Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/2407 Esas 2022/4601 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
No : 2019/2619-2021/67

İlk Derece
Mahkemesi : Fatsa 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
No : 2017/147-2019/254

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı feri müdahil vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesince verilen kararın, feri müdahil vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacının 27.11.1989-23.11.1993 tarihleri arasında davalı iş yerinde çalıştığının tespitini talep etti.
II-CEVAP
Fer'i müdahil SGK vekili 19/04/2017 tarihli cevap dilekçesinde özetle: Davanın Ordu İş Mahkemesinde açılması gerektiğini bu nedenle yetki itirazında bulunduklarını, davacının davalı şirkete ilk işe giriş tarihinin 27/11/1989 tarihi olup 22/12/1989 yılında çıkış işlyeminin yapıldığı, ardından 22/01/1990 yılında yeniden işe giriş bildirgesi verdiği ve 31/01/1990 yılında çıktığı, yine 02/06/1990 yılında yeniden işe giriş bildirgesi verildiği ve 31/01/1990 yılında çıktığı, yine 02/06/1990 yılında işe tekrar girerek 22/06/1990 yılında çıkışının yapıldığı, son olarak 03/09/1990 yılında aynı iş yerinde işe girdiği ve 30/04/1991 yılında işten çıkarıldığının tespit edildiğini, davacının işe giriş bildirgesi ve sigortalı çalışmasının bulunduğu sürelere dikkat edildiğinde davanın hak düşürücü süre yönünden açıldığını beyanla, davanın reddini istemiştir.
Dava dilekçesi ve meşruhatlı ön inceleme duruşma davetiyesi davalı Aspra Su Ürünleri Tic. ve San. Ltd. Şti.'ye usulünce tebliğ edilmiş olsa da davalı davaya cevap vermemiş ve dahi duruşmalara da katılmamıştır.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi, davanın kabulüne, davacının davalı nezdinde 27/11/1989 ile 23/11/1993 tarihleri arasında süresiz-kesintisiz olarak çalıştığının TESPİTİNE, karar verilmiştir.
B-BAM KARARI
Samsun Bölge Adliye Mahkemesince, İlk derece mahkemesinin kararının yasal ve hukuksal gerekçeleri ile dayanağı maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmadığından 6100 sayılı HMK'nun madde 353/1-b.1 hükmü gereğince Fer'i müdahil SGK vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar vermiştir..
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Feri müdahil vekili davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
1- 6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir.İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim,m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da eldeki davada davacının yaptığı işin niteliği, kimlerle çalıştığı, işe ara verip vermediği hususları açıklığa kavuşturulmalıdır.
2-Davanın yasal dayanağı, 506 sayılı Kanunun 79/10 maddesidir. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur.Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde, re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Davacı, 27.11.1989-23.1.1993 tarihleri arasında davalı işveren nezdinde geçen çalışmalarının tespitini istemiştir. Dosya içinde yer alan davacının 29.03.2017 tarihli hizmet döküm cetvelinde; davalıya ait 26386 sicil nolu iş yerinden 27.11.1989-22.12.1989, 22.01.1990-31.01.1990, 02.06.1990-22.06.1990 ve 03.09.1990-30.04.1991 tarihleri arasında hizmetlerinin kuruma bildirilmiş olduğu anlaşılmaktadır.
Mahkemece, dinlenen ve dosya içerisine gelen hizmet döküm cetvelinden 01.11.1989-10.09.1994 tarihleri arasında davalı iş yerinden bildirimlerinin olduğu anlaşılan tanık ...' davacının 1989-1993 arası çalışmalarını doğrulamış ise de; Mahkemece öncelikle yukarıda açıklanan somutlaştırma yükümlülüğü kapsamında davacının çalışma şekli ve süreleri tam olarak belirlenmeli; davalı iş yeri dosyası ve dönem bodroları dosya arasına getirtilmek suretiyle kanaat edinmeye yetecek kadar bordo tanıklarının tespiti ile yine kabule konu dönemde komşu işyeri çalışanları veya bu işyerlerinden bordroya geçmiş çalışanlar re'sen tespit edilerek bilgi ve görgülerine başvurulmalı, toplanan tüm kanıtlar birlikte değerlendirildikten sonra elde edilecek sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile verilen karar hatalı olup bozmayı gerektirir.
O hâlde, feri müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 30.03.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.