Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/11223 Esas 2022/3245 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
No : 2019/3283-2021/945
İlk Derece
Mahkemesi : Adana 1. İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalı ve feri müdahil vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Adana Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Adana Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince verilen kararın, feri müdahil vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacının 15.02.1988-30.09.1988 tarihleri arasında davalı iş yerinde çalıştığının tespitini talep etti.
II-CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde özetle; davanın hak düşürücü süreye maruz kaldığını belirterek haksız davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Feri Müdahil SGK cevap dilekçesinde özetle; kurum kayıtlarında dava konusu dönem için davalı işyerinden davacı adına herhangi bir çalışma bildirilmediğini, Davacı adına kuruma bildirilen hizmetler ve prime esas kazançlar davacının hizmet cetveline işlendiğini, davacının iddiasını yazılı delil ile ispatlaması gerektiğini belirterek davasının reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi; Davanın kısmen kabulü kısmen reddi ile,
Davacının 39587 sicil numaralı işyerinde 09/05/1988 tarihinde 1 gün süre ile hizmet akdine bağlı olarak asgari ücretle çalıştığının tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine, karar vermiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Adana Bölge Adliye Mahkemesince, davalı ve fer'i müdahil vekillerinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b.1 maddesi gereğince ayrı ayrı esastan reddine karar vermiştir..
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Feri müdahil vekili davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
1- 6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir.İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim,m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da eldeki davada davacının yaptığı işin niteliği,iş yerinde kimlerle çalıştığı, hususları açıklığa kavuşturulmalıdır.
2-Davanın yasal dayanağı, 506 sayılı Kanunun 79/10 maddesidir. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur.Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde, re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Davacı, 15.02.1988-30.09.1988 tarihleri arasında davalı işveren nezdinde geçen çalışmalarının tespitini istemiştir.
Dosya içinde yer alan kayıt ve belgelerden 24/05/1988 tarihinde Kuruma verilen ve davacının 39587 sicil numaralı davalı işyerinde 09/05/1988 tarihinde işe başladığının bildirildiği, işyerinin 06/08/1982 tarihinde kanun kapsamına alındığı, davacının askerliğini 01/03/1993-01/08/1995 tarihleri arasında yaptığı, davacının hizmet döküm cetveline göre sigortalı olarak ilk bildiriminin 01/08/1996 tarihinde dava dışı işyerinden yapıldığı, Kurumun davalı işverene arşiv kayıtlarının tetkiki konusunda yazı yazıldığı ve cevaben davacının 1988/2. dönem çalışmasının bordrosunda çalışma olarak bildirildiğinin belirtildiği ve ilgili bordronun Kuruma gönderildiği, bunun üzerine bordroya istinaden davacının fiili çalışmasının olup olmadığının araştırılarak rapor düzenlenmesi için Sosyal Güvenlik Denetmenleri Servisine gönderildiği, ancak bu konuda bir denetim yapılmadığı, 1988/1-2-3 dönem bodrolarının dosya içerisinde yer aldığı anlaşılmaktadır.
Mahkemece, her ne kadar dinlenen bordro tanıkları davacıyı hatırlayamadıkları, park bahçede çalışanları tanımadıklarını beyan etmişlerse de, dinlenen davacı tanıkların davacının çalıştığını beyan etmeleri ve davacının işe giriş bildirgesinin olması dikkate alındığında hizmet tespit süresi ispat edilemese de çoğun içinde azda var ilkesi gereğince davacının işe giriş bildirgesinin olduğu tarih itibariyle 1 gün süreyle çalıştığı gerekçesiyle davacının 39587 sicil numaralı işyerinde 09/05/1988 tarihinde 1 gün süre ile hizmet akdine bağlı olarak asgari ücretle çalıştığının tespitine, fazlaya ilişkin talebin reddine, dair hüküm tesis edilmiş ise de; verilen karar eksik incelemeye dayallıdır. Mahkemece öncelikle yukarıda açıklanan somutlaştırma yükümlülüğü kapsamında davacının çalışma şekli,bölümü ve kimlerle birlikte çalıştığı tam olarak belirlenmeli; birlikte çalıştığı belirlenen kişilerle ilgili bodroların celbi ile ilgili kişilerin bilgi ve görgülerine başvurulmalı, toplanan tüm kanıtlar birlikte değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile verilen karar hatalı olup bozmayı gerektirir.
O hâlde, feri müdahil vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Adana Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Adana Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi kararının 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 09.03.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.