Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/70 Esas 2022/3958 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :İş Mahkemesi


Dava, rücuan tazminat istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hüküm, davacı Kurum ve davalılardan ...İnt. Ltd. Şti. vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
İnceleme konusu davada; Davacı kurum 30.12.2010 tarihinde meydana gelen iş kazasında yaralanan sigortalıya ödenen tedavi gideri ve geçici iş göremezliğin tahsilinin istenildiği, davanın kabulüne ilişkin kararın 2016/16642 esas, 2019/2628 karar, 20.03.2019 tarihli ilamı ile her iki şirket arasındaki iş ilişkisinin tespit edilmesi, asıl ve alt işverenlik durumunun tespit edilmesi gerektiği yönünden bozulduğu, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda mahkemece davalı ... İnş. Taah. Nak. Tic. Ltd. Şti. Yönünden taraf sıfatı yokluğu nedeniyle reddine, davalı ...... Ltd.Şti. Yönünden davanın kabulüne karar verildiği anlaşılmaktadır.
506 sayılı Kanunun 87.maddesi hükmünde tanımlandığı üzere taşeron; bir işte ya da bir işin bölüm veya eklentilerinde asıl işverenden iş alan ve kendi adına sigortalı çalıştıran 3.kişidir.
Asıl işveren taşeron ilişkisinin varlığı için öncelikle işin başka bir işverenden alınmış olması, bir başka ifade ile asıl işverenin işverenlik sıfatına devredilen iş dolayısıyla sahip olması, asıl işyeri ya da işyerinden sayılan yerlerde kendi adına işçi çalıştırıyor olması gerekir.İşin belirli bir bölümünde değil de tamamının bir bütün halinde ya da bölümlere ayrılarak başkalarına devredildiği, işten bu yolla tamamen el çekildiği, sigortalı çalıştırılmadığı için işveren sıfatının haiz olunmadığı durumda ise, bunları devralan kişiler alt işveren, devredenlerde asıl işveren olarak nitelendirilemeyecektir.
Asıl işveren-taşeron ilişkisinin varlığı için, işin bir başka işverenden alınması, asıl işverenin, asıl işyeri ya da işyerinden sayılan yerde kendi adına işçi çalıştırıyor olması gerekir.
İşin tamamının bir bütün halinde veya bölümlere ayrılarak başkalarına devredildiği işten bu yolla tamamen el çekildiği hallerde, devreden o işte sigortalı çalıştırmadığı için, asıl işveren olarak nitelendirilemez.
HGK'nun 05.05.2004 tarih ve 2004/10-233 esas ve 2004/262 Karar sayılı ilamın da da belirtildiği üzere; 506 sayılı Yasa'nın 87. maddesi anlamında taşerondan söz edebilmek için, aracının aldığı iş, işverenin asıl işinin bölüm ve eklentilerindeki işin bir kesimi yada yardımcı işler kapsamında bulunmalıdır. Bir diğer anlatımla, bir işverene ait işyerindeki üretim sürecine, başka bir işverenin dahil olması durumunda “aracıdan” söz edilebilecektir. Bu anlamda bir bağlantının varlığı için, işyerinde üretilen mal yada hizmetin niteliğine bakılması gerekir. Asıl işverenden alınan iş, onun sigortalı çalıştırdığı işe göre ayrı ve bağımsız bir nitelik taşımaktaysa, işi alan kimse alt işveren değil, bağımsız işveren sayılacaktır. Bu noktada belirleyici yön; yapılan işin, diğerinin bütünleyici, yardımcı parçası olup olmadığıdır. İşyerindeki üretimle ilgili olmayan ve asıl işin tamamlayıcısı niteliğinde bulunmayan bir işin üstlenilmesi halinde, 506 sayılı Yasa uygulaması yönünden aracıdan söz etme olanağı kalmayacak, ortada iki bağımsız işveren bulunacaktır.
Somut olay, Sondaj işçisi olarak çalışmakta olan sigortalının olay günü sondaj borusunun tıkanması ve yüksek basınç nedeniyle pompanın sigorta borusuyla çamur tanklarının korkuluklarının fırlamasıyla borunun sigortalının elinin üzerine düşmesi ile elinden yaralanması şeklinde meydana gelmiştir. Dosya içerisindeki bilgi ve belgelerden sigortalı adına ... İnş. Taah. Nak. Tic. Ltd. Şti. tarafından işe giriş bildirgesi verildiği, iş kazası bildirim formunun da aynı şirket tarafından düzenlendiği, sigortalının ... Ltd.Şti.'den 04.05.2009 - 30.03.2013 tarihleri arasında bildirimlerinin olduğu, kurum raporunda ... Ltd. Şti.'nin işveren olarak tespit edildiği, 24.12.2013 tarihli iş güvenliği eğitimi formunda ...şirketinin yazıldığı ve kazalı sigortalı ...'in de isim ve imzasının bulunduğu anlaşılmaktadır.
09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı Yargitay İçtihadı Birleştirme kararında da açıkça vurgulandığı üzere, bir Mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda; Mahkeme yönünden o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine bozma kararında açıklanan hukuki esaslar çerçevesinde hüküm kurmak yükümlülüğü doğar. Bu hukuki aşama "usuli kazanılmış hak" olarak adlandırılır. Bu hukuki müessese Mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararındaki esaslar ve istenilenler kapsamında işlem yapmak ve hüküm kurma zorunluluğunu getirir.
Mahkemece bozma ilamına uyulmuş ise de; yapılan inceleme ve araştırma hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir. Bu nedenle ...İnt.Ltd.Şti.'ne ait tescil dosyası ile ilgili bilgi ve belgeler kurumdan celp edilmeli, kazanın meydana geldiği sahada petrol arama izninin hangi şirkete verildiği araştırılmalı, bu şekilde davalı şirketler arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin olup olmadığı tespit edilmeli, elde edilecek sonuca göre karar verilmelidir.
Mahkemece belirtilen maddi ve hukuki olgular uyarınca araştırma yapılarak hasıl olacak sonuca göre hüküm kurulması gerekirken, yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup,bozma nedenidir.
O halde, davacı Kurum ve davalı ...İnt. Ltd. Şti. vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, 21/03/2022 gününde karar verildi.