Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/1369 Esas 2022/4092 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi
İlk DereceMahkemesi : ... 28. İş Mahkemesi



Dava, iş kazasından sigortalının vefatı nedeniyle hak sahiplerinin maddi ve manevi zararlarının giderilmesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabul ve kısmen reddine dair verilen karara karşı, davacılar vekili ile davalılardan ... Uluslar Arası Mühendislik Müşavirlik ve Tic. Ltd. Şti. ve ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı vekillerinin istinaf kanun yoluna başvurmaları üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesince davalılardan ... Uluslar Arası Mühendislik Müşavirlik ve Tic. Ltd. Şti. ile ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine, davacılar vekilinin istinaf başvurunun kısmen kabulüyle yeniden esas hakkında kısmen kabul ve kısmen redde ilişkin karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesince verilen kararın davacılar vekili ile davalılardan ... Uluslar Arası Mühendislik Müşavirlik ve Tic. Ltd. Şti. vekili, ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı ve Müflis ...İnşaat Taahüt ve Ticaret Elektrik Üretim A.Ş. vekili tarafından temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan, davacılar ve davalılardan ... Uluslar Arası Mühendislik Müşavirlik ve Tic. Ltd. Şti. vekilleri tarafından da duruşmalı olarak icra edilmesini talep etmesi üzerine, dosya incelenerek, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 22.03.2022 Salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmişti. Duruşma günü duruşmalı temyiz eden davalı ... Uluslar Arası Mühendislik Müşavirlik ve Tic. Ltd. Şti. adına Av. ... ile duruşmalı temyiz eden davacılar adına Av. ...ve davalı Müflis ...İnşaat Taahüt ve Ticaret Elektrik Üretim A.Ş. adına Av. ... geldiler. Diğer davalılar adanı gelen olmadı. Duruşmaya başlanarak, hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek aynı günde Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
I- İSTEM:
Davacıler vekili dava dilekçesinde özetle: Müvekkillerinin murisi Yakup Kavak'ın 15/07/2012 tarihinde meydana gelen iş kazası sonucu vefatı nedeniyle maddi ve manevi tazminata karar verilmesi talep etmiştir.
II- CEVAP:
Davalı ...İnşaat Taah.ve Tic. A.Ş. vekili cevap dilekçesinde özetle: ...Metal İnş. Ltd. Şti.'nin söküm işini üstlendiğini, bu şirketin olayda birinci derecede kusurlu olduğunu, diğer davalı şirketin de iş güvenliği konusunda denetim sorumluluğu bulunmasına rağmen bu sorumluluğunu gereği gibi yerine getirmediğini, olayda müvekkili şirketin bir kusuru bulunmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
Davalı ... İnş. Hayvancılık Nak.ve Gıda San. Tic. Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde özetle: metrobüs triaj alanı ve yol yapım işinin davalı ... tarafından ...İnşaat A.Ş.'ye verildiğini, metrobüs hattındaki araçların manevra alanı olarak kullandıkları S rampası köprüsünün kaldırılması işinin de müvekkili şirkete verildiğini, müvekkili şirketin köprünün oksijen kaynağı ile kesim işini yaptıktan sonra parçaların kaldırılıp araçlara yüklenmesi işinde kullanılacak tırları Sistem Vinç Uluslararası Taşımacılık A.Ş.'ye verdiğini, bu işlerin denetim ve kontrolü işinin de ... Uluslararası Müh. Müş. ve Tic. Ltd. Şti.'ye verildiğini, müvekkili şirketin üzerine düşen tüm sorumluluğu yerine getirdiğini, vefat eden işçinin ücretinin bordroda gösterilen ücret olduğunu, Ceza Mahkemesindeki bilirkişi incelemesinin sonucunun beklenmesi gerektiğini bildirmiş, davanın reddini istemiştir.
Davalı ... Belediyesi Başkanlığı Vekili; Avcılar ve Tüyap Metrobüs Triaj Alanı İnşaat işinin anahtar teslimi yoluyla ihale edildiğini, müvekkili Belediyenin bir sorumluluğunun bulunmadığını belirterek davanın reddinin gerektiğini bildirmiştir.
Davalı ... Uluslararası Müh. Müş. Ltd. Şti. Vekili vefat eden işçi ile müvekkili şirket arasında işçi işveren ilişkisi bulunmadığını, iş kazasından yüklenici firma olan ...İnşaat A.Ş.'nin sorumlu olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
III- MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesince; “1-Davacı Yakup Kavak mirasçıları tarafından davalılar aleyhine açılan davada davalı ... İnşaat ..LTD. ŞTİ aleyhine açılan davanın atiye terki nedeniyle bu davalı hakkında davanın açılmamış sayılmasına,
2-Diğer davalılar hakkında açılan davanın kısmen kabulüyle davacı ... için 253.190,35 TL davacı ... için 6.124,57 TL davacı ... için 6.124,57 TL maddi tazminatın 265.439,49 TL nin 70.000,00 Tlsinin 15/07/2012 tarihinden kalan kısmının 27/06/2016 tarihinden itibaren yürütülecek yasal faiziyle birlikte davalılar ... Uluslar arası .. AŞ. ...İnşaat Taahhüt.. AŞ den ve ... Büyükşehir Belediye Başkanlığından müştereken müteselsilen tahsili ile davacılara ödenmesine,
Fazlaya dair maddi tazminat talebinin reddine,
3-Davalı şirketler aleyhine açılan manevi tazminat davasının kısmen kabulü ile davacı ... için takdiren 70.000,00 TL davacı ... için 6.000,00 TL davacı ... Kavak için 6.000,00 TL davacı ... Kavak için 6.000,00 TL davacı ... için 6.000,00 TL olmak üzere toplam 94.000,00 TL manevi tazminatın 15/07/2012 tarihinden itibaren yürütülecek yasal faiziyle birlikte davalılar ... Uluslar arası .. AŞ. ...İnşaat Taahhüt.. AŞ den ve ... Büyükşehir Belediye Başkanlığından müştereken müteselsilen tahsili ile davacılara ödenmesine,
Fazlaya dair manevi tazminat talebinin reddine,
Tahsilde tekerrür oluşturmamak kaydıyla ( ... 28. İş Mahkemesi'nin 2013/474 E.- 2016/314 K. sayılı ilamı)” karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI:
Bölge Adliye Mahkemesince “1-Davacılar Vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulüne, davalılar ... Uluslararası Mühendislik ve Müşavirlik Ltd. Şti. ve ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığının istinaf başvurularının reddine,
HMK’nın 353/1-b-2.maddesine göre mahkeme kararının ortadan kaldırılması ile davanın esası hakkında yeniden karar verilerek;
a) Davalı ... İnşaat Ltd. Şti. aleyhine açılan davanın atiye terki nedeniyle bu davalı hakkındaki davanın açılmamış sayılmasına,
b) Diğer davalılar hakkında açılan davanın kısmen kabulüne,
Davacı ... için 253.190,35 TL maddi tazminatın 50.000,00 TL’sinin 15/7/2012 tarihinden, bakiyesinin 27/6/2016 tarihinden itibaren yasal faiziyle, Davacı ... Kavak için 6.124,57 TL maddi tazminatın 15/7/2012 tarihinden itibaren yasal faiziyle, Davacı ... için 6.124,57 TL maddi tazminatın 15/7/2012 tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davalılar ... Uluslararası Mühendislik Müşavirlik ve Tic. Ltd. Şti., ...İnşaat Taah. ve Tic. Elektrik Üretim A.Ş. ve ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığından müteselsilen tahsili ile bu davacılara verilmesine,
Fazlaya ilişkin maddi tazminat istemlerinin reddine,
c) Diğer davalılara karşı açılan manevi tazminat davasının kısmen kabulüne,
Davacı ... için 90.000,00 TL, Davacı ... için 40.000,00 TL, Davacı ... için 40.000,00 TL, Davacı ... Kavak için 40.000,00 TL ve davacı ... için 40.000,00 TL manevi tazminatın 15/7/2012 tarihinden itibaren yasal faizleriyle birlikte davalılar ... Uluslararası Mühendislik Müşavirlik ve Tic. Ltd. Şti., ...İnşaat Taah. ve Tic. Elektrik Üretim A.Ş. ve ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığından müteselsilen tahsili ile davacılara verilmesine, Fazlaya ilişkin manevi tazminat istemlerinin reddine” karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle: hesaba esas alınan ücretin hatalı olarak belirlendiğini, ıslah dilekçesinde istenen maddi tazminatın ve dava dilekçesinde istenen manevi tazminatın tam kabul edilmesi gerektiğini ve tazminatlara banklarca uygulanması gereken en yüksek mevduat faizi uygulanması yönünden kararın bozulmasını talep etmiştir.
Davalı ... Uluslararası Mühendislik. Müş Tic Ltd Şti vekili temyiz dilekçesinde özetle: müvekkili şirkete husumet yöneltilemeyeceğini, müvekkilinin davaya konu işte ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığına danışmanlık hizmeti sunan şirket olduğunu taraflarınca ibra edilen uzman mütalaasının değerlendirilmesi gerektiğini, Bölge Adliye Mahkemesinin bir önceki kararında manevi tazminata ilişkin kaldırma kararı verilmemiş olması nedeniyle manevi tazminatın artırılmasının hatalı olduğunu, istinaf ret harcı miktarının her bir davalıdan ayrı ayrı tahsiline karar verilmesinin hatalı olduğunu beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
Davalı ... Belediyesi Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde özetle: davacının müvekkili idare işçisi olmayıp diğer davalı ... şirketi işçisi olduğunu müvekkilinin işi ihale ile vermiş olması nedeniyle asıl işveren olarak sorumlu tutulamayacağından davada husumetin kendisine yöneltilemeyeceğini, aralarındaki sözleşme kapsamında iş kazlarından sorumluluğun yükleniciye ait olduğunun kararlaştırıldığını, hükme esas alınan kusur raporunun hatalı olduğunu beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
Davalı Müflis ...İnşaat Taah. ve Tic. Elk. Üretim A.Ş. vekili temyiz dilekçesinde özetle işin anahtar teslim yapılması hususunda ...Metal İnş. Hay. Nakl.ve Gıda San. Tic. Ltd. Şti. ile anlaşılmış olup, bu husus değerlendirilmeksizin müvekkil aleyhine kusur atfedildiğini, hükme esas alınan hesap raporunda bakiye ömür tablosunun ve ücret tespitinin hatalı olduğunu, manevi tazminatların fahiş olarak belirlendiğini beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava iş kazasında vefat eden sigortalının hak sahiplerinin maddi ve manevi zararlarının giderilmesine ilişkindir
1- Dava ehliyeti, kişinin bizzat veya vekili aracılığıyla bir davayı davacı veya davalı olarak takip etme ve usuli işlemleri yapabilme ehliyetidir. Dava ehliyeti, medeni hakları kullanma ehliyetinin usul hukukunda büründüğü şekildir; dolayısıyla, medeni hakları kullanma ehliyetine ( fiil ehliyetine ) sahip gerçek ve tüzel kişiler dava ehliyetine de sahiptirler.
Taraf sıfatına gelince; bir hakkı dava etme yetkisi (dava hakkı) kural olarak o hakkın sahibine aittir. Bir hakkın sahibinin kim olduğu, dolayısıyla o hakkı dava etme yetkisinin kime ait olduğu, (o davada davacı sıfatının kime ait olacağı) tamamen maddi hukuk kurallarına göre belirlenir. Ancak, bir davanın davacısının o dava yönünden davacı sıfatına sahip bulunmadığının belirlenmesi halinde, mahkeme dava konusu hakkın mevcut olup olmadığını inceleyemeyeceği ve sıfat yokluğundan davanın reddine karar vermek zorunda olduğu için, taraf sıfatı usul hukukunun da düzenleme alanındadır.
Eş söyleyişle, sıfat, dava konusu sübjektif hak (dava hakkı) ile taraflar arasındaki ilişkidir. Taraf ehliyeti, dava ehliyeti ve davayı takip yetkisi, davanın taraflarının kişilikleriyle ilgili olduğu halde, taraf sıfatı dava konusu sübjektif hakka ilişkindir (Baki Kuru-Ramazan Arslan-Ejder Yılmaz, Medeni Usul Hukuku, 7. baskı, ... 1995, s. 231). Bu nedenle, davanın tarafları, taraf ehliyetine sahip olmalıdır. Yani, bir davada taraf olabilmek için, ya, hakiki şahıs; ya da, hükmi şahıs olmak gerekir. Zira, taraf ehliyeti, medeni hukukun haklardan istifade ehliyetine tekabül eder ( Saim Üstündağ, Medeni Yargılama Hukuku, C. I-II, 7. Baskı, ... 2000, s.288).
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 06.06.2007 tarih, 2007/10-358 Esas, 2007/337 Karar sayılı kararında da benimsendiği üzere; ticari şirketin tüzel kişiliği ticaret sicilinden silinmesi (terkini) ile sona erer. Tüzel kişiliğin sona ermesi için tasfiye işlemlerinin eksiksiz yapılmış olması gerekir. Şayet tasfiye işlemleri gerektiği gibi tamamlanmamış ve tasfiyesi gereken hususlar eksik bırakılmış ise, tüzel kişilik ticaret sicilinden silinse bile şirketin tüzel kişiliğinin sona erdiğinin kabulü olanaksızdır. Bu durumda, tüzel kişiliğin yeniden ihyasına gidilerek taraf teşkili sağlanmak suretiyle yargılamanın devamının sağlanması gerekir.
Şirketler yönünden taraf ehliyetini sınırlandıran sebeplerden bir diğeri iflas kararı olup, iflasın açılmasıyla dava takip yetkisi (ve taraf sıfatı), artık müflise değil, iflas idaresine aittir. Adi tasfiyede İİK'nın 226-229 maddeleri gereği iflas masasını temsil yetkisi iflas idare memurlarına, şayet basit tasfiye (İİK. Md.218) usulü benimsenmişse de bu temsil yetkisi İflas Müdürlüğüne (İflas Dairesine) aittir.
Somut olayda davalılardan ...İnşaat Taah. ve Tic. Elk. Üretim AŞ’nin ... 13. Asliye Ticaret Mahkemesinin 27.12.2018 tarih ve 2015/237 E- 2015/232 K ile iflasının açılmasına karar verildiği, iflasın ... 21. İcra Müdürlüğünün 2018/42 Esasında adi tasfiye şeklinde yürütüldüğü ve iflas idare memurlarının vekil olarak Av Sayit Aykut Hanedan’ı tayin ettikleri anlaşılmasına karşın ilk derece mahkemesince yapılan yargılamada iş bu şirketin iflasından önce şirket tüzel kişiliği tarafından tayin edilmiş olan vekili Av. ... huzuruyla yargılamanın yürütüldüğü ve ilk derece mahkemesi kararının da anılan vekile tebliğ edildiği bu yönle iş bu davalı yönünden taraf teşkilinin sağlanmadan karar verilmesi hatalı olmuştur.
O halde mahkemece yapılacak iş, davalı ...İnşaat Taah. ve Tic. Elk. Üretim AŞ’nin iflasının adi tasfiye suretiyle yürütüldüğü gözetilerek iş bu şirkete temsile yetkili olan kişilerin iflas idare memurları ile bu memurlar tarafından tayin edilmiş olan vekili olduğu gözetilerek, bu kişilerin usulüne uygun davetiyle taraf teşkili sağlanıp, ilgiliye savunma hakkı tanınıp itirazları karşılandıktan sonra esas hakkında bir karar vermekten ibarettir.
2- Bilindiği üzere davanın geri alınması usulü 6100 sayılı HMK’nun 123. Maddesinde düzenlenmiş olup “Davacı, hüküm kesinleşinceye kadar, ancak davalının açık rızası ile davasını geri alabilir. Bu takdirde davanın açılmamış sayılmasına karar verilir.” İşlemden kaldırma ile ilgili olarak ise aynı Kanunun 150. maddesinin 1. fıkrasında “Usulüne uygun şekilde davet edilmiş olan taraflar, duruşmaya gelmedikleri veya gelip de davayı takip etmeyeceklerini bildirdikleri takdirde dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir.” 5. fıkrasında ise “İşlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde yenilenmeyen davalar, sürenin dolduğu gün itibarıyla açılmamış sayılır ve mahkemece kendiliğinden karar verilerek kayıt kapatılır” düzenlemesine yer verilmiştir. Her iki hukuki müessese gereğince işlem yapılması için ilgililerin davadan usulüne uygun haberdar edilmiş olmaları ve davanın geri alınması yönünden de muhatabın buna açıkça rıza göstermesi gerekmektedir.
Somut olayda davalılardan ... hakkında dosya içerisinde bulunan Zile Ticaret Sicil Müdürlüğünün yazılarına göre şirketin tasfiyesini müteakiben 30.12.2014 tarihinde ticaret sicilinden terkin olduğu anlaşılmaktadır. Mahkemece 21.02.2019 tarihli celsede davacılar vekiline iş bu şirketin ihyası için dava açmak üzere önel verildiği halde, takip eden 16.04.2019 tarihli celsede davacılar vekilinin iş bu davalı yönünden davasını atiye terk ettiğini beyan ettiği, mahkemece iş bu talep davacılar vekiline açıklatılmadan ve usulüne uygun olarak iş bu davalı yönünden dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilmeden, nihai kararda anılan davalı yönünden davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiş ise de; varılan sonuç usul ve yasaya aykırı olmuştur.
O halde mahkemece yapılacak iş, davalı ...’nin tasfiyeyi takiben ticaret sicilinden terkin olduğu dikkate alınarak ve başka bir dosya nedeniyle iş bu davalı hakkında verilen ihya kararının da temyize konu dava dosyasını bağlamayacağı gözetilerek, bu dava kapsamında davacıya anılan davalı şirketi ihya etmesi için önel vermek, davalı şirket ihya edildikten sonra ise anılan davalıya usulüne uygun tebliğ yapılmak suretiyle davadan haberdar olmasını sağladıktan sonra, davacıya atiye terk niteliğindeki talebini açıklatarak sonucuna göre HMK 123. maddesi veya HMK 150. maddesine göre işlem yaparak, bu davalı hakkında usule uygun bir karar vermekten ibarettir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin, yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davacılar ve davalılardan ... Uluslararası Mühendislik. Müş Tic Ltd Şti, ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı ve (Müflis) ...İnşaat Taah. ve Tic. Elk. Üretim AŞ vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları ile HMK 369/1. Maddesi kapsamında kanunun açık hükmüne aykırı görülen sebepler re’sen dikkate alınarak, bu aşamada tarafların temyiz itirazlarının sair yönleri incelenmeksizin ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin davacıların istinaf başvurusunun kısmen kabulüne ilişkin hükmü bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/2. maddesi gereğince BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden taraflara iadesine, Dairemizde icra edilen duruşmada hazır bulunan taraflar kendilerini vekille temsil ettirmiş olmaları nedeniyle 3.815,00 TL duruşma vekalet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacılara verilmesine, 3.815,00 TL duruşma vekalet ücretinin davacılarda tahsili ile duruşmaya katılan ... Uluslararası Mühendislik. Müş. Tic. Ltd. Şti. ve (Müflis) ...İnşaat Taah. ve Tic. Elk. Üretim A.Ş.’ne verilmesine dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 22.03.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.