Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/2606 Esas 2022/4437 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :İş Mahkemesi
No : 2015/419-2021/23


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozma sonrası ilâmında belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Yasa'nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa'nın 86/9. maddeleri olup bu tür sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davaların, kamu düzeniyle ilgili olduğu ve bu nedenle de özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğu açıktır. Bu çerçevede, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Davacı yanın, 01.06.1988-30.04.2011 tarihleri arasındaki davalıya ait işyerinde kesintisiz çalıştığının tespitini talep ettiği eldeki davada, İlk Derece Mahkemesinin 12.12.2014 günlü “davacının, 08.07.1988-30.04.1999 ve 02.10.1999-31.03.2000 arasındaki taleplerinin hak düşürücü süreye uğradığı, dava dışı işyerinden 05.02.2001 çıkışından sonraki talepleri yönünden davacının davasını ispat edememesi nedeniyle reddine” ilişkin kararı, Dairemizin 2015/1086 Esas, 2015/6394 Karar, 02.04.2015 günlü bozma ilamı ile; “... 05.02.2001 tarihinden itibaren (5) yıl içerisinde açılmayan işbu davada, davacının bu tarihten önce talebinin hak düşürücü süreye uğradığı gerekçesiyle mahkemece verilen red karar isabetlidir. Mahkemece, davacının 05.02.2001 tarihinden sonraki talepleri için verilen red gerekçesi isabetsizdir. Şöyle ki davacının talep konusu dönemin bir kısmında 2925 sigortalılığı hizmet akdiyle çalışmaya engel olmadığı gibi, bu dönem için yapılan araştırmada hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir. Mahkemece yapılacak iş, işyerinin kapsamında bulunduğu süreler (tescil dönemi) Kurumdan sorulmalı, işverenin vergi kayıt ve faaliyet durumu ilgili vergi dairesinden araştırılmalı, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, uyuşmazlık konusu tarihleri içerir aylık prim ve hizmet belgeleri Kurumdan getirtilmeli, anılan belgelerde bildirimleri yapılan sigortalıların hizmet cetvelleri getirtilerek bilgi ve görgüsüne başvurulmalı, belgeler düzenlenmediği veya tüm aramalara karşın sigortalılara ulaşılamadığı takdirde aynı çevrede faaliyet yürüten işverenler ve çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli varsa tanık anlatımları arasındaki çelişkiler giderilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik alacakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, çalışmanın varlığı ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalı, bu şekilde sigortalının bu döneme ilişkin olarak kayıtlarda görülmeyen çalışmalarının hangi nedenlerle kayıtlara geçmediği, ya da, bildirim dışı kaldığı hususu, çalışmanın varlığı ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalı, toplanan tüm kanıtlar birlikte değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre bir karar verilmelidir.” hususlarına işaret edilerek bozulmuş, Mahkemece uyulan bozma sonrası 04.02.2021 günlü kararında, ispatlanamayan davanın reddine karar verilmiş ise de, yapılan araştırma hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir.
Dosyadaki kayıtlardan, davacının 01.05.1999-05.02.2001 tarihleri arasında dava dışı 1066303 sicil sayılı işyerinden sigortalı bildiriminin, 01.10.2004-24.03.2011 tarihleri arasında 2925 sayılı Kanun kapsamında isteğe bağlı sigortalılığının mevcut olduğu, yine davacının Kurum Denetmen raporuna istinaden davalı ...’a işyerinden 25.03.2011-08.06.2011 tarihleri arasında sigortalı hizmetlerinin bildirildiği, yapılan fiili denetim sonucunda, davalıya ait işyerinin tutanak-denetim tarihine istinaden 25.03.2011 tarihinde kanun kapsamına alındığı, 31.12.2011 tarihinde kanun kapsamından çıktığı, davacı ile bir kısım kişilerin davalıya ait işyerinde fiilen çalıştığının tespit edildiği, davalı ...’ın hamam, sauna vb. Yerlerin faaliyetinden dolayı mükellefiyet kaydının mevcut olduğu, davacı ...’ın 1992-1993 yılları arasında masör olarak, götürü ücret vergisinden mükellef olduğu, Üsküdar Vergi Dairesi Müdürlüğü’nün davalıya ait işyerine yönelik 01.08.1991 tarihinde yoklama tutanağında, davacı ...’ın herhangi bir ücret almaksızın, yalnız bahşiş alarak 01.07.1991 tarihinden itibaren işveren ...’a ait Valide Atik Hamamında çalışmaya başladığının belirtildiği, davalı adına 04.04.2006 tarihli, Valide Atik Hamamına ilişkin olarak kuyu suyu sözleşmesinin mevcut olduğu, yine İski tarafından tutulan 15.12.1997 tarihli tutanakta; davalıya ait işyeri adresinde 28.11.1997 gününde yapılan incelemede, Valide Atik hamamının kuyu suyu kullandığının tespit edildiği, atıksu sözleşmesinin yapılması için firmanın İski Müşterileri Mühendisliğine davet edildiği, firma adına ...’ın imzasının anılan tutanakta yer aldığı ve çalışan 3 kişinin olduğunun belirtildiği tutanak altına alınmakla, Mahkemece davacı, davalı tanıkları ile kollukça tespit edilen komşu isyeri tanıklarının dinlendiği, dinlenen davacı tanıklarının davacının davalı işyerinde çalıştığını beyan ettikleri, bir kısım kamu tanıklarının ise tarafları tanımadığını beyan ettiği, bir kısım davalı tanıklarının ise, davacıyı davalıya ait iş yerinde görmekle birlikte davacı ile davalı arasında iş ilişkisinin olup olmadığı konusunda bilgi sahibi olmadıklarını belirtmeleri bir kısmının ise davacıyı tanımadıklarını beyan ettiklerinin anlaşılması karşısında, çalışma olgusunun varlığı ve sürekliliği noktasında tanık ifadelerinin çelişkili olduğu ve kanaat edinmeye yeterli olmadığı görülmektedir.
Mahkemece dava konusu dönemi kapsayacak şekilde, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan komşu işyeri çalışanları, bu işyerlerinden bordroya geçmiş çalışanlar re'sen tespit edilerek bilgi ve görgülerine başvurulmalı, çalışma iddiasına ilişkin tanık beyanları arasındaki çelişkiler giderilmeli, davalıya ait işyerine ait abonelik su sözleşmeleri, vergi yoklama tutanakları da dikkate alınarak, çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri yöntemince araştırılmalı, isteğe bağlı sigortalılığın zorunlu sigortalılığa engel olmayacağı hususu da gözetilerek, uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Açıklanan nedenlerle, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, 28/03/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.