Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/1248 Esas 2022/3513 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :İş Mahkemesi


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkeme, (kapatılan) 21. Hukuk Dairesinin bozma kararına uyularak ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesi olup anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Mahkemenin, Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. “Usuli kazanılmış hak” olarak tanımlayacağımız bu olgu; mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirdiği gibi, mahkemenin kararını bozmuş olan Yargıtay Hukuk Dairesince; sonradan, ilk bozma kararı ile benimsemiş olduğu esaslara usuli kazanılmış hakka aykırı bir şekilde, ikinci bir bozma kararı verilememektedir (09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı, Hukuk Genel Kurulu’nun 12.07.2006 gün, 2006/9-508 E., 2006/521 sayılı kararı)
Mahkemece, verilen ilk hüküm “Yapılacak iş, Belediyeden de sorulmak suretiyle Esenler Otogarında davalı şirket adına kayıtlı bir işyeri bulunup bulunmadığını, Esenler Otogarı No:124 adresinde faaliyet gösteren işyerinin kime ait olduğunu belirlemek, davalı şirket adına kayıtlı bir işyerinin tespit edilmesi halinde bu işyeri ile Anadolu Garajı No:10 Topkapı adresinde faaliyet gösteren ... sicil numaralı işyerinin dava konusu döneme ait dönem bordrolarını getirtip bordrolarda ihtilaflı dönemin tamamında kayıtlı ve tarafsız tanıklar saptanarak bunların bilgilerine başvurmak ve dinlenen tanıkların hizmet döküm cetvellerini Kurumdan getirtmek, bordolarda adı geçen kişilerin adreslerinin tespit edilememesi veya beyanları ile yetinilmediği takdirde, Sosyal Güvenlik Kurumu, zabıta, maliye, meslek odası aracılığı ve muhtarlık marifetiyle davalı işyerine komşu işyerlerini tespit edip bu işyerlerinin uyuşmazlık konusu dönemde çalıştığı tespit edilen kayıtlı çalışanları, yoksa işyeri sahipleri araştırılıp tespit edilerek çalışmanın niteliği ile gerçek bir çalışma olup olmadığı yönünde yöntemince beyanlarını almak ve gerçek çalışma olgusunu somut ve inandırıcı bilgilere dayalı şekilde ortaya koyduktan sonra davacının çalışmasının sürekli çalışma olduğu anlaşılırsa sonucuna göre karar vermekten ibarettir.” görüş ve düşüncesiyle bozulmuş, Mahkemece, Yargıtay (Kapatılan) 21.Hukuk Dairesinin 20.12.2018 tarihli, 2017/5540 Esas, 2018/9505 Karar sayılı bozma ilamı uyulmasına karşın bozma gereği yerine getirilmediğinden, inceleme hüküm kurmaya elverişli bulunmamıştır.
Bozma sonrası, Mahkemece, “...’daki işyerine ait kayıtlar getirtilip, bordro tanıkları dinlendiği” gerekçesiyle 01/05/1992-16/08/1999 tarihleri arasında dönem yönünden davanın kısmen kabulüne karar verilmişse de, davalı şirkete ait ... sicil sayılı işyerinin 10/11/1992 tarihinde kanun kapsamından çıktığı, bozma sonrası dinlenilen bordro tanıklardan ... ve ...’ın davalı şirket adına kayıtlı ... sicil sayılı işyerinden bildirimlerinin 1992 tarihinden öncesine ait olması karşısında, bozma sonrası yapılan araştırmanın ve dinlenilen tanık beyanlarının çalışma olgusunun tereddütsüz bir biçimde ortaya konulması yönünden yetersiz olduğu aşikardır.
Yapılacak iş, hizmet akdinin oluşabilmesi için işyerinin varlığı öncelikli koşul olduğundan, Belediyeden de sorulmak suretiyle Esenler Otogarında davalı şirket adına kayıtlı bir işyeri bulunup bulunmadığını, Esenler Otogarı No:124 adresinde faaliyet gösteren işyerinin kime ait olduğunu belirlemek suretiyle gerçek işvereni tespit ederek bu işyerinden ihtilaf konusu dönemin tamamında bordroya geçmiş çalışanları re'sen tespit ederek dinlemek, davalı şirket adına kayıtlı bir işyerinin tespit edilmesi halinde bu işyerine ait dönem bordrolarını getirtip bordrolarda ihtilaflı dönemin tamamında kayıtlı ve tarafsız tanıklar saptanarak bunların bilgilerine başvurmak ve dinlenen tanıkların hizmet döküm cetvellerini Kurumdan getirtmek, bordolarda adı geçen kişilerin adreslerinin tespit edilememesi veya beyanları ile yetinilmediği takdirde, Sosyal Güvenlik Kurumu, zabıta, maliye, meslek odası aracılığı ve muhtarlık marifetiyle davalı işyerine komşu işyerlerini tespit edip bu işyerlerinin uyuşmazlık konusu dönemde çalıştığı tespit edilen kayıtlı çalışanları, yoksa işyeri sahipleri araştırılıp tespit edilerek çalışmanın niteliği ile gerçek bir çalışma olup olmadığı yönünde yöntemince beyanlarını almak ve gerçek çalışma olgusunu somut ve inandırıcı bilgilere dayalı şekilde ortaya koyduktan sonra davacının çalışmasının sürekli çalışma olduğu anlaşılırsa sonucuna göre karar vermekten ibarettir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul dilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılardan Değirmenci Es Tur. Seyahat Nak. İn. Tic. Ltd. Şti.'ne iadesine, 14.03.2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.