Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/929 Esas 2022/3531 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No : 2020/1498-2020/1943

İlk Derece
Mahkemesi : Afyonkarahisar 1. İş Mahkemesi
No : 2018/317-2020/290

Dava, Kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10.Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi

I-İSTEM
Davacı vekili, 2010 yılının Eylül ayında sigortalılık günlerini tamamlayarak emeklilik talebinde bulanan davacıya emekli aylığı bağlanarak 2016 yılına kadar emekli maaşı ödendiğini, davacıya 2016 yılı Mayıs ayında, 2009 yılının 2.-6. dönemleri arasında çalıştığı ...,...-... sicil numaralı işyerlerindeki çalışmalarının muvazaalı olması sebebiyle almakta olduğu emekli aylığının kesildiği ve yersiz olarak ödenen 59.689.33 TL asıl alacak ve 13.446.11 TL yasal faizi ile birlikte toplam 73.135.44 TL borç çıkarıldığını, yapılan işlemin hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğunu, davacının işyerinin usulsüz, geçersiz ve gerçek dışı işyeri olduğunu ve yatırılan primlerin yerinde olup olmadığını bilmesinin imkansız olduğunu, kurumun bu konudaki incelemeyi zamanında yapması gerektiğini, davacının bu hususları araştırıp bilmesinin mümkün olmadığını, bu sebeple memurun yanlış işleminden veya gerekli araştırma ve kovuşturma yapılmadan veya haksız bir şikayet dolayısıyla davacının haklı emekli maaşının kesilmesinin düşünülemeyeceğini ve kabul edilmez olduğunu beyanla, kurumun aylık kesme işleminin iptaline, davacının 30.09.2010 -30.04.2016 tarihleri arasında aldığı maaşlar dolayısıyla kuruma borçlu olmadığının ve geri ödenmemesinin tespitine, 16.05.2016 tarihinden itibaren emekli aylığının yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesine ve sağlık ve ilaç yardımından faydalanmasının devamına karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özet olarak; 5510 sayılı yasanın 59. Maddesi uyarınca verilen yetkiye istinaden ... Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü tarafından denetim görevlisi tarafından gerçekleştirilen denetim sonunda 23/02/2016 tarih, 2016/ GY-15 sayılı raporun düzenlendiği, kurumca gerekli yerlerle yazışmalar yapılmış, yapılan incelemeler ve denetim sonrasında...' un işvereni olduğu fason konfeksiyon imalı işyerinin sahte olduğunun tesbit edildiği, tespite istinaden 01/03/2008-30/06/2010 devresinde yapılan tüm sigortalılık bildirimlerinin de iptal edilmesi, sahte sigortalı bildirimleri yapılan kişilerin tüm tahsis işlemlerinin gözden geçirilmesi gerektiğini, davacıya fiilen bulunmayan ancak bildirimleri sahte olarak yapılmış olan ve kurum tarafından sahteliği tesbit edildikten sonra iptal edilen hizmetlerden dolayı bağlanmış olan yaşlılık aylığınında iptal edildiğini, davacıya yersiz olarak ödenmiş olan yaşlılık aylıkları ve sağlık ödemeler davacı adına borç olarak tahakkuk ettirildiğini, bu noktada kurum tarafından yapılan işlemlerin usul ve yasaya uygun olduğunu, haksız davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi, davanın reddine karar vermiştir.
B-BAM KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi, usul ve esas açısından ilk derece mahkemesi kararını yerinde bulmak suretiyle; davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili, bilirkişi raporunu kabul etmediklerini, müvekkilinin 69 yaşında olduğunu ve aradan uzun zaman geçtiğini, şahısları hatırlamadığı ısrarla belirtmesine rağmen bilirkişi tarafından bu şahısların işyerlerinde fiilen çalışmadığını kabul etmesi hususunu kabul etmediklerini, SGK müfettişleri tarafından tutulan raporun taraflı olduğunu, bunlara itibar edilmemesi gerektiğini, müvekkilinin tanık beyanları ve 2009 yılının 2.-6. dönemleri arasında ..., ...-... sicil numaralı işyerinde çalıştığı hususunun açık olduğunu, müvekkilinin çalıştığı işyerinin usulsüz, geçersiz ve gerçek dışı işyeri olduğunu ve yatırılan primlerin yerinde olup olmadığını bilmesinin imkansız olduğunu, tüm bu nedenlerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddesidir. 506 sayılı Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
Somut dosyada; 04.11.2010 tarihinde tahsis başvurusunda bulunan davacıya, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3602 gün prim ödeme gün sayısı göz önüne alınarak 01.12.2010 tarihinden geçerli olmak üzere yaşlılık aylığı bağlandığı, 23.02.2016 tarihli denetmen raporu doğrultusunda davacıya ait şahsi dosyada yapılan incelemede, 2009/2.ve 3. dönem ... sicil numaralı işyeri; 2009/ 3. dönem ....35 sicil numaralı işyeri ve 2009/ 5. dönem ....35 sicil numaralı işyerindeki çalışmaları hizmet dökümünde (S) ve (K) kodu ile işaretlendiğinden ve denetmen raporu üzerine 2009/5. Dönemde ....35 sicil numaralı işyerindeki çalışmaları iptal edildiğinden, emeklilik yönünden 3511 gün prim gün sayısı olduğu, bu nedenle emeklilik şartları yerine getirilmediğinden 01.12.2010 tarihi itibarıyla emekli aylığı iptal edilerek, 10.05.2016 tarihli yazı ile 01.12.2010- 19.06.2016 süresi için yersiz olarak ödenen 59.689.33 TL asıl alacak ile 31.05.2016 tarihine kadar hesaplanan 14.346.11 TL faiz davacıdan talep edilmiştir.
23.10.2012 tarihinde düzenlenen Vergi İnceleme Raporcunda...’un 2010 yılı hesap ve işlemlerinin “Sahte Belge Düzenleme" fiili yönünden incelemeye sevk edilmesinin istendiği, T.C Maliye Bakanlığı, Vergi Denetim Kurulu, ( ... Küçük ve Orta ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı) müfettişince 2008 ve 2009 yıllan hesaplarının ve sahte belge düzenlenme nedeniyle 2010 yılı hesaplarının incelenmesi istenen...’un hakkında düzenlenen 17.06.2013 tarihli raporda, 18.01.2008 tarihinde... Karabağlar /... adresinde fason dikim işine başlayarak mükellef tesis ettiği, yine 01.03.208 tarihinden itibaren Şube işyeri olarak işe başladığı işyerini 30.05.2008 tarihinde terk ettiği, işe başlamada bildirdiği Çay Mahallesi ... Da. 1 .../... ikamet adresini terk ettiği, 28.08.2009 tarih 2009072145509/sayılı yoklama fişiyle tespit edildiği, (Memis) ... Da. No:lBayraklı/ ... adresinde bulunmadığı, bu nedenle res’en terk işlemi yapıldığı, mükellefin sahte belge ticareti yaptığı ve düzenlediği, Mart/ 2009 tarihinden sonra düzenlenen tüm faturaların baskısına bakılmaksızın sahte olarak dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.25.03.2009 tarihinde Çay Mah. ... Da. 1 .../tzmir adresinde yapılan yoklamada...’un belirtilen adreste olmadığı, yeni adresinin bilinmediği, adreste ...'nun çeyiz satış faaliyetini sürdürdüğü , aynı adreste 28.08.2009 tarihli yoklama sırasında...’un adreste ikamet etmediği, muhtarlık kaydının olmadığı tespit edilmiştir. ... Karabağlar/... adresinde faaliyet gösteren ve Kurumda... adına ....035 sayılı dosyada işlem gören Fason Konfeksiyon İmalatı işyerinin sahte işyeri olup olmadığının Sosyal Güvenlik denetmenince araştırıldığı, denetmence, işyerinde çalıştığı bildirilen sigortalıların ifadeleri, Vergi Dairesince Tespit edilen hususlar, Vergi tekniği raporundaki bilgilerin değerlendirilmesi sonucu düzenlenen 23.02.2016 gün - 2016/GY-15 sayılı “Araştırma Soruşturma Rapor’unda...’un işvereni olduğu ....035 sayılı Fason Konfeksiyon İmalatı işyerinin sahte olduğu, bu nedenle,01.03.2018 ila 30.06.2010 devresinde yapılan tüm sigortalılık bildirimlerin de SSİY’nin 19 ve 24. maddelerine istinaden iptal edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Davacıya ait hizmet cetvelinin incelenmesinden 2009/2. ve 3. dönem ... sicil numaralı işyerinden 60 gün, 2009/ 3. dönem ....35 sicil numaralı işyerinden 29 gün ve 2009/ 5. dönem ....35 sicil numaralı işyerinden 30 gün bildirimlerinin olduğu, ... sicil nolu... ünvanlı iş yerinden yapılan bildirimlerin 23.02.2016 tarihli kurum raporu ile iptal edildiği, diğer iki iş yerine ait bildirimlere ise sadece sahte ve kontrollü ibarelerinin konulduğu görülmektedir. Kurum raporunda sadece... ünvanlı iş yeri ile ilgili inceleme yapılması ve bu iş yerinden yapılan bildirimlerin iptal edilmesi gerektiğinin belirtilmesine karşın; kurum tarafından diğer iki iş yerinden yapılan bildirimler de iptal edilmiş gibi işlem yapılarak, buna göre davacının aylığının iptal edildiği, mahkemece de her üç iş yerinden yapılan bildirimlerin iptal edilmesinin yerinde olduğu değerlendirmesi yapılarak davanın reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere göre ... ve ...sicil nolu iş yerlerinden davacı adına yapılan bildirimlerin iptal edilmesine ilişkin bir kurum raporu bulunmamaktadır. Bu itibarla, mahkemece ... ve ... sicil nolu iş yerlerinin tesciline ilişkin bilgi ve belgeler kurumdan celp edilmeli, bu iş yerlerinden yapılan bildirimlerin fiili ve gerçek olup olmadığı hususunda kurum tarafından inceleme yapılıp yapılmadığı, kurum raporlarının bulunup bulunmadığı kurumdan sorularak, bulunması halinde kurum raporları celp edilmeli, bu şekilde ... ve ...sicil nolu iş yerlerinden davacı adına yapılan bildirimlerin kurum tarafından iptal edilip edilmediği tespit edilmeli, iptal edildiğinin tespiti halinde davacının çalışmasının fiili ve gerçek olup olmadığı yönünde irdeleme ve araştırma yapılarak sonucuna göre karar verilmeli, aksi halde iptal edilmeyen çalışmaların geçerliliğini koruyacağı bilinmelidir.
Mahkemece yukarıda belirtilen hukuki ve maddi olgular göz önünde bulundurulmaksızın eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmiş olması, usûl ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, 14.03.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.