Danıştay 6. Daire 2018/8162 Esas 2022/3320 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/8162
Karar No : 2022/3320


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ....
KARŞI TARAF (DAVALI) : .... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ....
İSTEMİN KONUSU : .... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin .... tarih ve E:... K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara ili, Etimesgut-Yenimahalle ilçeleri,... Proje Alanında yapılan 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklilerinin kabulüne dair ... Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarihli, .... sayılı kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen .... tarih ve E...., K:... sayılı kararda; yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi üzerine düzenlenen raporun dosyada bulunan bilgi ve belgelerle birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu planlar hazırlanırken esas alınması gereken .... İdare Mahkemesinin .... tarih ve E:... K:.... sayılı kararının gereklerinin yerine getirilmediği, 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planında öngörülen nüfus ve inşaat yoğunluğunun dava konusu planlarla aşıldığı, ilave nüfus için yeterli sosyal donatı alanı ayrılmadığı, plan paftaları üzerinde konut alanları için E:1,00 yapılaşma koşulları yazılmasına karşın plan notlarında E: 1,50 yapılaşma koşulunun yer almasının çelişki yarattığı, planlamaya konu alanın Susuz Göletinin beslenme kollarını da kapsadığı, 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planının bu alanın yapılaşmanın olumsuz etkilerinden uzak tutulmasını amaçlamasına karşın dava konusu planlarla gölün yakınlarına kadar konut alanları önerildiği, hatta göl alanının etrafında yeşil alan olarak öngörülen bazı alanların konut gelişme alanı olarak belirlendiği, üst kademe planda var olan üniversite alanı, kentsel çalışma alanları, kentsel servis alanları, ... rekreasyon alanı ve diğer başkente özgü işlevlerin davaya konu planlara aktarılmadığı, bu kullanımların kısmen ve tamamen kaldırılmasının geçerli gerekçelerinin açıklanmadığı, belirlenen konut büyüklüğünün konut sayısı değiştirilmeden %20 oranında arttırılabileceği ve 125m² den 200m² ye kadar çıkarılabileceğine ilişkin plan notuyla alanda öngörülen yapı yoğunluğunun daha da arttırıldığı ve nüfus yoğunluğunun da artması riskinin oluştuğu, bu nedenle dava konusu planlarda şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve imar mevzuatlarına aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; ... Büyükşehir Belediye Meclisinin .... tarihli, ... sayılı kararı ile kabul edilen Göksu Göleti ve Yakın Çevresi 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliğine ait 1 sayılı plan notunda "Plan kapsamında kalan Göksu KDGPA toplam nüfusu en fazla 55.000 kişidir" şeklinde düzenleme yapıldığı, bu değişiklikle 2023 Başkent Ankara 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında belirlenen özel proje alanı ve üniversite alanı kullanım kararının kaldırıldığı, dava konusu planların üst ölçekli plana uygun hale geldiği, Kazan-Saray sanayi bölgesinin toplam alan büyüklüğünün 1200 hektar olduğu, sanayi-küçük sanayi alanlarında oluşan bu bölge için nüfus atamasının söz konusu olmadığı, Susuz planlama bölgesinin toplam alan büyüklüğünün 630 hektar, tarım dışı kullanıma izin verilmeyen tarım alanları büyüklüğünün 350 hektar ve uyuşmazlık konusu Göksu KDGP alanının 550 hektar olduğu, toplamda 52705 kişi nüfus yoğunluğu öngörüldüğü , bu durumun Göksu Göleti ve Yakın Çevresi 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği sonucu oluşan toplam nüfus verisiyle uyuştuğu, tüm aktif yeşil alanların %5,48'ini oluşturan Göksu Parkında yer alan gölet besleme havzasının kuzey-güney aksında en düşük kota sahip alanların açık-yeşil alan kullanımı şeklinde planlandığı, göletin doğal yapısına zarar verici nitelikte yapılaşma öngörülmediği, Susuz Köyü yerleşik alanı dışında gelişme konut alanlarının E:1,00 ve E:1,50 olmak üzere iki ayrı yapılaşma koşulunda (orta ve yüksek yoğunluklu olarak) toplam yükseklik ve yapı çekme mesafelerini içeren yapı ada ve parsellerde gösterildiği ve ruhsat verilen ada/parselerin belirli olduğu, her iki bölge için belirlenen yoğunluğun toplam nüfus ve yapı yoğunluğu kapsamında olduğu, üst ölçekli planın toplam yapı ve nüfus değerleriyle çelişir bir yönü de bulunmadığı bu nedenledava konusu planların hukuka uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kabulüne, dava konusu işlemlerin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dosyada bulunan bilirkişi raporunda hukuka aykırılıkların somut şekilde tespit edildiği, rapora itibar edilmesi gerektiği, üst ölçekli plan kararlarına uyulmadığı, nüfus yoğunluğunun arttırıldığı ve artan nüfus için yeterli sosyal ve teknik altyapı alanlarının ayrılmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...' IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Ankara ili, Etimesgut-Yenimahalle ilçelerinde yer alan Susuz Göleti ve çevresindeki 550 ha. alan ... Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararıyla ... ve Gelişim Proje Alanı olarak olarak ilan edilmiş, ... tarihli, ... sayılı .... Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla kabul edilen 1/25.000 ölçekli nazım imar planında dava konusu alan meskun ve gelişme konut alanı, kentsel çalışma alanı, kentsel servis alanı, rekreasyon alanı, başkente özgü ve kent girişi niteliğindeki özel proje bölgesi, kentsel gelişme alanı, üniversite alanı olarak belirlenmiştir.
Dava konusu alanda 2008, 2009, 2010, 2011, 2012 yıllarında çeşitli imar planları yapılmış, imar planlarına karşı açılan davalarda iptal kararları kesinleşmiş, dava konusu plan değişikliğinden önce ise alanda en son ... Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararı ile 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planı onaylanmış, bu planlara karşı TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından açılan davada, ... İdare Mahkemesinin .... tarihli, E:...., K:.... sayılı kararı ile önceki yargı kararlarının yerine getirilmediği, üst ölçekli planda belirlenen nüfus yoğunluğunun aşıldığı, plan paftaları üzerinde konut alanları için E:1,00 yapılaşma koşulları işaretlenmesine rağmen, plan notlarında farklı emsal değerleri verildiği, bu durumun karmaşaya yol açtığı, Susuz Gölünün ekolojik önemine dikkat edilmeden planlama yapıldığı, üst ölçekli planının üniversite alanı kullanım kararının plana aktarılmadığı, alana getirilen nüfus için gerekli sosyal donatı ve teknik alt yapı alanlarının ayrılmadığı, plan notları ile yapı yoğunluğunun daha da arttırıldığı gerekçeleriyle imar planlarının iptaline karar verilmiş, bu karar Danıştay Altıncı Dairesinin 25/11/2020 tarihli, E:2016/4609, K:2020/11461 sayılı kararıyla onanıp kesinleşmiş, aynı imar planının iptali istemiyle plan onama sınırı dışında bırakılan ... parsel sayılı taşınmazın maliki ... ve diğer hissedarlar tarafından açılan davada, .... İdare Mahkemesinin ... tarihli , E:..., K:... sayılı kararıyla dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan tesisin mevcut mevzuata uygun şekilde kurulup ruhsatlandırıldığı, planlama yapılırken mevcut yapılaşma dokusununda dikkate alınması gerektiği gerekçesiyle dava konusu imar planlarının iptaline karar verilmiş, anılan karar Danıştay Altıncı Dairesinin 07/02/2017 tarihli, E:2015/10910, K:2017/762 sayılı kararıyla onanıp kesinleşmiştir.
14/09/2015 tarihi itibarıyla plansız durumda kalan alana ilişkin ... Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararı ile dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği kabul edilmiş, anılan belediye meclis kararında, plan değişikliğinin, .... ve diğerleri tarafından imar planlarının iptali istemiyle açılan davada ... İdare Mahkemesince verilen ... tarihli , E:...., K.... sayılı iptal kararın uygulanması amacıyla yapıldığı belirtilmiş, park alanı kullanım kararı bölgesel park ve rekreasyon alanı olarak değiştilmiş, cami alanlarında emsal değeri 1,20 olarak belirlenmiş ve ...ve diğerlerine ait taşınmaz yeniden plan onama sınırı dışında bırakılmış, 38 adet plan notu aynen korunmuş ve 3 adet plan notu eklenmiş, bunun üzerine söz konusu plan değişikliklerinin iptali istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
3194 sayılı Yasanın 6.maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmıştır. Anılan Yasanın 8. maddesinde ise alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.
14.06.2014 tarihli, 29030 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin nazım imar planlarını düzenleyen 23. maddesinin 1. fıkrasında; nazım imar planında karar düzeyi ve içerikleri bakımından, uygulama imar planındaki detay kararlar alınmamasının esas olduğu, uygulamaya dönük kararların uygulama imar planında belirleneceği kuralına yer verilmiş, aynı Yönetmeliğin uygulama imar planlarını düzenleyen 24. maddesinin 4. fıkrasında ise; uygulama imar planlarında yapılaşma koşullarına ilişkin olarak, ayrık, bitişik, blok yapı nizamı ile taban alanı kat sayısı (TAKS), kat alanları kat sayısı (KAKS), emsal, bina yükseliği, yapı yaklaşma mesafelerinin belirleneceği düzenleme altına alınmıştır.
Yukarıda detaylarına yer verilen düzenlemelere göre, nazım imar planlarının, arazilerin genel kullanılış biçimleri ile gelişme yön ve büyüklüklerinin belirlendiği genel nitelikli planlar olduğu, uygulama imar planlarının ise; üst ölçekli nazım imar planında getirilen fonksiyon kararına uygun olmanın yanı sıra, ölçeği gereği bu plandan farklı olarak, yapı adalarını ve yoğunluklarını, düzenini, yolları, parselasyona esas etapları ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren uygulamaya yönelik planlar olduğu açıktır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu işlemin gerekçesinde uyuşmazlığa konu alanda ... Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planına karşı parsel bazlı açılan davada, ... İdare Mahkemesinin ... tarihli , E:...., K:... sayılı iptal kararının uygulanması amacıyla işlemin tesis edildiği belirtilmiş ise de söz konusu imar planlarının tamamının iptali istemiyle TMMOB Şehir Plancıları Odası tarafından da dava açıldığı ve bu davada .... İdare Mahkemesinin ... tarihli, E:..., K:... sayılı kararıyla planın tamamının iptaline karar verildiği ve anılan kararın kesinleştiği görüldüğünden yargısal inceleme yapılırken anılan yargı kararında belirtilen iptal gerekçelerinin dikkate alınacağı kuşkusuzdur.
Kararın dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar plan değişikliğine ilişkin kısmı yönünden;
Dosyanın incelenmesinden, dosyada bulunan bilirkişi raporunda, dava konusu imar planlarında, üst kademe planda yer alan üniversite alanı, kentsel çalışma ve kentsel servis alanları, Susuz Göleti rekreasyon alanı ve diğer başkente özgü işlevlerin davaya konu planlara aktarılmadığı, bu kullanımların kısmen ve tamamen kaldırılmasının geçerli gerekçelerinin açıklanmadığı ve üst ölçekli planda öngörülen nüfus yoğunluğunun aşıldığı belirtilmiş ise de ... Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarihli, ... sayılı kararı ile kabul edilen Göksu Göleti ve Yakın Çevresi 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliğine ait 1 sayılı plan notunda "Plan kapsamında kalan Göksu KDGPA toplam nüfusu en fazla 55.000 kişidir." şeklinde düzenleme yapıldığı, bu değişiklikle 2023 Başkent Ankara 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planında belirlenen özel proje alanı ve üniversite alanının bölgedeki mülkiyet yapısının uygun olmamasından dolayı alt ölçekli planlarda aynı bölge içinde İstanbul-Ankara Karayolunun doğu kısmı ile İstanbul Yolu ve 1.TBMM Caddesinin kesişiminde planlandığından bahisle kaldırıldığı ve bilirkişi raporunda belirtilen aykırılıkların bu şekilde üst ölçekli plan değişikliğiyle giderildiği anlaşılmaktadır.
Ancak 1/25.000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planında davaya konu alanın yapılaşmanın olumsuz etkilerinden uzak tutulması amaçlanarak Susuz Gölünün ekolojik önemine vurgu yapılmasına karşılık dosyada bulunan bilirkişi raporunda gölün çevresinde öngörülen konut alanlarının göle mesafesi göz önünde tutularak alanın ekolojik değerine olumsuz etkilerinin olup olmayacağına ve Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarihli, .... sayılı kararı ile kabul edilen Göksu Göleti ve Yakın Çevresi 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ile dava konusu alana verilen nüfus yoğunluğu için yeterli sosyal donatı ve teknik alt yapı alanı ayrılıp ayrılmadığına ilişkin inceleme yapılmadan eksik karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yukarıda belirtilen eksikliklerin alınacak ek bilirkişi raporu ile açıklığa kavuşturulmasından sonra dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygunluğunun incelenmesi suretiyle yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Kararın dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine ilişkin kısmı yönünden ;
Dava konusu imar planının yargı kararlarıyla iptal edilen bir önceki plandan tasarım olarak farklı olmadığı, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı paftası üzerinde konut alanları için E:1,00 yapılaşma koşulu belirlenmesine karşın plan notlarında yüksek yoğunluklu konut gelişme alanlarında E:1,50, orta yoğunluklu gelişme ve meskun konut alanlarında E:1,00 yapılaşma koşullarının öngörüldüğü, plan üzerinde herhangi bir karşılığı olmayan E:1,50 yapılaşma koşulunun plan notlarında yer almasının belirsizlik ve karışıklık yarattığı, ayrıca plan notlarında, önceden yapılan parsel bazlı plan değişikliklerin yürürlüğünün korunarak yapılaşmaya esas kabul edileceği, adalar arasında kentsel tasarım projesine bağlı olarak inşaat alanı ve konut alanı transferi yapılabileceği, bu tür uygulamalarda yüksek yoğunluklu konut adalarında emsalin 1,00'den az 2,00'den fazla olamayacağı, konut büyüklüğünün 125 m2 olduğu konut alanı arttırılmadan en fazla 220 m2'ye çıkabileceği, bu şekilde kazanılan toplam inşaat alanının 1/4'ü kadar inşaatın büyükşehir belediyesinin göstereceği yerde ilgililerce anahtar teslim yapılabileceği ve konut alanın konfora bağlı olarak %20 olarak arttırılabileceği şeklinde düzenlemelere yer verilerek gerek yapılaşma gerekse nüfus büyüklüğü bakımından belirsizlik oluşturduğu ve plan notlarının plan kararlarına aykırılıklar içerdiği, yapılaşmaya ilişkin plan kararlarının da işlevsizleştirildiği ve planın sağlıklı denetiminin engellendiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda dava konusu planların imar mevzuatına aykırı olduğu sonucuna varıldığından davanın reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile anılan kararının kaldırılarak yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 21/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.