Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/10846 Esas 2022/3180 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesi
No : 2019/2077-2021/716
İlk Derece
Mahkemesi : ... 20. İş Mahkemesi

Dava, hizmet ve prime esas kazanç tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı, davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesince, istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı asil, 01.04.2011-18.06.2014 tarihleri arasında davalı işveren yanında 1.000 USD ücretle çalıştığını, bu miktarın asgari ücrete karşılık gelen kısmının banka hesabına yatırıldığını, üzerinin ise elden verildiğini ileri sürerek, bildirilmeyen hizmet süresinin ve prime esas gerçek ücretinin tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Davalı şirket vekili cevap dilekçesinde özetle, davacının taleplerin mesnetsiz olduğunu, davalı işyerinde elden maaş ödemesi yapılmadığını, çalışanların ücretlerinin banka hesabına düzenli olarak yatırıldığını belirterek, davanın reddini istemiştir.
Davalı Kurum vekili, davanın 5 yıllık hak düşürücü süre içinde açılmadığını, davalı işverenin işyeri kayıtlarının getirtilmesini, kurumun resmi kayıtlarının incelenmesini, kurumun dava açılmasına sebebiyet vermediğinden davanın kabulü halinde vekalet ücretine hükmedilmemesi gerektiğini belirterek, davanın reddini istemiştir.

III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, yapılan yargılama sonunda, davanın kısmen kabulü ile; davacının hizmet akdiyle davalı F.L.Y. Service Hava Kargo Servis Tur. Hiz. Ltd. Şti. nezdinde 01/04/2011-30/06/2011 tarihleri arasında 90 gün günlük 26,55 TL brüt ücretle, 01/07/2011-12/07/2011 tarihleri arasında 12 gün günlük 27,90 TL brüt ücretle çalıştığının tespitine, davacının prime esas ücretin tespitine yönelik talebinin reddine, karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden; davacının 13.07.2011-30.06.2014 arası 1079727 sicil numaralı davalı işyerinden bildiriminin yapıldığı, davalı işyerinin 19.12.2000 tarihinde yasa kapsamına alındığı, dinlenen kayıtlı tanık beyanları ile davacının çalışmalarının ispatlandığı, mahkeme kararının yerinde olduğu gerekçesiyle davalı şirket ve davalı Kurum vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davalı şirket vekili, yeteri kadar bordro tanığı dinlenmediğini, mahkemece eksik inceleme ve araştırma ile karar verildiğini belirterek, hükmün temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.
Davalı Kurum vekili, salt tanık beyanları ile karar verilmesinin doğru olmadığını, Kurum kayıtlarının esas olduğunu, Kurumun işbu davada fer’i müdahil olduğundan bahisle aleyhine yargılama giderleri ve vekalet ücretine hükmedilemeyeceğini belirterek, kararın temyizen bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre davalı taraf vekillerinin aşağıdaki bendin dışındaki sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2-Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Yasa'nın 86/9. maddesi olup bu tür sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davaların, kamu düzeniyle ilgili olduğu ve bu nedenle de özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğu açıktır. Bu çerçevede, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re'sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip iş yerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
İnceleme konusu eldeki davada, davacı 01.04.2011-18.06.2014 tarihleri arasında davalı işveren yanında 1.000 USD ücretle çalıştığının tespitini istemiş, mahkemece davanın kısmen kabulüne dair yazılı şekilde karar verilmiş ise de, yapılan araştırma ve inceleme yetersiz olup, hüküm kurmaya elverişli değildir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davacı adına düzenlenen işe giriş bildirgesinin bulunmadığı, hizmet döküm cetvelinde 13.07.2011-30.06.2014 tarihleri arasındaki çalışmalarının 1079727 sicil sayılı davalı işyerinden Kuruma bildiriminin yapıldığı, FLY Hava Kargo Serv. Tur. Hiz. Ltd. Şti. unvanlı işyerinin 19.12.2000 tarihinde kanun kapsamına alındığı ve halen faal olduğu, dönem bordrolarının getirtildiği, tanıkların dinlendiği anlaşılmaktadır.
Somut olayda, kabule konu dönemde fiili çalışmanın varlığı yeterince araştırılmadan, yazılı şekilde karar tesisi hatalı olmuştur.
Yapılacak iş, işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dinlenen tanık beyanlarının yetersizliği karşısında, dönem bordrolarında yeteri kadar bordro tanığı bulunduğundan davacının işyeri bordrolarında kayıtlı bu kişilerden yeteri kadarı resen saptanarak davacının çalışmasına yönelik bilgi ve görgülerine başvurulmalı, davacının iddiasına konu kayıtlarda gözükmeyen çalışmalarının hangi nedenlerle kayıtlara geçmediği ya da bildirim dışı kaldığı hususu gereğince araştırılmalı, uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesi kararının 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgilisine iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 08/03/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.