Danıştay 9. Daire 2019/3575 Esas 2022/924 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2019/3575
Karar No : 2022/924


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ... İnşaat İç ve Dış Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Başkanlığı-...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .. Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından ihaleye çıkarılıp davacı ortaklık tarafından üstlenilen "Niğde İli Efendibey Mahallesi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi 2. Etap 1. Bölge 853 Adet Konut ve 1 Adet Cami İnşaatı ile Altyapı ve Çevre Düzenlemesi İşi" nedeniyle ödenen ihale karar pulu, sözleşme damga vergisi ve hak edişlerden kesinti suretiyle tahsil edilen damga vergisinin iadesi istemiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun reddine ilişkin ... tarih ve E... sayılı işlemin iptali ile ödenen tutarın yasal faiziyle birlikte iadesi istemine ilişkindir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesi ... gün ve E:..., K:... sayılı kararıyla; yapılan işin döviz kazandırıcı faaliyet kapsamında damga vergisinden istisna olduğu iddiası ve bu iddia çerçevesinde ortaya çıkan uyuşmazlığın herhangi bir kuşku ya da hukuki tartışmaya meydan bırakmayacak şekilde nitelendirilebilecek açık bir vergi hatası kapsamında olmayıp, hukuki bir sorun niteliğinde olduğu, ihtilafın çözümünün maddi olayların ve mevzuatın değerlendirilmesi ve yorumunu gerektirmesi nedeniyle, uyuşmazlığın, düzeltme ve şikayet kapsamında değerlendirilemeyeceği sonucuna ulaşıldığından, idarenin dava konusu düzeltme-şikayet başvurusunun zımnen reddi yönündeki işleminde bu yönüyle hukuka aykırılık görülmediği; yapılan işin 775 sayılı Gecekondu Kanunu kapsamında damga vergisinden istisna olduğu iddiası hakkında; ara kararına TOKİ tarafından verilen cevap ile anılan projenin 775 sayılı Gecekondu Kanunu kapsamında ilan edilen gecekondu önleme bölgeleri arasında olmadığı, 5393 sayılı Belediye Kanunun 73. maddesi kapsamında kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanına ilişkin sınır ilanı yapılarak başlatılan bir proje olduğunun bildirildiği, Niğde Belediye Başkanlığınca verilen 16/03/2018 tarihli cevabı ile de söz konusu projenin Gecekondu kapsamında yapılmadığının açıkça bildirildiği, bu nedenle 775 sayılı Kanunun 33. maddesinde öngörülen istisnadan davacının yararlanmasına olanak bulunmadığından, dava konusu işlemde bu yönü ile de hukuka aykırılık görülmediği; yapılan işin 5393 sayılı Belediye Kanunun 73. madde kapsamında 3/4 oranında damga vergisinden istisna olduğu iddiası hakkında; 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 73. maddesinin 6. fıkrasında kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olarak ilan edilebilecek tüm alanlar için değil sadece yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda ilgili vergi, resim ve harçların dörtte birinin alınacağı yönünde kısmi vergi istisnası getirildiği, ara kararına Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca sunulan cevap eki 05/07/2011 tarihli Niğde Merkez Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesine İlişkin Protokol'ün 8. maddesinde; kentsel dönüşüm ve gelişim alanında yer alan tüm yapı ve eklentilerin tasfiyesinin yıkım ve molozların temizlenmesinin Belediye tarafından yapılacağı, TOKİ tarafından ihalesi yapılacak alanların ihale sonrası müteahhitlere yer teslimi yapılıncaya kadar geçen süre zarfında tapulu tapusuz her türlü işgalden arındırılarak boş olarak TOKİ'YE fiilen tesliminin Belediye'nin sorumluluğunda olduğunun açıkça düzenlendiği, Kanunun 73. maddesinin 5. fıkrasına istinaden anlaşma yolu ile kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında bulunan yapıların boşaltılması, yıkımı ve kamulaştırılması Belediye'nin sorumluluğunda bırakılmış, davacı müteahhide veya TOKİ'YE bu yönde herhangi bir sorumluluk yüklenmediği, ne ihale yüklenicisi olan davacı açısından ne de ihale eden makam olan TOKİ açısından yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapıların bulunmadığı, dava konusu işlemin 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 73. maddesi kapsamında damga vergisi istisnası kapsamında bulunmadığı anlaşıldığından dava konusu işlemde bu yönü ile de hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi Kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Dava konusu işin 5393 sayılı Kanun kapsamında olduğunun Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından verilen ara karar cevabı ile sabit olduğu, uyuşmazlığa konu alanın 5393 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu ve 3/4 lük muafiyetin uygulanması gerektiği iddiasıyla kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: Başbakalık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından ihaleye çıkarılıp davacı ortaklık tarafından üstlenilen "Niğde İli Efendibey Mahallesi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi 2. Etap 1. Bölge 853 Adet Konut ve 1 Adet Cami İnşaatı ile Altyapı ve Çevre Düzenlemesi İşi" nedeniyle ödenen ihale karar pulu, sözleşme damga vergisi ve hak edişlerden kesinti suretiyle tahsil edilen damga vergisinin iadesi istemiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun reddine ilişkin ... tarih ve E... sayılı işlemin iptali ile ödenen tutarın yasal faiziyle birlikte iadesi istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 122. maddesinde, mükelleflerin, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden isteyebilecekleri; 124. maddesinde de, vergi mahkemelerinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanların, şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilecekleri açıklanmıştır. Bu maddeler uyarınca düzeltilmesi vergi dairelerinden istenebilecek vergi hatasının tanımı ise aynı Kanun'un 116. maddesinde, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması olarak yapılmış, 117. maddesinde, hesap hataları olarak; matrah hataları, vergi miktarında hatalar ve verginin mükerrer olması; 118. maddesinde de, vergilendirme hataları olarak; mükellefin şahsında hata, mükellefiyette hata, mevzuda hata ve vergilendirme veya muafiyet döneminde hatalar gösterilmiş bulunmaktadır.
5393 sayılı Belediye Kanununun "Kentsel dönüşüm ve gelişim alanı" başlıklı 73. maddesinin birinci fıkrasında belediyelerin, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabileceği ; altıncı fıkrasında kentsel dönüşüm ve gelişim alanları içinde yer alan eğitim ve sağlık alanları hariç kamuya ait gayrimenkullerin harca esas değer üzerinden belediyelere devredileceği, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda ilgili vergi, resim ve harçların dörtte biri alınacağı belirtilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinin gerekçesinde de sağlıksız ve hızlı kentleşmenin ülkemizin önemli sorunlarının başında geldiği, kentlerimizin özellikle ülkemizin batı bölgelerinde aşırı şekilde büyüdüğü fakat buna uygun sosyal imkanlarla donatılmadığı, büyük kentlerde trafik, hava kirliliği, yetersiz konut, çarpık yapılaşma, alt yapı hizmetleri ve benzeri sorunların acilen çözüm beklediği, bu düşünceden hareketle büyükşehir belediyeleri ve nüfusu 50.000'in üzerinde belediyelerin kentin gelişimine uygun konut alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları ve sosyal donatılar oluşturmak, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak ve restore etmek amacıyla kentsel gelişim alanları ilan etme ve uygulayabilmelerine imkan vermenin kaçınılmaz olduğu, maddenin bu amaçla düzenlendiği yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıdaki maddenin ve gerekçesinin birlikte değerlendirilmesinden; yeni yapının yapılacağı alanın kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanında yer alması ve bu alanda yer alan mevcut (eski) yapının yıkılarak yeni bir yapının inşa edilmesi koşullarının gerçekleşmesi halinde yapılacak bu yapılarla ilgili alınması gereken vergi, harç ve resmin 3/4'lük kısmının tahsil edilmeyeceğinin kurala bağlandığı ve söz konusu alan içinde yer alan eğitim ve sağlık alanları hariç kamuya ait gayrimenkullerin harca esas değer üzerinden belediyelere devredileceği belirtildikten sonra "yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda" ibaresinde yer alan "Münferit" kelimesinin yapının niteliğini belirtmek amacıyla kullanıldığı, eski yapıların hak sahipleri veya üçüncü kişiler tarafından yıktırılarak yeniden yapılması yönünden kısmi ödemeye ilişkin herhangi bir ayrıma gidilmediği anlaşılmaktadır.
Olayda, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının 14/12/2017 tarih ve 58928 sayılı ve Niğde Belediye Başkanlığının 16/03/2018 tarihli ara karar cevabında, Niğde İli Efendibey Mahallesi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi 2. Etap 1. Bölge 853 Adet Konut ve 1 Adet Cami İnşaatı ile Altyapı ve Çevre Düzenlemesi İşinin 5393 sayılı Belediye Kanunun 73. maddesi kapsamında kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanına ilişkin sınır ilanı yapılarak başlatılan bir proje olduğunun bildirildiği, Niğde Belediyesi ile TOKİ arasında düzenlenen Temmuz 2011 tarihli Niğde Merkez Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesine İlişkin Protokol'ün 3. maddesinde Niğde Merkez Efendibey Mahallesinde yer alan alanın kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olduğu, 8. maddesinde; kentsel dönüşüm ve gelişim alanında yer alan tüm yapı ve eklentilerin tasfiyesinin yıkım ve molozların temizlenmesinin belediye tarafından yapılacağı ve bu çerçevede kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanında yer alan mevcut (eski) yapıların yıkıldığı ve bu yapıların söz konusu Kanun kapsamında yeniden yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dava konusu olayda 5393 sayılı Kanunun 73. maddesinde öngörülen koşulların gerçekleşmesi nedeniyle sözleşme damga vergisinin 3/4'lük kısmının düzeltme şikayet hükümleri kapsamında vergilendirme hatası olarak değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varıldığından fazladan ödenen damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan dava konusu işlemde ve davanın reddine karar veren Vergi Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Vergi Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 21/03/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.