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin (...)*1* geçerli sayılmaması halinde, otuz günden az bildirilen sürelere ait aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi (Ek ibare: 09/08/2016-6728 S.K./48. md) Kurumca re"sen düzenlenir ve muhteviyatı primler, bu Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
(Mülga fıkra: 13/02/2011-6111 S.K 40.mad.)
(Değişik fıkra: 17/04/2008-5754 S.K./50. mad) Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca, fiilen yapılan denetimler sonucunda veya işyeri kayıtlarından yapılan tespitlerden ya da kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde veya kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar tarafından düzenlenen belge veya alınan bilgilerden çalıştığı anlaşılan sigortalılara ait olup, bu Kanun uyarınca Kuruma verilmesi gereken belgelerin yapılan tebligata rağmen bir ay içinde verilmemesi veya noksan verilmesi halinde, bu belgeler Kurumca re"sen düzenlenir ve muhteviyatı sigorta primleri Kurumca tespit edilerek işverene tebliğ edilir. İşveren, bu maddeye göre tebliğ edilen prim borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde, ilgili Kurum ünitesine itiraz edebilir. İtiraz, takibi durdurur. İtirazın reddi halinde, işveren kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Yetkili mahkemeye başvurulması, prim borcunun takip ve tahsilini durdurmaz. Mahkemenin Kurum lehine karar vermesi halinde, 88 inci ve 89 uncu maddelerin prim borcuna ilişkin hükümleri uygulanır.
(Ek fıkra: 17/04/2008-5754 S.K./50. mad) Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca işyerinde fiilen yapılan tespitlerden ve kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden kayıt ve belgelere dayanmaksızın çalıştığı belirlendiği halde, hizmetlerinin veya prime esas kazançlarının Kuruma bildirilmediği anlaşılan veya eksik bildirildiği tespit edilen sigortalıların geriye yönelik hizmetlerinin veya prime esas kazançlarının, en fazla tespitin yapıldığı tarihten geriye yönelik bir yıllık süreye ilişkin kısmı dikkate alınır.
Aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi (Ek ibare: 09/08/2016-6728 S.K./48. md) işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.
Sigortalının çalıştığı bir veya birden fazla işte, bu Kanunda yazılı şartları yerine getirmiş olmasına rağmen, kendisi için verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin (Ek ibare: 09/08/2016-6728 S.K./48. md) işveren tarafından verilmediği veya verilen aylık prim ve hizmet belgesinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde (Ek ibare: 09/08/2016-6728 S.K./48. md) kazançların veya prim ödeme gün sayılarının eksik gösterildiği Kurumca tespit edilirse, hastalık ve analık sigortalarından gerekli ödemeler yapılır.
Bu maddede belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde, 102 nci maddeye göre işlem yapılır.
Kamu idarelerinde işyerinin özelliği nedeniyle prim belgelerinin farklı sürelerde verilme zamanını belirlemeye, Kurum yetkilidir. (Mülga cümle: 09/08/2016-6728 S.K./48. md)
(Ek fıkra: 09/08/2016-6728 S.K./48. md) Muhtasar beyanname ile bu Kanun uyarınca verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin birleştirilerek verilmesi durumunda beyannamenin; şekil, içerik, ekleri, ilgili olduğu dönem, verilme süresi ve diğer hususlar Bakanlık ile Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan müşterek tebliğ ile belirlenir. İşveren sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren on beş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür." hükmünü içeren düzenlemedir.
Dosya kapsamındaki kayıt ve belgelerden; Kurum denetmeni tarafından; 10.08.2009-05.08.2013 tarihleri arasında davacı tarafından davalı ... banka hesabına yıllar itibariyle artan oranlarda para gönderilmesi, davalı ..."un 27.04.2001-22.08.2009 tarihleri arasında davacının boşandığı eşine ait işyerinden bildirimlerinin olması, mahallinde yapılan fiili denetimlere dayalı olarak 23.08.2009-2014/3 dönemlerinde 23.08.2009 tarihinde resen davacı adına tescil edilen işyerinde çalıştığının tespit edildiği, mahkemece; resen tespit edilen kamu tanıkları, taraf tanıkları ve tespitine karar verilen dönemde dava dışı işveren işyerlerinden yapılan bildirim dönemlerinde dava dışı işyerlerinde çalışan bodro tanıklarının dinlendiği, davalı ..."a ait banka hesapları, 22.08.2009 tarihinden öncesinde aynı işyerinden bildirimlerinin olması, taraf tanıklarının ve kamu tanıklarının; davacının davacı işyerinde villa bekçiliği, köpek bakıcılığı, bahçe bakımı işleri yaptığı yönündeki beynaları, dava dışı işyerlerinden yapılan bildirimleri ile ilgili olarak dinlenen bodro tanıklarının davalı ..."u tanımadıkları ve çalışması hakkında bilgi sahibi olmadıkları yönündeki beyanları dikkate alınarak mahkemece asıl ve birleşen davalar yönünden red kararı verildiği anlaşılmaktadır.
Davacı tarafından, idari para cezası kararlarına karşı idari yargıda dava açıldığı ,idari yargı tarafından; iş mahkemelerinde açılan davaların sonucunun beklenmesine karar verildiği dosya kapsamından anlaşılmaktadır.
Kurum denetmen raporunun iptali, resen tahakkuk ettirilen primlerin iptaline ilişkin ve konusu prim alacağı olan ödeme emirlerinin iptaline ilişkin talepler yönünden red kararı yerinde olup konusu idari para cezası olan ödeme emirlerinin iptaline ilişkin talepler yönünden idari yargıda idari para cezalarının iptaline ilişkin dava sonuçları beklenip sonucuna göre karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve istanbul Bölge Adliye Mahkemesi 34.Hukuk Dairesinin istinaf isteminin reddine ilişkin kararı kaldırılarak ilk derece mahkemesi kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak, temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 25.02.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.