Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/9452 Esas 2022/3348 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesi
No : 2020/158-2021/918

İlk Derece
Mahkemesi : Yalova İş Mahkemesi

Dava, davacının davalı işyerinde geçen hizmetinin tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı taraf vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 33.Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı ve davalı Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili, davacının davalılara ait fidan üretim işyerinde Ekim 1993-11.10.2013 tarihleri arasında aralıksız çalıştığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP:
Davalılar ..., ... vekili; davacının günlük yevmiye karşılığında ara sıra gelip çalıştığını, işin devamlı olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı Kurum vekili; davacının 28.08.2012-11.10.2013 tarihleri arasında çalıştığını, hizmet tespiti davalarının kamu düzenini ilgilendirdiğinden hizmetin geçtiği iddia edilen yıllarda işyerinin gerçekten var olup olmadığının, 5510 sayılı yasa kapsamında olup olmadığının araştırılması gerektiğini belirterek haksız davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, avacının davasının kısmen kabulü ile davacının davalılardan ...'a ait işyerinde
01/05/2003-31/08/2003 tarihleri arasında,
01/05/2004-31/08/2004 tarihleri arasında,
01/05/2005-31/08/2005 tarihleri arasında,
01/05/2006-31/08/2006 tarihleri arasında,
01/05/2007-31/08/2007 tarihleri arasında,
01/05/2008-31/08/2008 tarihleri arasında,
01/05/2009-31/08/2009 tarihleri arasında,
01/05/2010-31/08/2010 tarihleri arasında,
01/05/2011-10/08/2011 tarihleri arasında hizmet akdi ile çalıştığının, diğer davalı ...'a ait işyerinde ise 11/08/2011-31/08/2011 ve 01/05/2012-27/08/2012 tarihleri arasında hizmet akdi ile çalıştığının ve bu çalışmalarının SGK'ya bildirilmediğinin tespitine, davacının diğer hizmet tespiti talepleri yönünden davasının reddine,” karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Taraf vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesinin değerlendirmesinde usule ve esasa ilişkin hukuka aykırılık bulunmadığından yerinde görülmeyen istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili tarafından sunulan temyiz dilekçesi ile hükme esas alınan bilirkişi raporunda hem iş gücü ve iş yükünün belirlenemediğinin belirtildiği, hem de iş yerinde sürekli işçi çalıştırmaya gerek olmadığı kanaatine kesin olarak varıldığı, bu yönüyle bilirkişi raporunun kendi içinde çeliştiği, tüm dosyadaki açık tanık anlatımlarının davacının tüm yıl sürekli bir şekilde çalıştığını gösterdiği, aksine yılın 3 ayı çalıştığı şeklinde kurulan hükmün gerçeği yansıtmadığı, davacının davalı iş yerinde sürekli olarak çalışan işçilerden olduğu özet olarak belirtilerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince kurulan hükmün bozulmasına karar verilmesi talep edilmiştir.
Davalı Kurum vekili tarafından sunulan temyiz dilekçesi ile sadece tanık anlatımlarına dayanarak kurulan hükmün bozulmasına karar verilmesi talep edilmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddesidir. 506 sayılı Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
Somut olayda, ihtilaf konusu tüm dönemde (Ekim 1993-11.10.2013 tarihleri arası) davalılara ait fidan üretim işyerinin Kanun kapsamında veya Kanun kapsamına alınabilecek şekilde faal olup olmadığının net olarak tespit edilmediği ve buna göre davacının çalışma olgusunun yeterli ve gerekli bir araştırmayla hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde ortaya konulamadığı anlaşılmaktadır.
Hizmet akdinin oluşabilmesi için işyerinin varlığı öncelikli koşul olduğundan yapılması gereken iş, davalılara ait fidan üretim işyerine ait ihtilaf konusu tüm döneme ait işyerinin faal ve kapsama alınabilecek nitelikte olup olmadığına yönelik olarak tapu kaydı veya bulunması halinde kira kontratı, elektrik, su abonelik kaydı ve faturaları, davalılara ait çalışma izni ve ruhsatı ilgili birimlerden getirtilmeli, yine ilgili Esnaf Odası, Belediye ve zabıta aracılığıyla davalı işyerinin hangi tarihlerde faal olduğu araştırılıp tespit edilmelidir. Dava hizmet tespitine yönelik olup, re'sen araştırma ilkesi gereğince de elde edilecek deliller çercevesinde inceleme ve araştırma genişletilerek sonucuna göre karar verilmelidir.
O halde, davacı ve davalı Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 33.Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 33.Hukuk Dairesi kararının, HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak, temyiz edilen İlk Derece Mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine ve kararın bir örneğinin ilgili Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 10/03/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.